Ωρα για εκλογές στην Κύπρο. Ωρα για ένα μικρό αλλά αποκαλυπτικό τεστ για τους αναγνώστες μας. Το τεστ είναι ψυχολογικό και εσείς οι νοήμονες αναγνώστες του «Βήματος» θα καταλάβετε το υπονοούμενο ευθύς αμέσως.
Εχουμε εννέα σημεία σε τρεις σειρές. Τρία σημεία σε κάθε σειρά, όπως στο σχήμα 1. Καλούμεθα να ενώσουμε τα εννέα αυτά σημεία με τέσσερις ευθείες γραμμές χωρίς να σηκώσουμε τη μύτη του μολυβιού από το χαρτί. Είναι προφανές ότι η λύση είναι αδύνατη όσο προσπαθούμε να το λύσουμε παραμένοντας εντός του πλαισίου των εννέα σημείων, κάτι που κανένας δεν έχει ζητήσει. Η λύση- βλέπε σχήμα 2 – προκύπτει αν σπάσουμε το νοητό πλαίσιο και βγούμε από αυτή την αυτοδέσμευση που είναι μόνο οπτική και όχι πραγματική. Δοκιμάστε τα συμπεράσματα από αυτό το απλό τεστ στις σχέσεις σας, στη δουλειά σας, στη σχέση με το κόμμα σας ή στην επαφή με τον χρηματιστή σας. Εγώ πάντως που δοκίμασα σε πολλές ευκαιρίες να σπάσω το πλαίσιο, γενικά είδα θετικό αποτέλεσμα στη λύση προβλημάτων. Αλλο αν μερικές φορές η λύση ήταν το πρόβλημα, κατά Βάτσλαβικ.
Ας πάμε τώρα στο Κυπριακό, μήπως και αυτή η μεθοδολογία βοηθήσει τον νέο πρόεδρο των αδελφών μας, όποιος κι αν είναι αυτός, στη δύσκολη περίοδο που θα επακολουθήσει τις εκλογές. Και η περίοδος θα είναι εξαιρετικά δύσκολη. Στον ΟΗΕ ετοιμάζονται να μας βολιδοσκοπήσουν για ένα νέο Σχέδιο Αναν. Στην Ευρώπη κάποιοι φίλοι μας είναι έτοιμοι να αρχίσουν την οικονομική και συγκοινωνιακή αναβάθμιση του βόρειου τμήματος. Στην ισλαμική διάσκεψη όλα είναι έτοιμα να προχωρήσουν σε αναβάθμιση και οι Τούρκοι δείχνουν να έχουν τη δική τους ατζέντα. Εμείς μοιάζουμε να επιθυμούμε την ακινησία ή την αμυντική διαιώνιση.
Και λέω μοιάζουμε, γιατί δυστυχώς δεν μας πιστεύουν πια ότι επιθυμούμε μια λύση του Κυπριακού με βάση τη διζωνική κτλ. ομοσπονδία. Δεν μας πιστεύουν γιατί δεν θέλουν να μας πιστεύουν ή μήπως κάναμε κάποιο λάθος στις διαπραγματεύσεις για το Σχέδιο Αναν και το δημοψήφισμα; Απαντήσεις έχουν δοθεί πολλές. Εξάλλου δεν έχει σημασία πια, ό,τι έγινε, έγινε. Πάντως όλα είχαν ξεκινήσει διαφορετικά. Η ένταξη της Κύπρου στην Ενωση ήταν η μεγαλύτερη διπλωματική και εθνική μας επιτυχία μετά την ένταξή μας στην τότε ΕΟΚ. Την οφείλουμε στην αλλαγή της θέσης μας σε σχέση με την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας- να η αλλαγή πλαισίου του παιχνιδιού μας. Την οφείλουμε στη στρατηγική που κατάστρωσαν ο Γιάννος Κρανιδιώτης, ο Πάγκαλος και ο Βασιλείου και που εφάρμοσαν επιτυχώς ο Σημίτης, ο Κληρίδης, ο Παπανδρέου και το Εθνικό Συμβούλιο. Ομως κάπου σκάλωσε η ιστορία και όλοι πλέον οφείλουν να γνωρίζουν πού.
Είπα λοιπόν ότι ένα εργαλείο για να δει ο πολιτικός κόσμος της Κύπρου πιο καθαρά πώς θα μπορέσει να απεμπλακεί από τη δύσκολη συγκυρία είναι το παιχνίδι με τα εννέα σημεία.
Ας θεωρήσουμε άσκηση ότι το φανταστικό πλαίσιο είναι αυτό που οροθετείται από τους τέσσερις ακρογωνιαίους λίθους της εθνικής μας πολιτικής:
▅ Το δίκαιο είναι με το μέρος μας. ▅ Θέλουμε διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία.
▅ Να εφαρμοστεί σε όποια λύση το κοινοτικό κεκτημένο.
▅ Να εφαρμοστούν οι αποφάσεις του ΟΗΕ. Η ιστορία του Κυπριακού έχει δείξει ότι λύση «εντός πλαισίου» είναι ανέφικτη. Ας δοκιμάσουμε λοιπόν να κινηθούμε εκτός του πλαισίου. Ας φανταστούμε προς στιγμήν ότι:
▅ Το δίκαιο δεν είναι όλο με το μέρος μας. ▅ Δυστυχώς,η χούντα έχασε τον πόλεμο. ▅ Το κοινοτικό κεκτημένο ισχύει ήδη στην ενιαία Κύπρο.
▅ ΟΗΕ είναι και ο Αναν. Ισως τότε η λύση να εμφανιζόταν ως διά μαγείας, όπως στο παιχνίδι των εννέα σημείων, μόλις βγήκαμε από το φανταστικό πλαίσιο που οροθετούσαν.
Το ερώτημα που τίθεται είναι: Θα αποδέχονταν οι Κύπριοι μια τέτοια λύση «εκτός πλαισίου»; Κανένας δεν θα μπορούσε να το προεξοφλήσει.
Το θέμα που είναι το πιο επικίνδυνο είναι ο χρόνος. Οχι γιατί δεν έχουμε αντοχές και ατού όσο η Τουρκία είναι υπό ενταξιακές διαπραγματεύσεις, αλλά για κάτι άλλο. Η Κύπρος έχει ενταχθεί στην Ενωση ως ενιαίο σύνολο. Οι Τουρκοκύπριοι κατά συνέπεια έχουν το καθεστώς που είχαν οι Γερμανοί της Ανατολικής Γερμανίας πριν από την επανένωση. Δηλαδή, αν αποφασίσουν να μεταναστεύσουν νότια, έχουν όλα τα δικαιώματα των Ελληνοκυπρίων. Δεν τολμώ να φανταστώ τι θα συμβεί αν, στη διάρκεια των πολλών χρόνων ως την ένταξη ή, ακόμη χειρότερα, την ειδική σχέση της Τουρκίας, οι άνθρωποι αυτοί στραφούν προς Νότο αφήνοντας πίσω ένα μέρος του τουρκοκυπριακού πληθυσμού και όλους τους ολοένα αυξανόμενους εποίκους.
Αυτό είναι κατά τη γνώμη μου το πρόβλημα. Κάνω λάθος;
