G. Duby (ενάντια στο απόλυτο)

Ενα «νέο» έργο του G. Duby που αποκαλύφθηκε στα αρχεία του, το «Mes ego-histoires»*, έρχεται να ενισχύσει, για μία ακόμη φορά, το πόσο προβληματιζόταν πάνω στην επιλογή της μεικτής εξάρτησης. Αυτής που σχετικοποιεί, συμπεραίνει χωρίς να καταλήγει. Οπου «ζωή» και «estoire» μαζί λαμβανόμενες μπορούν να δώσουν πιο αξιόπιστες απόψεις για ό,τι συνέβη.

–Η «ποίηση της ζωής» αφήνει να διαφανούν οι αθέατες ή και ανομολόγητες πλευρές των γεγονότων. Και κυρίως εκείνες που παραλείφθηκαν επειδή κρίθηκαν πολύ προσωπικές και άρα αδιάφορες για τη διαμόρφωση του συλλογικού υποκειμένου.

–Η δεύτερη, η estoire, υιοθετώντας την demonstration, αναθέτει στο τρίτο πρόσωπο την αφήγηση. Το δήθεν ανεπηρέαστο. Νομίζοντας ότι έτσι προφυλάσσεται από την ποίηση, από το «ego», εκείνου που διηγείται.

Στο έργο του G. Duby η επιλογή ανάμεσα στη μία ή στην άλλη δεν φαίνεται να έχει συντελεσθεί. Το αφήγημα, η ποίηση, τελούν σε ασύνορο διάλογο. Η έκκληση για την αποαπολυτοποίηση των πηγών σκέψης είναι το μάθημα ιστορίας που εδώ παρατίθεται.

Η επάνοδος όμως στο έργο του μεγάλου ιστορικού φέρνει στη μνήμη –και από την άποψη αυτή η επιφυλλίδα καταχράται την αφορμή –μια εικόνα φυλαγμένη με τον σεβασμό που η ίδια αξιώνει. Ηταν το καλοκαίρι του ’67 που είχαμε προσκληθεί (μαζί με τον εκλεκτό συνάδελφο Δ. Αποστολόπουλο έπειτα από υπόδειξη του Γ. Τενεκίδη) να συμμετάσχουμε σε μια συνάντηση με άλλους καλεσμένους από την κοινή θάλασσα. Μήπως κι έτσι η νεαρότερη κοινωνία, μέσα στα τόσα άσχημα που τότε διαπράττονταν, δει αλλιώς το αύριο του κόσμου. Το τελευταίο βράδυ, όμως, στο Tholonet, ο G. Duby απευθυνόμενος σε όλους –και κάπως ιδιαίτερα και όσο διακριτικά γινόταν σε μας –απήγγειλε το Liberté του P. Eluard, αφιερωμένο στους αγώνες του ελληνικού λαού. Η λέξη-τίτλος ελευθερία, παντού, λέει το ποίημα, θα μπορεί να γραφτεί. Και ιδίως στα «φτερά των πουλιών». Το διερώτημα ανάμεσα στη «ζωή» και στην «απόδειξη», στο «ego» και στην «estoire», διατυπωνόταν με αυτόν τον παρακείμενο τρόπο. Οπου το récit littéraire ανακτούσε τα ερευνητικά δικαιώματά του.

* Εκδιδόμενο από τους P.Boucherκαι J.Dalaran, Gallimard, 2015.

Ο κ. Γιάννης Μεταξάς, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, είναι τακτικό μέλος της Académie Européenne Interdisciplinaire des Sciences.