Σαν σήμερα πριν από 60 χρόνια η Γενική Συνέλευση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών υιοθέτησε την Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, κείμενο-ακρογωνιαίο λίθο που συντάχθηκε μετά τη διάπραξη αφάνταστων ωμοτήτων. Αυτή η διακήρυξη και τα νομικά έγγραφα που προέκυψαν από αυτήν μας βοήθησαν να καταπολεμήσουμε τα βασανιστήρια, τις διακρίσεις και την πείνα. Και τώρα αυτή η διακήρυξη θα πρέπει να μας οδηγήσει στη μάχη εναντίον μιας από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετώπισε ποτέ η ανθρωπότητα: των αλλαγών στο κλίμα του πλανήτη.
Καθώς αντιπρόσωποι απ΄ όλες τις χώρες κάθονται στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων στο Πόζναν, για τη Σύνοδο του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή, οι φτωχοί άνθρωποι ήδη αντιμετωπίζουν τις συνέπειες της παγκόσμιας υπερθέρμανσης. Από αυξανόμενες ξηρασίες ως αυξανόμενες πλημμύρες, από χαμηλότερη αγροτική παραγωγικότητα ως συχνότερες και ισχυρότερες καταιγίδες, πολλοί πιστεύουν δικαίως ότι τα πράγματα μόνο θα επιδεινώνονται. Τα ανθρώπινα δικαιώματά τους στην ασφάλεια, στην Υγεία και στον βιοπορισμό απειλούνται ολοένα περισσότερο από τις αλλαγές στο κλίμα της Γης.
Πράγματι, οι φτωχότεροι, οι οποίοι συνεισέφεραν το λιγότερο στο πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής, σηκώνουν τώρα το βαρύτερο φορτίο των επιπτώσεων. Το 97% των θανάτων που σχετίζονται με φυσικές καταστροφές συμβαίνει ήδη σε αναπτυσσόμενες χώρες. Στη Νότια Ασία, τα 17 εκατομμύρια άνθρωποι που ζουν επάνω σε αμμώδεις όχθες των ποταμών του Μπανγκλαντές θα μπορούσαν να μείνουν άστεγοι ως το 2030, καθώς τα νερά που προέρχονται από το λιώσιμο των πά γων στα Ιμαλάια πλημμυρίζουν τα σπίτια τους. Στη Νιγηρία, οι αλλαγές στις βροχοπτώσεις συμβάλλουν στην αυξανόμενη ερημοποίηση, η οποία για τις φυλές Τουαρέγκ και Γοντάμπε προκάλεσε μαζικές απώλειες στα κοπάδια τους και ανασφάλεια όσον αφορά την επάρκεια τροφίμων. Στη Νότια Αμερική, η μείωση των χιονοπτώσεων μέσα στα επόμενα 15-20 χρόνια θα θέσει σε σοβαρό κίνδυνο περισσότερα από 9 εκατομμύρια άτομα, τα οποία ζουν στη Λίμα, τη μεγαλύτερη πόλη του Περού.
Οπως ξεκαθαρίζει μια νέα έκθεση από το Διεθνές Συμβούλιο για την Πολιτική Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για τις διασυνδέσεις μεταξύ κλιματικής αλλαγής και ανθρωπίνων δικαιωμάτων, οι αρνητικές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής θα είναι σωρευτικές και όχι θεαματικές.
Εκείνοι που είναι ήδη φτωχοί και ευάλωτοι θα συνεχίζουν να πλήττονται δυσανάλογα. Ολοένα περισσότερο η γη θα γίνεται πολύ ξηρή για να καλλιεργηθεί, τα σπαρτά θα ξεραίνονται, η αυξανόμενη στάθμη της θάλασσας θα διαβρώνει τα παραθαλάσσια εδάφη, οι πόροι της ζωής θα εξαφανιστούν. Οι εκπομπές άνθρακα από τις βιομηχανοποιημένες χώρες έχουν ανθρώπινες και περιβαλλοντικές συνέπειες. Ως αποτέλεσμα, η παγκόσμια υπερθέρμανση έχει ήδη αρχίσει να επηρεάζει την εκπλήρωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και, στον βαθμό που οι μεγάλες βιομηχανικές χώρες συνεχίζουν να εκπέμπουν ρυπογόνα αέρια που συντελούν στο «φαινόμενο του θερμοκηπίου», τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα της ζωής, της ασφάλειας, του φαγητού, της Υγείας και του ασύλου εκατομμυρίων φτωχών ανθρώπων του κόσμου θα συνεχίζουν να παραβιάζονται.
