Στο ταξιδιωτικό μου αρχείο το Ιράν είναι τοποθετημένο μαζί με τη Συρία. Ετσι καθώς αναζητώ σημειώσεις, μπροσούρες, εστιατόρια, αναπόφευκτα το μάτι χαζεύει και τα «διπλανά» και αναρωτιέμαι: «Αραγε τι να κάνει ο Μπράμο στο Χαλέπι; Η υπέροχη Παλιά Πόλη; Το παζάρι; Οι τροχοί του Ορόντη στη Χάμα; Το καταπληκτικό ξενοδοχείο «Ζηνοβία» στην Παλμύρα; Στη Δαμασκό τι θα έχει απομείνει;». Γνωρίζοντας λιγάκι τους Ιρανούς –άσχετα αν το «χρονικό του θανάτου» έχει προαναγγελθεί αρκετές φορές –τα πράγματα μάλλον θα είναι εξαιρετικά δύσκολα. Ισως γι’ αυτό αρκετοί ταξιδιώτες σπεύδουν να προλάβουν να επισκεφθούν τη χώρα προτού ανοίξουν οι ασκοί του Αιόλου.
Τα ταξίδια μου στο Ιράν είναι ίσως από τα ωραιότερα της ζωής μου. Δεν ήταν τόσο τα αξιοθέατα (που σίγουρα δεν μπορείς να αγνοήσεις) όσο οι άνθρωποι: εγκάρδιοι, φιλόξενοι, με σεβασμό στον επισκέπτη. Ο γιατρός Γιώργος Κλούβας επέστρεψε ενθουσιασμένος από το ταξίδι πριν από λίγους μήνες: «Ηταν υπέροχα! Ολοι μάς προσκαλούσαν σπίτι τους έστω για ένα τσάι. Οι γυναίκες έσπευδαν να κουβεντιάσουν με τη γυναίκα μου και αποχωρίζονταν με αγκαλιές και φιλιά!».
«Isfahan-nesf-e-jahan» («Το Ισφαχάν είναι ο μισός κόσμος») έλεγαν την περίοδο της εποχής των Σαφαβιδών, όταν η ακμή της πόλης έφτασε στο ζενίθ. Το πιο ωραίο κομμάτι της όμως είναι οι γέφυρες του ποταμού Ζαγιαντέ, όταν το σούρουπο, την ώρα που ο ήλιος δύει μακριά στο ποτάμι και ο κόσμος κάνει τον περίπατό του κάτω από τις αψίδες, κάποιος θα ξεκινήσει με πάθος ένα νοσταλγικό τραγούδι που το απαλό αεράκι θα σκορπίσει πέρα ως πέρα.
Η πλατεία Ιμάμ Χομεϊνί
Χειμώνας στο Ισφαχάν και στην κεντρική πλατεία του Ιμάμη οι αλογατάρηδες έχουν καλύψει τα άλογα με τη χειμερινή τους φορεσιά για να αντέξουν στο δυνατό κρύο. Η εικόνα με τους πεταλωτήδες και ο ρυθμικός ήχος από το πετάλωμα των αλόγων μου έχουν μείνει στη μνήμη: τούκου-τούκου, τούκου-τούκου… Από τις μεγαλύτερες του κόσμου, με εμβαδόν 500 μ. επί 160 μ., η μακρόστενη πλατεία του Ιμάμη συγκεντρώνει τα περισσότερα αξιοθέατα. Χτισμένη το 1612 από τον Σαχ Αμπάς, βεβαίως με στόχο, και ένα γήπεδο πόλο που υπάρχει ακόμη στο βάθος της πλατείας. Από εκεί ξεκινά και το μεγάλο παζάρι αλλά και εκεί βλέπουν τα περισσότερα αξιοθέατα. Επισκεφθείτε και τα μαγαζάκια που φημίζονται για τα μπακιρένια καλλιτεχνήματα.
