Πασχαλινά διαβάσματα, προβλέψιμα και απρόβλεπτα – τα δεύτερα κυρίως ενδιαφέρουν. Μένοντας πρώτα στα δικά μας, επιμένω στην τελευταία, τέταρτη στη σειρά, ποιητική συλλογή του Γιώργου Κοζία. Τίτλος της: «Κόσμος χωρίς ταξιδιώτες». Εκδόσεις: στιγμή. Προέλευση: Πάτρα, όπου ο καλός ποιητής καλλιεργεί τη ζωή και τον λόγο του, σε απόσταση ασφαλείας από την αθηναϊκή αγορά, διατηρώντας το κέφι και το χιούμορ του. Η έκπληξη τη φορά αυτή είναι διπλή και ευάρεστη: ποιήματα με μυθοπλασία, που αντιστέκονται στον ποιητικό τουρισμό, καλοτάξιδα όμως στον εξωτικό, φανταστικό τους κόσμο· στροφή στην εννοούμενη σύνταξη, σε ωφέλιμη απόκλιση από τον αυτοαναφορικό ειρμό. Δύο παραδείγματα, προς υπόδειξη. Το πρώτο:
ΤΑ ΕΠΤΑ ΘΑΝΑΣΙΜΑ ΑΜΑΡΤΗΜΑΤΑ: Στο όνειρό του αντίκρισε τον Σοπενχάουερ. -Πρόσεξε, του φώναξε, / με κυνηγούν επτά αντιπρόσωποι των νόμων. / Κραδαίνουν αόρατα ραβδιά. // -Ησύχασε παρότρυνε εκείνος, / όλοι έχουμε ανάγκη / τα επτά θανάσιμα αμαρτήματα. Το δεύτερο:
ΤΟ ΜΕΣΟ ΤΟΥ ΥΨΟΥΣ: «Σώπασε θεατρίνε» είπε ο Ραββίνος, / θα σε βοηθήσω όπως / το θυμιατό βοηθάει τον πεθαμένο». // Στη συναγωγή βρίσκει τον διάβολο. / Ηρθαν πρόσωπο με πρόσωπο. // «Κουράστηκα, Ραββί, πάει καιρός / που δεν ζητάω τίποτε από τον ουρανό. / Κι όμως τα χέρια μου μένουν ακόμα / υψωμένα». Με δυο λόγια: πρόκειται για ποιήματα που θα τα ζήλευαν πολλοί, δικοί και ξένοι, ποιητές. Εύχομαι να ακουστούν, όπως και όσο τους αξίζει.
Πάμε τώρα στα ενδιάμεσα (ξένα και συνάμα φιλοξενούμενα). Ο λόγος για ένα νέο, απρόβλεπτο και αυτό, περιοδικό, αφιερωμένο στην Ψυχανάλυση, στη Φιλοσοφία και στις Τέχνες. Ιδεατός στόχος: η δυσεύρετη, αν όχι ανεύρετη, αλήθεια, η απρόσιτη φύση της οποίας παραμορφώνεται ήδη στον τίτλο του περιοδικού («αλήthεια»), σύμφωνα με καταστατική συνταγή του Μπλανσό. Η άψογη εκτυπωτικά και η παράτολμη οικονομικά παραγωγή οφείλεται στις Εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗ. Τρεις συναρμόδιοι εταίροι στηρίζουν το επιστημονικό και συγγραφικό κύρος του περιοδικού: ο Δημήτρης Βεργέτης, ως διευθυντής της έκδοσης· η Ντόρα Περτέση ως διευθύντρια σύνταξης· και η Βίκη Σκούμπη ως αρχισυντάκτρια. Την υποστήριξή τους εξάλλου παρέχουν και υπόσχονται τα (είκοσι τέσσερα δικά μας και τα δώδεκα ξένα) ονόματα της συντακτικής επιτροπής. Το νέο περιοδικό, αποφασισμένα πιστεύω, προσφέρει (τόσο με τα δύο αφιερώματα, στον Ντερριντά και στον Τσέλαν, όσο και με τα αυτόνομα