Επί της λεωφόρου Μεσογείων, πολύ κοντά στο ύψος της 5ης στάσης Χολαργού, οι εργασίες για την κατασκευή του σταθμού του μετρό «κτύπησαν» μία ακόμη φορά αρχαία. Τέσσερις τάφοι της Κλασικής εποχής ανακαλύφθηκαν πριν από λίγες ημέρες κατά την ανασκαφική έρευνα που διεξήγαγαν οι αρχαιολόγοι της Β Δ Εφορείας Αρχαιοτήτων υπό τη διεύθυνση της κυρίας Ιωάννας Τσιριγώτη-Δρακωτού προκειμένου να παραδώσουν τον χώρο για την κατασκευή της ανατολικής εισόδου του σταθμού «Χολαργός». Ανάμεσα σε τρεις αποχετευτικούς σωλήνες, δύο λάκκους μεγάλου βάθους για απορρίμματα και σε τσιμεντένιους πασσάλους στήριξης του σταθμού του μετρό εντοπίστηκαν τα αρχαία, επάνω από τα οποία μάλιστα είχε ανεγερθεί πριν από τα μέσα του περασμένου αιώνα οικία. Το κτίσμα απαλλοτριώθηκε ειδικά για τις ανάγκες του μετρό και κατεδαφίστηκε. Και ενώ οι πρώτες δοκιμαστικές τομές το 2002 είχαν αναδείξει το οικόπεδο «καθαρό», η επανάληψή τους πριν από λίγο καιρό έφερε στο φως τις ταφές. «Πιθανότατα σε παιδιά ανήκαν οι δύο από τους τάφους» αναφέρει η αρχαιολόγος της Εφορείας κυρία Μέλπω Πωλογιώργη, η οποία είναι υπεύθυνη για την ευρύτερη περιοχή. Οπως εξηγεί, πρόκειται για δύο πήλινες λάρνακες (μία λουτηροειδούς τύπου και η άλλη σκαφοειδούς) στις οποίες βρέθηκε μικρός αριθμός κτερισμάτων, συγκεκριμένα πήλινα αγγεία που χρονολογούνται από τον 5ο αιώνα π.Χ. Σε άτομο νεαρής ηλικίας ανήκε και ο τρίτος κιβωτιόσχημος τάφος, ο οποίος, όπως θεωρεί η ίδια, ξεχωρίζει για την ιδιαίτερα επιμελημένη κατασκευή του καθώς έχει χωριστά τοιχώματα, δάπεδο και καλυπτήριες πλάκες από μάρμαρο του Υμηττού.

«Μία από τις πλάκες αυτές βρέθηκε σπασμένη στα δύο και μετατοπισμένη, αλάνθαστο σημάδι της σύλησης του τάφου σε παλαιότερη εποχή.Κάτι που αποδεικνύει και η μεγάλη διαταραχή του σκελετούπου βρέθηκε σε αυτόν.Οταν όμως ο τάφος απομακρύνθηκε από τη θέση του,αποκαλύφθηκε κάτω από το δάπεδο κάτι που οι αρχαιοκάπηλοι δεν είχαν βρει:πήλινες λήκυθοι του 5ου αιώνα π.Χ., τοποθετημένες σε δύο αβαθή λαξεύματα του σχιστολιθικού βράχου.Και παρ΄ ότι θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι πρόκειται για κατάλοιπα προγενέστερης ταφής παραμένει ανοιχτό το ενδεχόμενο να πρόκειται για τα αγγεία των προσφορώντα οποία χρησιμοποιούνταν κατά τις νεκρικές τελετές» σημειώνει η κυρία Πωλογιώργη.

Ενα πλαστικό κεσεδάκι από γιαούρτι που βρέθηκε στην τέταρτη, βίαια συλημένη ταφή μπορεί να μην είναι σε θέση να οδηγήσει στους αρχαιοκάπηλους ύστερα από τόσα χρόνια (μάταια οι αρχαιολόγοι, εξηγεί με χιούμορ η κυρία Πωλογιώργη, προσπαθούσαν να ανακαλύψουν σε αυτό ημερομηνία λήξεως!), έφερε όμως κοντά έστω και για λίγο τους ανθρώπους που δούλευαν για να διασώσουν τα αρχαία με εκείνους που είχαν «εργασθεί» για να τα καταστρέψουν… Από υμήττειο μάρμαρο, διαλυμένος κυριολεκτικά βρέθηκε λοιπόν αυτός ο τέταρτος, μεγάλων διαστάσεων τάφος, επίσης κιβωτιόσχημος. Συγκεκριμένα είχε απομείνει μόνο μία μετακινημένη πλάκα στενής πλευράς και η πλάκα του δαπέδου (κάτω από την οποία ήταν το κεσεδάκι). Αυτή η πλάκα μάλιστα ατύχησε δεύτερη φορά καθώς τσιμεντένιος πάσσαλος του σταθμού την είχε διαπεράσει προτού προλάβουν να φθάσουν οι ανασκαφείς.