Το τέμενος του ιμάμη (1638)
Λένε ότι είναι το αριστούργημα του Σαχ Αμπάς, γι’ αυτό και το ονόμασαν τέμενος του βασιλιά. «Βλέποντας» στην πλατεία και στη Μέκκα, με κύριο τρούλο 54 μ. και με διπλή στρώση πλακιδίων, διαθέτει δύο δίδυμους μιναρέδες ύψους 42 μ. Χρειάστηκαν 26 χρόνια για να ολοκληρωθεί. Αγαπητό «τρυκ», τα κεραμικά πλακίδια να κάνουν ανταύγειες ανάλογα με τις ώρες της ημέρας. Η δε καταπληκτική πύλη του έχει ύψος 30 μ. και αντικατοπτρίζει διαφορετικά στυλ της δυναστείας συνδυάζοντας την κεραμική με την καλλιγραφία. Παρατηρήστε τους σταλακτίτες στα εϊβάν, καθώς και αριστερά και δεξιά τις δύο θεολογικές σχολές.
Το τέμενος της Παρασκευής
Επισήμως η ιστορία του τεμένους ξεκινάει από τον 11ο αιώνα από τους Σελτζούκους, δεν είναι όμως λίγα τα ενσωματωμένα κομμάτια που ανήκουν στον 10ο αιώνα. Με ένα πέρασμα από τους Μογγόλους και σταματώντας στον 18ο αιώνα, πρόκειται για ένα πραγματικό μουσείο ισλαμικής αρχιτεκτονικής. Μέσα στον χώρο, στο μικρό μουσείο, θα δείτε και κάποια μακέτα για να πάρετε κάποια εικόνα όλου του συγκροτήματος. Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει εκτεταμένες αναστηλώσεις και επισκευές των παλιών «μιχράμπ», με αποτέλεσμα το τέμενος να βρίσκεται σε εξαιρετική κατάσταση.
Το μικρό τέμενος Λοτφολλάχ
Από τα ομορφότερα τεμένη του 17ου αιώνα, χτισμένο από τον Σαχ Αμπάς προς τιμήν του ιερέα πεθερού του Λοτφολλάχ, αλλά και από τα πιο ασυνήθιστα. Δεν διαθέτει ούτε αυλή ούτε μιναρέ, τα κεραμικά πλακίδιά του όμως που χρειάστηκαν 20 χρόνια για να τοποθετηθούν αποτελούν μάθημα για τους σπουδαστές της Σχολής Καλών Τεχνών. Με λιγοστό φως στο εσωτερικό του, που αλλάζει τα χρώματα ανάλογα με την ώρα της ημέρας, στο δάπεδο κάτω από το ύψος του μεγάλου τρούλου παρατηρήστε να σχηματίζεται η ουρά ενός παγονιού. Κάποτε λεγόταν και «τέμενος των γυναικών» καθώς ένα μυστικό πέρασμα συνέδεε το τέμενος με το Παλάτι Αλί Γκαπού και έτσι οι γυναίκες μπορούσαν να πηγαινοέρχονται χωρίς να γίνονται αντιληπτές.
Δαιδαλώδες παζάρι
Από την πλατεία Ιμάμ Χομεϊνί ξεκινά το δαιδαλώδες, πολλών χιλιομέτρων, «Βασιλικό» ή «Μεγάλο Παζάρι», από τις αρχές του 16ου αιώνα, ενώ για κάποιους μετράει τουλάχιστον 1.300 χρόνια λειτουργίας. Οπως και σε όλα τα παζάρια, κάθε είδος είναι συγκεντρωμένο σε μια στοά: μπαχαρικά, φυσητά γυαλιά, κομπολόγια, αρωματικά φυσικά σαπούνια, αρώματα, χαλιά, μινιατούρες, υφάσματα κτλ. Ο κόσμος πολύς και όλοι φιλικοί θέλουν να μου μιλήσουν, να μάθουν από πού έρχομαι με όσα λίγα αγγλικά γνωρίζουν και όταν τους λέω από την Ελλάδα η χαρά τους είναι μεγαλύτερη! Αγοράζω το πολύτιμο σαφράν και τα ξερά σμέουρα με την πρόθεση να μαγειρέψω πιλάφι α λα Ιράν!
