Για όσους διερωτώνται αν όντως μια αλλαγή συμπεριφοράς εκ μέρους μας θα μπορούσε πράγματι να αποδειχθεί σωτήρια για την καρδιά μας, η απάντηση είναι ένα κατηγορηματικό «ναι». Βλέπετε, δεν είναι όλες οι στατιστικές για τα καρδιαγγειακά ζοφερές. Αντιθέτως, όλες οι μελέτες καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η έμφαση στην πρόληψη έχει άμεσα και ορατά αποτελέσματα.
Φινλανδικό θαύμα και ελληνική αποτυχία
Χαρακτηριστικότερο ίσως παράδειγμα της αποτελεσματικότητας της πρόληψης αποτελεί η Φινλανδία, χώρα που το 1979 πλήρωνε τον μεγαλύτερο φόρο θανάτου από στεφανιαία νόσο στην Ευρώπη (183 άτομα για κάθε 100.000 κατοίκους). Η εφαρμογή των μέτρων πρόληψης της νόσου οδήγησε σε μια εντυπωσιακή βαθμιαία μείωση της θνητότητας από αυτήν: 118 άτομα για κάθε 100.000 κατοίκους το 1989, 63 άτομα για κάθε 100.000 κατοίκους το 1999, 48 άτομα για κάθε 100.000 κατοίκους το 2005.
Το 1979 η χώρα μας είχε μαζί με την Ισπανία και τη Γαλλία από τα μικρότερα επίπεδα θνητότητας από στεφανιαία νόσο (53 άτομα για κάθε 100.000 πληθυσμού). Ενώ όμως αυτές οι χώρες πέτυχαν να μειώσουν στο ήμισυ το ήδη μικρό ποσοστό τους, «εμείς επιδείξαμε μια αξιοσημείωτη και θλιβερή σταθερότητα», όπως χαρακτηριστικά επεσήμανε ο πρόεδρος της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας κ. Βλάσσιος Πυργάκης σε πρόσφατη συνέντευξη Τύπου στην οποία έδωσε τα στοιχεία που προέκυψαν από τη μελέτη Εuroheart Ρroject. Η εν λόγω μελέτη είχε σκοπό να καταγράψει την καρδιαγγειακή θνητότητα και τις εθνικές πολιτικές πρόληψης στην Ευρώπη και τα στοιχεία μιλούν από μόνα τους: σύμφωνα με τις στατιστικές του 2005, η Ελλάδα δεν βλέπει πια μόνο την πλάτη της Γαλλίας (17 θάνατοι για κάθε 100.000 πληθυσμού) και της Ισπανίας (25 θάνατοι για κάθε 100.000 πληθυσμού), αλλά τώρα πια είμαστε πίσω και από τη Φινλανδία, αφού εμείς έχουμε ακόμη 50 θανάτους από στεφανιαία νόσο για κάθε 100.000 πληθυσμού! Είναι χαρακτηριστικό ότι ένα από τα συμπεράσματα της μελέτης ήταν το ακόλουθο: «Δεν μπορούμε να συμπεράνουμε ότι υπάρχει ξεκάθαρη σχέση μεταξύ των πολιτικών πρόληψης και της καρδιαγγειακής θνητότητας σε όλες τις χώρες, αλλά σε ορισμένες- όπως στην περίπτωση της Ελλάδας- η σχέση είναι εκπληκτική».
Με άλλα λόγια, το χειρότερο δεν είναι ότι παραμένουμε στάσιμοι στον αριθμό των θανάτων από καρδιαγγειακά, το χειρότερο είναι ότι ακόμη ως χώρα δεν έχουμε λάβει μέτρα. Σύμφωνα με τον κ. Πυργάκη, «με εξαίρεση την Ελλάδα και τη Δανία, όλα τα ευρωπαϊκά κράτη έχουν συντάξει εθνικές κατευθυντήριες οδηγίες για τα καρδιαγγειακά, για την αντιμετώπιση της δυσλιπιδαιμίας,του σακχαρώδους διαβήτη, της παχυσαρκίας και της πρόληψης του αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου» .