Λίγοι ίσως να γνωρίζουν ότι η σημερινή λεωφόρος Μεσογείων ακολουθεί σε γενικές γραμμές την πορεία μίας σημαντικής αρχαίας οδικής αρτηρίας που οδηγούσε από το άστυ στη Μεσογαία. Για τους αρχαιολόγους όμως είναι γνωστό και το γεγονός ότι στην Αττική του 4ου αιώνα π.Χ., ιδιαίτερα, οικογενειακοί ταφικοί περίβολοι ιδρύονταν κατά μήκος αυτών των αρτηριών έξω από τα τείχη της πόλης. «Αθηναίοις δε και έξω της πόλεως εν τοις δήμοις και κατά τας οδούς θεών εστίν ιερά και ηρώων και ανδρών τάφοι» περιγράφει ο Παυσανίας τον 2ο αιώνα μ.Χ. Υπάρχουν όμως και νεότερες σχετικές περιγραφές όπως αυτή του Γαρδίκα, η οποία στις αρχές του 20ού αιώνα επισήμανε ότι νοτίως του Χαλανδρίου βρίσκονται πολυάριθμοι αρχαίοι τάφοι με επιτύμβια ανάγλυφα.

Σύμφωνα με τα στοιχεία τα οποία παραθέτει η κυρία Πωλογιώργη, πλησίον των σημερινών ευρημάτων και στο ύψος της 5ης στάσης Χολαργού κατά τις εργασίες διεύρυνσης της Μεσογείων είχαν ανακαλυφθεί πράγματι στις αρχές της δεκαετίας του ΄60 μαρμάρινα επιτύμβια μνημεία του 4ου αιώνα π.Χ., τα οποία φυλάσσονται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Συγκεκριμένα μία στήλη με ανάγλυφη παράσταση νέου, μία ενεπίγραφη λήκυθος και δύο αετωματικές επιστέψεις επιτύμβιων ναΐσκων, η μία με την επιγραφή «Φανοστράτη» και η άλλη «Καλλιστομάχη Ευριπίδου Μυρρινουσίου», δηλαδή από τον Δήμο Μυρρινούντα, ο οποίος τοποθετείται στη σημερινή Μερέντα.

Για την ανασκαφική ομάδα του Χολαργού, πάντως, στην οποία μετείχε και η αρχαιολόγος κυρία Σοφία Γαλάτη, η πικρή γεύση των συλημένων τάφων οι οποίοι ήρθαν στο φως ολοκληρώθηκε με ένα ακόμη εύρημα: έναν κεραμικό κλίβανο της όψιμης Ελληνιστικής- πρώιμης Ρωμαϊκής περιόδου, που βρέθηκε κατεστραμμένος φυσικά, μόλις λίγα εκατοστά κάτω από τις πλάκες πεζοδρομίου μιας παραλλήλου της Μεσογείων ανάμεσα σε πλήθος παλαιών δικτύων κοινής ωφελείας. «Δεν είναι η αξιολόγηση των ευρημάτων τόσο όσο η ιδιάζουσα περίπτωση της ανασκαφής» καταλήγει η κυρία Πωλογιώργη, αναφερόμενη κυρίως στην απογοήτευση των ανασκαφέων όταν βρίσκονται μπροστά σε λαθρανασκαφική δραστηριότητα και μάλιστα πρόσφατη ή σε καταστροφές αρχαιοτήτων που έγιναν ελαφρά τη καρδία. Αλλωστε η επιστημονική έρευνα πλήττεται και στις δύο περιπτώσεις. Ολα τα ευρήματα πάντως από τον Χολαργό έχουν ήδη μεταφερθεί στο Μουσείο της Βραυρώνας.