Το παλάτι των 40 κολονών
«Σεχέλ Σοτούν» ή αλλιώς το «Παλάτι των 40 κολονών», που στην πραγματικότητα είναι 20! Ο αντικατοπτρισμός όμως στην μπροστινή λίμνη προσθέτει άλλες 20, ενώ ανάλογα με τη γωνία από την οποία θα το δεις πολλαπλασιάζονται ακόμη περισσότερο. Το πανέμορφο περίπτερο του Σαχ Αμπάς Ι μπορεί εξωτερικά να μην εντυπωσιάζει, ζωγραφίστηκε όμως εσωτερικά με καταπληκτικές τοιχογραφίες με σκηνές από μάχες, από την καθημερινότητα της αυλής, με πλούσια φαγοπότια και όμορφες κοπέλες. Περιβάλλεται από έναν πανέμορφο κήπο με λογής-λογής λουλούδια, όπου φυσικά τα τριαντάφυλλα κατέχουν την πρώτη θέση. Μπορείτε ακόμη να επισκεφθείτε το μικρό μουσείο αλλά και να μιμηθείτε τους ντόπιους κάνοντας πικνίκ απολαμβάνοντας τις ευωδιές των λουλουδιών.
Η γέφυρα Κατζού
Ο ποταμός Ζαγιαντέ στο μακρύ ταξίδι του από την οροσειρά Ζάγκρος στην έρημο Καβίρ περνάει μέσα από το Ισφαχάν. Ετσι έκανε τον Σαχ Αμπάς να χτίσει τρεις γέφυρες, από τις οποίες η γέφυρα Κατζού, μήκους 132 μ., είναι η ωραιότερη. Στο υπερυψωμένο περίπτερό της απολάμβανε ο σάχης τη μαγευτική θέα του ποταμού. Στη στοά της υπάρχει και το ομορφότερο τεϊοποτείο, όπου οι ντόπιοι μαζί με το τσάι καπνίζουν και ναργιλέ. Οι γέφυρες για τον κόσμο είναι τόπος συνάντησης. Εκεί μαζεύονται όλοι τα βράδια, άλλοι ξαπλώνουν στα πεζούλια της, ενώ άλλοι ξεκινούν κάποιο τραγούδι αφήνοντας την ομορφιά να πλημμυρίσει την καρδιά τους.
Το παλάτι Αλί Γκαπού
Και ξαφνικά, εκεί στο κέντρο της πλατείας, ένα περίεργο οικοδόμημα έξι ορόφων υψώνεται –σημάδι επιβολής της δυναστείας των Σαφαβιδών του 18ου αιώνα. Ιχνη από τοιχογραφίες και ψηφιδωτά μαρτυρούν μια αλλοτινή αίγλη εκείνων που ήθελαν να επιβλέπουν την πλατεία από ψηλά. Ηρθαν όμως οι Γκάτζαροι και κατέστρεψαν τα ωραία καλλιτεχνήματα και κομψά έπιπλα, ενώ ό,τι απέμεινε το αποτέλειωσε η Ισλαμική Επανάσταση. Αν αντέχετε το ανέβασμα, ο έκτος όροφος θα σας αποζημιώσει με μια καταπληκτική πανοραμική θέα.
Η αρμενική εκκλησία Βανκ
Με την ενθάρρυνση των Σαφαβιδών χτίστηκε η αρμενική εκκλησία μεταξύ 1655 και 1664. Ισως να μη σας δημιουργήσει ιδιαίτερη εντύπωση εξωτερικά, στο εσωτερικό της όμως θα έχετε την ευκαιρία να παρατηρήσετε πολλά και διαφορετικά αρχιτεκτονικά στοιχεία: περσικά, ισλαμικά, ευρωπαϊκά, χριστιανικά. Θα βρείτε ενδιαφέρουσες τις παλιές τοιχογραφίες του ιερού της αρμενικής εκκλησίας, ενώ στο μουσείο που λειτουργεί μπορεί κάποιος να δει μεταξύ άλλων μια τρίχα όπου είναι γραμμένος ένας ολόκληρος στίχος της Βίβλου.