Το κοινό μας πλαίσιο ανθρωπίνων δικαιωμάτων παρέχει μια βάση ώστε να μπορέσουν οι φτωχές κοινωνίες να απαιτήσουν την προστασία αυτών των δικαιωμάτων. Δεν πρέπει να παραμερίσουμε τις υπάρχουσες αρχές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων εν μέσω της διαπάλης των διαπραγματεύσεων για την κλιματική αλλαγή. Το πρίσμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μάς θυμίζει ότι υπάρχουν λόγοι πέραν των οικονομικών και του εμπνευσμένου ιδιοτελούς συμφέροντος των κρατών να δράσουν για την κλιματική αλλαγή.
Επειδή η κλιματική αλλαγή αντιπροσωπεύει μια νέα και άνευ προηγουμένου απειλή για τα ανθρώπινα δικαιώματα εκατομμυρίων, το διεθνές δίκαιο περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων και οι σχετικοί οργανισμοί πρέπει να εξελιχθούν ώστε να προστατεύσουν τα δικαιώματα αυτών των ανθρώπων. Εκείνο όμως που είναι το πλέον σημαντικό είναι να αναλάβουν τα κράτη άμεση δράση ώστε να αποφευχθούν σοβαρότερες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Οι αρχές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων παρέχουν μια ισχυρή βάση επάνω στην οποία μπορούν να «οικοδομηθούν» πολιτικές. Αυτές οι αρχές πρέπει να τοποθετηθούν στο κέντρο μιας παγκόσμιας συμφωνίας με στόχο να ανακοπεί η παγκόσμια κλιματική αλλαγή. Πρέπει να υπάρξει επείγουσα διακοπή των εκπομπών ρυπογόνων αερίων ώστε να σεβαστούμε και να προστατεύσουμε τα ανθρώπινα δικαιώματα από τις μελλοντικές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Παράλληλα, η υποστήριξη των φτωχότερων κοινοτήτων ώστε να προσαρμοστούν στις ήδη παρούσες κλιματικές επιδράσεις αποτελεί τη μοναδική μέθοδο αποκατάστασης εκείνων των οποίων τα ανθρώπινα δικαιώματα έχουν ήδη παραβιαστεί.
Με αφορμή την 60ή επέτειο της Οικουμενικής Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, αξίζει να θυμηθούμε ότι η κλιματική αλλαγή παραβιάζει τη βεβαίωση της διακήρυξης ότι «ο καθένας δικαιούται κοινωνική και διεθνή τάξη στο πλαίσιο της οποίας τα δικαιώματα και οι ελευθερίες του μπορούν να πραγματωθούν».
Πρέπει να αδράξουμε τώρα την ευκαιρία να δημιουργήσουμε εκείνο το είδος διεθνούς τάξης που ονειρεύτηκαν οι διαμορφωτές της Οικουμενικής Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ακόμη και στο πλαίσιο ενός δραματικά αλλαγμένου παγκόσμιου σκηνικού που ποτέ τους δεν φαντάστηκαν.
Η κυρία Μαίρη Ρόμπινσον είναι πρώην πρόεδρος της Ιρλανδίας, πρώην ανώτατη επίτροπος του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και επίτιμη πρόεδρος της Οxfam Ιnternational.
Η κυρία Μαίρη Ρόμπινσον είναι πρώην πρόεδρος της Ιρλανδικής Δημοκρατίας και πρώην επίτροπος του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα.
