Κρίση στη Μεσόγειο: «Η Ευρώπη πρέπει να αλλάξει πορεία»

Η Μεσόγειος έχει υπάρξει για αιώνες το λίκνο του σύγχρονου ευρωπαϊκού πολιτισμού. Έχει γίνει σήμερα ένα τεράστιο νεκροταφείο, καθώς χιλιάδες μετανάστες συνεχίζουν να πνίγονται υπό το βλέμμα της Ευρώπης.

Όταν τον Οκτώβριο του 2013 ένα ναυάγιο στα ανοιχτά της ιταλικής νήσου Λαμπεντούζα στοίχισε τη ζωή σε 300 μετανάστες, οι Ευρωπαίοι ηγέτες συμφώνησαν ομόφωνα στη δήλωση «όχι άλλοι θάνατοι». Αλλά 18 μήνες και περίπου 5.000 θανάτους αργότερα, βλέπουμε αυτές τις τραγωδίες ξανά και ξανά.

Είναι καιρός να αλλάξει πορεία η Ευρώπη και να αναλάβει την ευθύνη για την πρόληψη παρόμοιων τραγωδιών.

Ένα από τα πλέον επείγοντα μέτρα είναι η μεταρρύθμιση της νομοθεσίας που διέπει το άσυλο και τη μετανάστευση. Οι αυστηρότεροι συνοριακοί έλεγχοι κάνουν τους μετανάστες πιο ευάλωτους και τους δουλεμπόρους πλουσιότερους.

Τα ευρωπαϊκά κράτη πρέπει να αναπτύξουν λεωφόρους για διαφανή και αποτελεσματική νόμιμη μετανάστευση.

Στο πλαίσιο αυτό, η νομοθεσία για ανθρωπιστικές βίζες, καθώς και για την επανένωση των οικογενειών πρέπει να γίνει πιο χαλαρή. Πολλοί από τους μετανάστες που ριψοκινδυνεύουν σε επικίνδυνες θαλάσσιες και χερσαίες διαδρομές έχουν μέλη των οικογενειών τους που διαμένουν στην Ευρώπη. Είναι σκληρό να περιορίζουμε το δικαίωμά τους στην οικογενειακή επανένωση.

Υπάρχει επίσης ανάγκη για την αναμόρφωση των κανονισμών του Δουβλίνου, οι οποίοι επιτρέπουν στην πλειοψηφία των κρατών μελών της ΕΕ να αφήσουν τις προκλήσεις που δημιουργούνται από την εισροή αιτούντων άσυλο στις χώρες της πρώτης γραμμής, όπως η Ελλάδα, η Μάλτα, η Ιταλία και η Ισπανία.

Η ΕΕ δεν έχει κάνει ακόμα τις πολυπόθητες προσαρμογές του Κοινού Ευρωπαϊκού Συστήματος Ασύλου που θα προσφέρουν αποτελεσματική αλληλεγγύη με τις χώρες αυτές, των οποίων τα συστήματα ασύλου και υποδοχής είναι, σε ορισμένες περιπτώσεις, δυσλειτουργικά.

Δυστυχώς, οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες φαίνονται απρόθυμες να μοιραστούν τις ευθύνες όσον αφορά την υποδοχή και την προστασία των προσφύγων, όπως φαίνεται από την κρίση των προσφύγων της Συρίας, απέναντι στην οποία μόνο η Γερμανία και η Σουηδία στην ΕΕ έχουν προσπαθήσει να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους.

Αλλά η νομοθεσία από μόνη της δεν θα αλλάξει τη μοίρα των μεταναστών. Απαιτούνται καλύτερες μεταναστευτικές πολιτικές. Πρώτα απ ‘όλα, η Ευρώπη πρέπει να δημιουργήσει ένα «ευρωπαϊκό πρόγραμμα Mare Nostrum», εξασφαλίζοντας εκτεταμένες επιχειρήσεις αναζήτησης και διάσωσης στην περιοχή της Μεσογείου.

Μια άλλη πρόταση υπό συζήτηση από τους ευρωπαίους ηγέτες είναι η πολυσυζητημένη ιδέα της δημιουργίας προκεχωρημένων φυλακίων ασύλου στην Αφρική και τη Μέση Ανατολή.

Εάν ένα τέτοιο μέτρο μπορεί να σώσει ζωές, τόσο το καλύτερο. Αλλά πρέπει να είναι μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής ασύλου και μετανάστευσης που θα βασίζεται στα ανθρώπινα δικαιώματα, και πρέπει να υπόκειται σε αποτελεσματικό έλεγχο για την διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των μεταναστών και των αιτούντων άσυλο.

Οι αναπτυξιακές πολιτικές στις χώρες προέλευσης είναι επίσης αναγκαίες για την εξάλειψη των βασικών αιτίων της μετανάστευσης: τον πόλεμο, την φτώχεια και τις περιβαλλοντικές καταστροφές.

Ένα άλλο κρίσιμο στοιχείο στην εξίσωση της μετανάστευσης είναι ο πολιτικός λόγος. Νομοθετικές αλλαγές δύσκολα θα είναι δυνατές εάν οι πολιτικοί ηγέτες συνεχίσουν να υποθάλπουν τους φόβους και τις ανασφάλειες των ανθρώπων.

Οι πολιτικοί ηγέτες και διαμορφωτές της κοινής γνώμης πρέπει να αντιμετωπίσουν μια φοβισμένη κοινή γνώμη από την σκοπιά σταθερών αξιών, τονίζοντας τις αξίες και τις αρχές που έχουν διαμορφώσει μια συγκεκριμένη ιδέα της Ευρώπης, που χτίστηκε στην ανεκτικότητα, στην αποδοχή και στην αλληλεγγύη.

Οι ευρωπαίοι ηγέτες δεν χρειάζεται να εφεύρουν τον τροχό, αλλά μόνο να εφαρμόσουν αυτά που το Συμβούλιο της Ευρώπης, τα Ηνωμένα Έθνη, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ο Διεθνής Οργανισμός για τη Μετανάστευση και πολλές μη κυβερνητικές οργανώσεις έχουν συστήσει εδώ και χρόνια – μια πολιτική ασύλου και μετανάστευσης που θα βασίζεται περισσότερο στα ανθρώπινα δικαιώματα. Αυτή η αλλαγή είναι δυνατή, και πρέπει να γίνει τώρα.