Το τσιγάρο της ντροπής
Καθώς το κάπνισμα αποτελεί έναν από τους βασικότερους πα ράγοντες κινδύνου από καρδιαγγειακά, περιττό να πούμε ότι η Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία «στηρίζει τα μέτρα που έχει αποφασίσει το υπουργείο και ζητεί την εφαρμογή τους χωρίς εκπτώσεις» σημείωσε ο κ. Πυργάκης και προσέθεσε ότι «από τη μελέτη Εuroheart προέκυψε το εξής αξιοπρόσεκτο συμπέρασμα:στις βορειοευρωπαϊκές χώρες η μείωση των θανάτων από καρδιαγγειακά αποδόθηκε κατά 58% στην καταπολέμηση των μειζόνων παραγόντων κινδύνου- και κυρίως του καπνίσματος- ως αποτέλεσμα οργανωμένων ενεργειών και πολιτικών που εφαρμόστηκαν και κατά 42% στη βελτίωση της θεραπείας της στεφανιαίας νόσου ή στη δευτερογενή πρόληψη».
Σαν να μην έφθαναν τα παραπάνω, ένα ακόμη πιο ανησυχητικό φαινόμενο έχει ενσκήψει τα τελευταία χρόνια. Πρόκειται για την ολοένα αυξανόμενη παιδική παχυσαρκία. Σύμφωνα με στοιχεία που έδωσε ο αναπληρωτής καθηγητής Καρδιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Ιωάννης Λεκάκης , «τις τελευταίες δεκαετίες έχει παρατηρηθεί διεθνώς μια σημαντική αύξηση του επιπολασμού της παιδικής παχυσαρκίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι σήμερα τις ΗΠΑ 20% των παιδιών είναι παχύσαρκα. Δυστυχώς, η Ελλάδα δεν έμεινε έξω από αυτόν τον κανόνα και παρατηρούμε ολοένα περισσότερα υπέρβαρα ή παχύσαρκα παιδιά. Η παρατήρηση αυτή μας οδηγεί σε δυσοίωνες προβλέψεις για το μέλλον,καθώς από πληθώρα μελετών έχει προκύψει ότι στην πλειονότητά τους τα παχύσαρκα παιδιά θα παραμείνουν παχύσαρκοι ενήλικοι».
Οχι στα φροντιστήρια! Ναι στα γυμναστήρια!
Το ότι τα υπέρβαρα και παχύσαρκα παιδιά διατρέχουν τεράστιο κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών προβλημάτων είναι απολύτως βέβαιο. Μελέτη της Β΄ Πανεπιστημιακής Καρδιολογικής Κλινικής στο Αττικό Νοσοκομείο, η οποία έγινε με τη συμμετοχή παιδιών από σχολεία του Περιστερίου, κατέδειξε ότι «η αρτηριακή πίεση και η σκληρία των αρτηριών αυξάνει με την αύξηση του σωματικού βάρους σε παιδιά σχολικής ηλικίας», όπως λέει ο κ. Λεκάκης. Με άλλα λόγια, τα υπέρβαρα και παχύσαρκα παιδιά είχαν αρχίσει να εμφανίζουν τους παράγοντες κινδύνου για εμφάνιση καρδιαγγειακών!
Μπορεί άραγε αυτή η σαφώς δυσοίωνη κατάσταση να αναστραφεί; Η μελέτη των γιατρών του Αττικού Νοσοκομείου θα
μπορούσε να αποτελέσει πυξίδα για το τι μπορούμε να κάνουμε προς αυτή την κατεύθυνση. Οπως εξηγεί ο κ. Λεκάκης, «φάνηκε ξεκάθαρα ότι η σκληρία των αρτηριών αυξάνεται όσο αυξάνει ο χρόνος των εξωσχολικών “καθιστικών” εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων σε παιδιά σχολικής ηλικίας» . Οσο δηλαδή περισσότερο χρόνο περνάει το παιδί καθισμένο σε θρανία σχολείου ή φροντιστηρίου, τόσο οι αρτηρίες του σκληραίνουν.
