Είναι ώρα να γυρίσουμε σελίδα. Να αναζητήσουμε διέξοδο από το τέλμα στο οποίο έχει βυθιστεί το πολιτικό σύστημα. Η Ελλάδα υφίσταται παθητικά τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης, αναμένοντας οδηγίες από την ΕΕ. Παρακολουθεί αμήχανη τις διεθνείς εξελίξεις, ακόμη και στο εγγύτερο περιβάλλον, στο Σκοπιανό και στην Τουρκία. Η διοίκηση, τα πανεπιστήμια, το ΕΣΥ συνεχίζουν να απαξιώνονται.
Το πολιτικό σύστημα δεν παράγει λύσεις. Ενώ η αξιωματική αντιπολίτευση παρασύρεται σε εσωτερικές διαμάχες, η κυβέρνηση επιχαίρει και προσβλέπει στα διευρυνόμενα μπόνους της εκλογικής νομοθεσίας για να παραμείνει στην εξουσία.
Η φύση απεχθάνεται το κενό. Για να καλυφθεί όμως το κενό πρέπει να κινηθούν δυνάμεις.
Οι κοινωνικές δυνάμεις συνεγείρονται από ιδέες. Δεν λείπουν οι ιδέες, αλλά η πρόταση διακυβέρνησης που μπορεί να βγάλει τη χώρα από το τέλμα.
Στο σημερινό παγκοσμιοποιημένο σύστημα δεν υπάρχουν αδιαμφισβήτητοι οικονομικοί ηγέτες. ΗΠΑ, Ευρώπη, Κίνα, Ινδία, Ρωσία ανταγωνίζονται μεταξύ τους. Αυτό σημαίνει αύξηση της ανταγωνιστικής πίεσης, μεγαλύτερη συχνότητα κρίσεων, όπως η εκτίναξη των τιμών του πετρελαίου, και απαίτηση για αποτελεσματικότερη κοινωνική προστασία.
Χρειαζόμαστε νέες ιδέες. Σταχυολογώ μερικές. Η επιχειρηματικότητα είναι λέξη-«κλειδί». Η απελευθέρωση του επιχειρηματικού ταλέντου προϋποθέτει τομές στη λειτουργία των αγορών και στη διοίκηση: άνοιγμα κλειστών επαγγελμάτων, ενίσχυση ανταγωνισμού, περιορισμό της γραφειοκρατίας, μείωση της φορολογίας στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, ενθάρρυνση της καινοτομίας. Παράλληλα ξεπέρασμα αναχρονιστικών αντιλήψεων σχετικά με την ιδιωτική πρωτοβουλία και τη διεθνοποίηση της οικονομίας.
Καθοριστική σημασία έχει η εκπαίδευση. Χρειάζονται αλλαγές σε όλες τις βαθμίδες, και ιδιαίτερα στα πανεπιστήμια και στα ΤΕΙ. Η εξασφάλιση διοικητικής και οικονομικής αυτοδυναμίας θα απελευθερώσει αξιόλογο δυναμικό, για να οργανωθεί αποτελεσματικότερα και να αποδώσει περισσότερο. Η δημιουργία, με αυστηρό ποιοτικό έλεγχο, μη κερδοσκοπικών πανεπιστημίων εντάσσεται σε ένα συνολικό σχέδιο αναβάθμισης.
Στον κοινωνικό τομέα οι διευρυνόμενες ανισότητες επιβάλλουν τη διαμόρφωση προοδευτικότερου φορολογικού συστήματος και την ύπαρξη ισχυρού κοινωνικού κράτους. Δεν αρκεί όμως ένα δίχτυ κοινωνικής ασφάλειας με εισοδηματικές ενισχύσεις. Χρειάζεται ριζική αναδιοργάνωση, ιδιαίτερα στο ΕΣΥ, με περισσότερη ευελιξία στις εργασιακές σχέσεις, ώστε να δημιουργηθούν κίνητρα για ποιοτική αναβάθμιση των υπηρεσιών.
Δεν νοείται πολιτική αλλαγή χωρίς αλλαγή στο πολιτικό σύστημα. Θεμελιώδης αλλαγή είναι ο περιορισμός της εκτελεστικής εξουσίας με την καθιέρωση δημοκρατικότερου συστήματος ελέγχων και ισορροπιών. Η ενίσχυση των ελεγκτικών εξουσιών της Βουλής και η καθοριστική συμμετοχή της στον διορισμό των προϊσταμένων αρχών στη Διοίκηση και στη Δικαιοσύνη αποτελούν το μόνο αντίδοτο στην αυθαιρεσία της εκτελεστικής εξουσίας.
Οι ιδέες είναι δύναμη στην πολιτική. Αρκεί οι πολίτες να πιστέψουν ότι στηρίζοντας νέες ιδέες μπορούν να διαμορφώσουν νέες πραγματικότητες.
Ο κ. Ι. Παπαντωνίου είναι πρώην υπουργός του ΠαΣοΚ.
