Η συζήτηση για το έλλειμμα του 2009 και την πορεία προς το μνημόνιο θα μονοπωλήσει ασφαλώς τις εκλογές. Εύλογο. Μιλάμε για γεγονότα και αποφάσεις που σφράγισαν όχι μόνο την πορεία του τόπου για δεκαετίες αλλά και τις ζωές των ανθρώπων του.
Ως εκ τούτου, η συζήτηση είναι χρήσιμη αλλά και επιβεβλημένη. Οχι τόσο για τον αναπόφευκτο επιμερισμό ευθυνών που προκύπτει όσο από στοιχειώδη υποχρέωση εθνικής αυτογνωσίας.
Μόνο που τη συζήτηση αυτή απειλούν δύο εμφανείς κίνδυνοι.
Κίνδυνος πρώτος, η θεωρία του μονοδρόμου. Η άποψη, δηλαδή, ότι όλα έγιναν επειδή δεν μπορούσε να γίνει διαφορετικά, άρα ότι τα πάντα ήταν υποχρεωτικά καμωμένα.
Κίνδυνος δεύτερος, η θεωρία της συνωμοσίας. Η υπόνοια, δηλαδή, ότι όλα συνέβησαν επειδή κάποιοι σκοτεινοί τύποι είχαν κάποιο σκοτεινό σχέδιο, το οποίο μεθόδευσαν για κάποιους σκοτεινούς λόγους.
Θα μου πείτε ότι μια προεκλογική περίοδος δεν είναι ίσως το καλύτερο πλαίσιο για μια νηφάλια κουβέντα. Κινδυνεύει να καταλήξει στα τηλεοπτικά πρωινάδικα.
Σωστό. Αλλά ούτε είναι λογικό να γίνουν εκλογές χωρίς να απαντηθούν μερικά κρίσιμα ερωτήματα.
Ερώτημα πρώτο. Γιατί έκλεισαν το 2010 οι αγορές για την Ελλάδα και ποιος ευθύνεται για την προσφυγή στο μνημόνιο; Το έλλειμμα, οι μετεκλογικοί χειρισμοί ή και τα δύο;
Ερώτημα δεύτερο. Γιατί το μνημόνιο υιοθέτησε μια τόσο πιεστική δημοσιονομική προσαρμογή σε μια οικονομία που βρισκόταν ήδη σε ύφεση, με αποτέλεσμα να τη βυθίσει σε ακόμη μεγαλύτερη ύφεση και οικονομική διάλυση;
Ερώτημα τρίτο. Γιατί θεωρήθηκε ότι το χρέος ήταν βιώσιμο και ότι η χώρα είχε απλώς δημοσιονομικό πρόβλημα με αποτέλεσμα να καταστεί το χρέος ανεξέλεγκτο και έναν χρόνο αργότερα να οδηγηθεί η χώρα σε διαδικασίες χρεοκοπίας;
Ερώτημα τέταρτο. Γιατί επελέγη να δοθεί βάρος στους φόρους και στις οριζόντιες περικοπές εισοδημάτων και όχι στην περιστολή των δημοσίων δαπανών και στον περιορισμό του κράτους;
Ερώτημα πέμπτο. Γιατί καθυστέρησαν οι διαρθρωτικές αλλαγές, οι οποίες θα μπορούσαν να συγκρατήσουν την ύφεση και να δημιουργήσουν κλίμα αξιοπιστίας στις σχέσεις με τους δανειστές;
Στα εύλογα αυτά ερωτήματα δεν έχει ως τώρα δοθεί πειστική απάντηση. Ισως επειδή δεν υπάρχει. Ισως επειδή πίσω από κάθε ερώτημα δεν κρύβεται παρά ένα μοιραίο λάθος.
Αυτά τα λάθη λοιπόν οφείλουμε να ανιχνεύσουμε και να αναγνωρίσουμε. Δεν αρκεί να φωνάζουμε ότι το μνημόνιο ήταν καταστροφή: πρέπει να συμφωνήσουμε γιατί το μνημόνιο μας κατέστρεψε.
Να το κάνουμε για λόγους πολιτικής εντιμότητας, ασφαλώς. Για λόγους εθνικής αυτογνωσίας – το είπαμε… Αλλά κυρίως μήπως μπορέσουμε και διορθώσουμε ό,τι διορθώνεται ακόμη.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