Αντίθετα, όπως προέκυψε από μελέτη που παρουσιάστηκε προσφάτως στο Πανευρωπαϊκό Συνέδριο Καρδιολογίας στη Στοκχόλμη, η καθημερινή άσκηση στο σχολείο παίζει σημαντικό ρόλο στην αποφυγή παιδικής παχυσαρκίας σε σχέση με τη σχολική γυμναστική δύο φορές την εβδομάδα (που είναι ο κανόνας για τα ελληνικά σχολεία).
Τι πρέπει λοιπόν να γίνει για να προστατευθεί η υγεία της καρδιάς των παιδιών; «Η πολιτεία θα πρέπει να επανεξετάσει την πολιτική της ως προς την άσκηση, αλλά και οι γονείς να φροντίσουν όχι μόνο για την εκπαίδευση του πνεύματος αλλά και του σώματος των παιδιών τους. Και πάνω απ΄ όλα να μην ξεχνούν ότι εκείνοι πρώτοι πρέπει να δίνουν το καλό παράδειγμα, καθώς οι μελέτες δείχνουν ότι το οικογενειακό περιβάλλον παίζει σημαντικό ρόλο στη στάση του παιδιού σε θέματα υγείας. Η αλλαγή του τρόπου ζωής των γονέων και η υιοθέτηση καλών συνηθειών επηρεάζουν θετικά και τα παιδιά».
Τα παραπάνω στοιχεία είναι αρκετά για να μας πείσουν ότι η λήψη μέτρων για την προστασία της υγείας της καρδιάς μας είναι μονόδρομος, τόσο σε προσωπικό όσο και σε επίπεδο Πολιτείας.
soufleri@tovima.gr ΠΟΥ «ΤΑ ΧΑΛΑΜΕ» ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ;
Κάπνισμα. Οι Ελληνες το 2007 ήσαν οι πιο δεινοί καπνιστές στον κόσμο με ετήσια κατανάλωση 3.000 τσιγάρων ανά άτομο.Σύμφωνα με τη μελέτη Αttica,το 47% των ανδρών και το 29% των γυναικών στην Ελλάδα καπνίζουν, ενώ το 45% των καπνιστών είναι ηλικίας μικρότερης των 50 ετών.
Φυσική άσκηση. Το 55% των εργαζόμενων Ελλήνων αναφέρει έλλειψη κάθε φυσικής δραστηριότητας και το 70% χρησιμοποιεί ιδιωτικό όχημα για τις καθημερινές μετακινήσεις του.Το πρόβλημα της έλλειψης φυσικής δραστηριότητας δεν εστιάζεται μόνο στον ενήλικο πληθυσμό αλλά και στις μικρότερες ηλικίες.
Παχυσαρκία. Η Ελλάδα κατέχει την πρώτη θέση ανάμεσα στα ευρωπαϊκά κράτη στην επίπτωση παχυσαρκίας σε άνδρες και μια από τις υψηλότερες σε γυναίκες άνω των 15 ετών. Η Ελλάδα κατέχει επίσης μια από τις πρώτες θέσεις στην Ευρώπη στην παιδική παχυσαρκία (31%).
Χοληστερόλη. Υψηλά επίπεδα χοληστερόλης (> 200 mg/dl) το 2003 ανευρέθησαν στο 46% των ανδρών και στο 40% των γυναικών στην Ελλάδα.
Σακχαρώδης διαβήτης. Ο εκτιμώμενος επιπολασμός σακχαρώδους διαβήτη το 2003 ήταν στο 6% του ελληνικού πληθυσμού,σε επίπεδα αντίστοιχα με τον ευρωπαϊκό μέσον όρο.