κείμενα) προσκλήσεις και προκλήσεις. Δικαίωμα του αναγνώστη να δράσει και να αντιδράσει αναλόγως. Σε ό,τι με αφορά, θαύμασα την εξαντλητική αυταπάρνηση της Βίκης Σκούμπη (στην οποία οφείλεται εξ ολοκλήρου το αποκαλυπτικό αφιέρωμα στον Τσέλαν) και συγκινήθηκα με τη διακριτική οξύνοια του Ρογκοζίνσκι, αποτυπωμένη στη «Στροφή της γενναιοδωρίας» (στην ενάργειά της συμβάλλει και η εγρήγορη μετάφραση του Χάρη Ράπτη), που συστήνει τη δική του υποδοχή της ώριμης αποδόμησης του Ντερριντά. Οπως κι αν έχει το πράγμα, αυτόματα αναγνωρίζεται η ποιότητα του νέου περιοδικού, η οποία θα εμπεδωθεί, φαντάζομαι, στα επόμενα τεύχη. Προς το παρόν εκμεταλλεύομαι ένα αποσπασματικό ποίημα του Τσέλαν, με το οποίο ο Βεργέτης σφραγίζει το «Εισαγωγικό του Σημείωμα». Το παραθέτω: Δίσκε, με / προβλέψεις αστροποίκιλτε, / έξω από σένα / εκσφενδονίσου.
Με κίνδυνο να θεωρηθώ ιδεόληπτος, αισθάνομαι ότι η «επιθετική» επίκληση του Τσέλαν, αποτελεί, πλάγια παραπομπή σε ομόθεμη σκηνή της ομηρικής Οδύσσειας, την οποία επικαλούμαι. Στο πλαίσιο της όγδοης ραψωδίας, ο Αλκίνοος προσφέρει στον αδιάγνωστο ακόμη ξένο του, όχι μόνο πρόθυμη φιλοξενία και υπόσχεση προπομπής, αλλά και απόλαυση: μουσική (με τη συνδρομή του τυφλού αοιδού Δημοδόκου), χορευτική και φίλαθλη. Οσο στην κατάμεστη αγορά των Φαιάκων, προκηρύσσονται και εκτελούνται διαδοχικά αγωνίσματα (δρόμος, πάλη, άλμα, δισκοβολία), ο Οδυσσέας παραμένει θεατής και αντιστέκεται στην ευγενική πρόταση του Λαοδάμαντα (γιου του Αλκίνοου και συναθλητή) να πάρει μέρος σε όποιο αγώνισμα θα ήθελε. Οταν όμως ο Ευρύαλος (νέος πανέμορφος αλλά ξιπασμένος) τον ελέγχει βάναυσα για την αθλητική του αδράνεια και την απορρόφησή του από τις εμπορικές μόνο πραμάτειες, ο Οδυσσέας (αντιδρώντας έντονα και καταγγέλλοντας τη ξιπασιά του ωραίου νεανία) αναδέχεται επιθετικά το αγώνισμα της δισκοβολίας. Στο οποίο, με την επέμβαση της Αθηνάς, όχι μόνο πρωτεύει, αλλά και ξεπερνά το καθορισμένο, τελικό όριο του αγωνίσματος. Οι Φαίακες θαυμάζουν, ο Αλκίνοος επικροτεί, και ο Ευρύαλος, μετανοημένος τώρα για την αστόχαστη αποκοτιά του, γυρεύει συγγνώμη και ανταλλάσσει με τον Οδυσσέα ξένια δώρα.
Δεν λέω, μπορεί να είναι σύμπτωση. Αλλά στην πρωτεύουσα ποίηση οι συμπτώσεις αξίζει να συνυπολογίζονται, ως εγγύηση της αμοιβαιότητας των παραδειγματικών ποιημάτων.
ΥΓ.: Από δυσβλεψία, ο κολασικός «Λάμπρος» έγινε στο προηγούμενο τυπωμένο μονοτονικό κλασικός. Διορθωτέο.