πρόσβαση:
Το καλύτερο βέβαια θα είναι να διαλέξετε ένα από τα πολιτιστικά προγράμματα των ταξιδιωτικών γραφείων που θα σας γλιτώσουν από πολλούς γραφειοκρατικούς μπελάδες. Φυσικά πρέπει να γνωρίζετε ότι σε όλη τη διάρκεια του ταξιδιού οι κυρίες οφείλουν να φορούν μαντίλι στα μαλλιά, καθώς και μακριά γκαμπαρντίνα πάνω από φαρδύ παντελόνι, και επίσης κατά την επίσκεψη στα τεμένη δεν επιτρέπεται το έντονο μακιγιάζ, ενώ και οι κύριοι ακόμη και σε μεγάλη ζέστη δεν επιτρέπεται να κυκλοφορούν με κοντομάνικα ή σορτς. Η συντομότερη πτήση (νυχτερινή) είναι με την Turkish Airlines μέσω Κωνσταντινούπολης (1.15΄) για Τεχεράνη (τρεις ώρες). Από εκεί θα πρέπει είτε να πάρετε τοπική πτήση της Iran Air για το αεροδρόμιο του Ισφαχάν, το οποίο συχνά κλείνει από αμμοθύελλες, είτε να φθάσετε οδικώς με λεωφορείο (414 χλμ., περίπου επτά ώρες).

διαμονή:
Μα φυσικά στο ωραιότερο «Abbasi Hotel» (Amadegah St. Chaharbagh Ave., τηλ.: 9831226010), που αποτελεί μοναδική εμπειρία, με πολυτελή παραδοσιακά επιπλωμένα δωμάτια και εστιατόρια που θυμίζουν «Χίλιες και μία νύχτες». Με θέα στη γέφυρα Σίο Σε, που οδηγεί στην καρδιά του εμπορικού κέντρου, το ξενοδοχείο «Kowsar International» (Melat blvrd, τηλ.: 98316240230), πολύ καλό αλλά χωρίς κάτι ιδιαίτερο.

φαγητό:
Λες και είναι συνεννοημένα όλα τα εστιατόρια να σε γητεύουν με τις γαργαλιστικές μυρωδιές τους! Που δεν είναι άλλες πέρα από εκείνη του ψητού στα κάρβουνα κεμπάπ που αναδύεται από τις κουζίνες και σε τυλίγει σαν ένα αόρατο τζίνι που σε σέρνει εσπευσμένα να το απολαύσεις! Κεμπάπ κυρίως από αρνίσιο κρέας αλλά και μπιφτέκι νοστιμότατο, μαζί με πλούσιο πιλάφι με απαραίτητα το σαφράν και τα αποξηραμένα σποράκια από ρόδι ή σμέουρο. Κεμπάπ θα βρείτε και από μοσχάρι, ενώ το χοιρινό δεν επιτρέπεται για θρησκευτικούς λόγους. Το κοτόπουλο θεωρείται ακριβό και μαγειρεύεται συνήθως ψητό. Στο τραπέζι αναζητήστε και τα γνωστά μας ντολμαδάκια από αμπελόφυλλα και τους κεφτέδες που εδώ ζυμώνονται με πολλά μπαχαρικά. Πλούσιο το γιαούρτι και το ξινόγαλα (αφού το αλκοόλ δεν επιτρέπεται) και βεβαίως οι φρέσκοι χυμοί φρούτων, ο καφές που μοιάζει με τον τούρκικο και κυρίως το τσάι. Για επιδόρπιο διαλέξτε πλούσιο παγωτό ή κρέμες με πράσινο φιστίκι και δοκιμάστε το «σοχάν» που μοιάζει με μαντολάτο από φιστίκια.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