Διατροφή. Η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών στην Ελλάδα αντιστοιχεί σε 1.145 gr ανά άτομο ημερησίως,τιμή που κατατάσσει τους Ελληνες στις υψηλότερες θέσεις στον ευρωπαϊκό χάρτη.Ταυτόχρονα όμως παρατηρήθηκε στην Ελλάδα τα τελευταία 40 έτη αύξηση κατά 25% των προσλαμβανόμενων θερμίδων ημερησίως και αύξηση (56%) της κατανάλωσης λίπους.
Αλκοόλ. Η κατανάλωση αλκοόλ σε άτομα άνω των 15 ετών το 2003 στην Ελλάδα κυμάνθηκε (10 lt αλκοόλ ανά άτομο κατ΄ έτος) σε επίπεδα χαμηλότερα του μέσου όρου της Ευρωπαϊκής Ενωσης.Ευτυχώς εδώ τα πήγαμε καλά!
Η ΑΣΠΙΔΑ ΤΩΝ Ω 3
Η ελληνική διατροφή φαίνεται ότι είναι προστατευτική για την καρδιά μας. Πράγματι, οι στατιστικές δείχνουν ότι η κατανάλωση αλκοόλ στη χώρα μας είναι μικρότερη από τον ευρωπαϊκό μέσον όρο, ενώ έχουμε την υψηλότερη κατανάλωση φρούτων και λαχανικών απ΄ όλους τους ευρωπαίους πολίτες. Αυτό που δείχνει ανησυχητικό είναι η τάση αύξησης στην κατανάλωση λίπους. Την αξία της διατροφής στη θωράκιση της καρδιάς μας επεσήμανε ο κ. Δημήτριος Ρίχτερ, διευθυντής Καρδιολογικής Κλινικής της Ευρωκλινικής Αθηνών. «Τα ω-3 λιπαρά οξέα, γνωστά και ως πολυακόρεστα λιπαρά οξέα, αποτελούν σημαντικούς διατροφικούς παράγοντες ενάντια στα καρδιαγγειακά νοσήματα, βρίσκονται σε φυτικά τρόφιμα, όπως είναι τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, η σόγια και το σογιέλαιο, ο λιναρόσπορος, και σε διάφορους ξηρούς καρπούς, όπως τα καρύδια, τα αμύγδαλα και τα φιστίκια.
Μια σημαντική κατηγορία των ω-3 λιπαρών οξέων όμως (τα λεγόμενα ιχθυέλαια) δεν μπορούν να συντεθούν από τον οργανισμό μας και πρέπει να τα λάβουμε με την τροφή. Αυτά περιέχονται σε λιπαρά ψάρια, όπως είναι ο κολιός, το σκουμπρί, η τσιπούρα, η σαρδέλα, ο τόνος και ο σολομός, καθώς και στα θαλασσινά. Η συστηματική κατανάλωση ψαριών ή/και η λήψη ω-3 λιπαρών οξέων μέσα από τα φαρμακευτικά σκευάσματα, στο πλαίσιο ενός υγιεινού τρόπου ζωής με άσκηση και αποφυγή καπνίσματος, μπορούν να προστατεύσουν την καρδιά μας».
Ο ΔΕΚΑΛΟΓΟΣ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΣ
1Υγιεινή διατροφή. Καταναλώστε τουλάχιστον πέντε μερίδες φρούτων και λαχανικών την ημέρα.Αποφύγετε τα κορεσμένα λίπη.Προσοχή στα επεξεργασμένα τρόφιμα,καθώς συχνά μπορεί να περιέχουν μεγάλες ποσότητες αλατιού.
2Δραστηριοποιηθείτε. Ακόμη και 30 λεπτά δραστηριότητας μπορούν να βοηθήσουν στην πρόληψη εμφραγμάτων και εγκεφαλικών επεισοδίων.
3Πείτε «όχι» στο κάπνισμα. Οι πιθανότητές σας να πάθετε στεφανιαία νόσο θα μειωθούν στο μισό ύστερα από έναν χρόνο αποχής από το κάπνισμα και σταδιακά θα επανέλθουν σε κανονικά επίπεδα.
4Διατηρήστε ένα υγιές βάρος. Η απώλεια βάρους σε συνδυασμό με μείωση της πρόσληψης αλατιού οδηγεί σε μείωση των επιπέδων της αρτηριακής πίεσης.Η υψηλή αρτηριακή πίεση είναι ο πρώτος παράγοντας κινδύνου για εγκεφαλικά και ο κύριος υπαίτιος για τα μισά τουλάχιστον εμφράγματα.
5Γνωρίστε τους αριθμούς σας. Επισκεφθείτε τον γιατρό σας για να μετρήσετε την πίεσή σας,τα επίπεδα χοληστερόλης και σακχάρου,καθώς επίσης και για να υπολογίσετε τον δείκτη μάζας σώματος και την αναλογία περιμέτρου μέσης προς περίμετρο γοφών.Ετσι θα γνωρίσετε τον συνολικό κίνδυνο που διατρέχετε και θα μπορέσετε να καταστρώσετε ένα σχέδιο για τη βελτίωση της υγείας της καρδιάς σας.
6Μειώστε την κατανάλωση αλκοόλ. Περιορίστε τον αριθμό των αλκοολούχων ποτών που καταναλώνετε.Η κατάχρηση αλκοόλ μπορεί να αυξήσει την αρτηριακή πίεση αλλά και το σωματικό βάρος σας.
7Επιμένετε για ένα περιβάλλον ελεύθερο καπνού. Απαιτήστε απαγόρευση του καπνίσματος.Βεβαιωθείτε ότι ο εργασιακός χώρος σας είναι 100% καθαρός από καπνό τσιγάρου.
Υποστηρίξτε την υιοθέτηση στρατηγικών για την άρση του καπνίσματος και ενθαρρύνετε τον εργοδότη σας να παρέχει βοήθεια στους συναδέλφους σας που θέλουν να σταματήσουν να καπνίζουν.
8Φέρτε την άσκηση στην εργασία σας. Συμπεριλάβετε τη φυσική άσκηση στο εργασιακό σας πρόγραμμα.Πηγαίνετε στη δουλειά σας με ποδήλατο αν είναι δυνατόν,ξεχάστε το ασανσέρ και χρησιμοποιήστε τις σκάλες,γυμναστείτε ή πηγαίνετε για μια βόλτα την ώρα του μεσημεριανού διαλείμματος.Ενθαρρύνετε τους συναδέλφους σας να κάνουν το ίδιο.
9Επιλέξτε υγιεινά φαγητά. Ζητήστε από την καφετέρια στην εργασία σας να φροντίσει για την ύπαρξη υγιεινών φαγητών στο μενού, ή κάντε μια έρευνα για να βρείτε ποια κοντινά εστιατόρια παρέχουν τέτοια φαγητά.
10Δημιουργήστε ξένοιαστες στιγμές. Παρά το γεγονός ότι το άγχος δεν έχει αποδειχθεί ένας απευθείας παράγοντας κινδύνου για καρδιοπάθειες και εγκεφαλικά,σχετίζεται με το κάπνισμα,την κατανάλωση αλκοόλ και την ανθυγιεινή διατροφή,που είναι παράγοντες κινδύνου γι΄ αυτά τα νοσήματα.Για να αποφύγετε το άγχος της δουλειάς,βρείτε χρόνο για γεύμα εκτός εργασίας για να πάρετε λίγο φρέσκο αέρα.Κάνετε συχνά διαλείμματα και αν είναι δυνατόν δοκιμάστε δύο 5λεπτα με ασκήσεις διάτασης.
