H Πάτρα, φημισμένη για τις αποκριάτικες εκδηλώσεις της, μετέτρεψε ακόμη και την Πολιτιστική Πρωτεύουσα 2006 σε καρναβάλι. Δύο μήνες πριν από την έναρξη του εορταστικού έτους, και δεν έχει οριστεί ούτε η ημερομηνία της επίσημης τελετής έναρξης (στην οποία προσκαλούνται οι υπουργοί Πολιτισμού της Ευρωπαϊκής Ενωσης και πνευματικές προσωπικότητες) ούτε υπάρχει κατάλληλος χώρος για να φιλοξενήσει τέτοιο γεγονός. Το πιο αξιοπρεπές κτίριο της πόλης, το παλαιό θέατρο (έργο Τσίλερ), χωράει μετά βίας 150 άτομα – συζητείται ακόμη και η πρόταση να στηθεί για την περίσταση θέατρο-τέντα. H κρίση στη διοργάνωση της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας έχει επηρεάσει όλες τις πλευρές της ζωής στην πόλη. Τοπικές αρχές, παράγοντες της πόλης, πολιτικοί, προμηθευτές, επιχειρηματίες, καλλιτέχνες και άνθρωποι του πνεύματος έχουν εμπλακεί σε ένα σίριαλ καταγγελιών, δηλητηριάζοντας την ατμόσφαιρα. Πάτρα Πολιτιστική Πρωτεύουσα 2006 – μια πόλη στα πρόθυρα νευρικής κρίσης.
H αρχή της ιστορίας εντοπίζεται το 1998. Σύμφωνα με όσα είχαν συμφωνηθεί στην Ευρωπαϊκή Ενωση, ήταν η σειρά της Ολλανδίας να αναλάβει τη διοργάνωση. Οι Ολλανδοί όμως, επειδή ο θεσμός είχε αρχίσει να χάνει τη λάμψη του, δεν τον διεκδίκησαν με ιδιαίτερη θέρμη στο συμβούλιο υπουργών Πολιτισμού της EE. Ο κ. Ευ. Βενιζέλος εκμεταλλεύτηκε την ευκαιρία, και με το επιχείρημα ότι αν ο θεσμός επέστρεφε στην Ελλάδα θα αναβαπτιζόταν ανέλαβε την Πολιτιστική Πρωτεύουσα 2006. Εκείνη την εποχή διεκδικούσαν τον θεσμό η Πάτρα, η Καλαμάτα και τα Ιωάννινα. Κέρδισε η Πάτρα, με καθαρά πολιτικά κριτήρια, και το γεγονός ανακοινώθηκε στους κατοίκους της πόλης κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου για τις δημοτικές εκλογές. H κίνηση αυτή ελάχιστα βοήθησε τον κ. A. Καράβολα (ΠαΣοΚ) αφού τον δημαρχιακό θώκο κατέκτησε ο κ. Ευ. Φλωράτος (ανεξάρτητος, στηριζόμενος από τη ΝΔ).
Ο κ. Φλωράτος θεώρησε την ανάθεση της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας στην Πάτρα «προεκλογικό πυροτέχνημα» και ουσιαστικά αμφισβητούσε ότι η πόλη ανέλαβε τον θεσμό. Από εκεί ξεκίνησε η αμέριμνη διονυσιακή πορεία της πόλης προς το 2006.
Κινούμενος με αυτή τη λογική, ο δήμος επί περίπου δυόμισι χρόνια δεν έκανε απολύτως τίποτε. Στο διάστημα αυτό όμως, επειδή η ανάθεση έγινε όπως έγινε, χωρίς να υποβληθεί φάκελος διεκδίκησης, η EE περίμενε έναν ολοκληρωμένο φάκελο με προτάσεις από τον Δήμο Πατρέων. Οταν ο κόμπος έφτασε στο χτένι, ο κ. Βενιζέλος κάλεσε τον κ. Φλωράτο και του ζήτησε να ετοιμάσει ένα master plan. Για τον σκοπό αυτόν το υπουργείο Πολιτισμού διέθεσε στην πόλη 150 εκατ. δραχμές. Με τα πολλά, υποβλήθηκε ένας φάκελος στην EE το 2001, τον οποίο ο τότε πρόεδρος της Επιτροπής Πολιτισμού κ. Μισέλ Ροκάρ απέρριψε και σχεδόν αφαίρεσε τη διοργάνωση από την Ελλάδα. Ο κ. Βενιζέλος πήγε ξανά στις Βρυξέλλες με ένα επιτελείο από γνωστές προσωπικότητες του πνεύματος και κατόρθωσε να ανατρέψει την κατάσταση. H Πάτρα όμως ετέθη υπό κηδεμονία.
Το 2002 είναι ξανά έτος δημοτικών εκλογών. Δήμαρχος αναδεικνύεται ο κ. Καράβολας και με προτροπή του υπουργείου Πολιτισμού δημιουργεί έναν φορέα, την Αναπτυξιακή Αχαΐας AE, προκειμένου να υλοποιηθούν τα απαραίτητα έργα. Το δημοτικό συμβούλιο της πόλης υποβάλλει για πρώτη φορά πρόταση για συγκεκριμένα έργα την άνοιξη του 2003. Από αυτά επιλέγονται 18 έργα και αναζητούνται κονδύλια. Το υπουργείο Οικονομικών εγγράφει στον προϋπολογισμό τις σχετικές εντολές χρηματοδότησης τον Νοέμβριο του 2003. Από τότε και μετά άρχισε ένας αγώνας δρόμου που προβλέπεται να τελειώσει μετά το πέρας της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας 2006. Ο δήμος προσλαμβάνει έναν τεχνικό σύμβουλο προκειμένου να προλάβει τα ασφυκτικά πλέον χρονοδιαγράμματα, ο οποίος ξεκινά να δουλεύει προτού υπογράψει σύμβαση, αναγνωρίζοντας τις πιεστικές ανάγκες. Τον Μάρτιο του 2004 όμως γίνονται εθνικές εκλογές και αλλάζει η κυβέρνηση. Πρώτο μέλημα του νέου υφυπουργού Πολιτισμού κ. Π. Τατούλη ήταν να απολύσει τον τεχνικό σύμβουλο. Αμέσως μετά μείωσε τα έργα από 18 σε τέσσερα. Επίσης κατήργησε την εταιρεία του δήμου και έφτιαξε έναν κρατικό οργανισμό. Παράπλευρη απώλεια ο κ. Γ. Δημαράς, αρμόδιος αντιδήμαρχος για τα έργα πολιτισμού, ο οποίος ύστερα από αυτές τις αλλαγές δήλωσε παραίτηση.
Ο Οργανισμός «Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης, Πάτρα 2006 AE» ανέλαβε τη διοργάνωση του θεσμού τον Μάρτιο του 2005. Πρόκειται για ένα ευέλικτο νομικό σχήμα, ως προς τη διαχείριση των δημόσιων κονδυλίων, που διοικείται από 15μελές διοικητικό συμβούλιο στο οποίο συμμετέχουν (όπως και στην πενταμελή εκτελεστική επιτροπή) οι κκ. Καράβολας και Δ. Κατσικόπουλος, νομάρχης Αχαΐας, αμφότεροι προσκείμενοι στο ΠαΣοΚ. Συντονιστής της εκτελεστικής επιτροπής του οργανισμού ανέλαβε ο κ. Χρ. Ροϊλός, το όνομα του οποίου ήρθε στην επικαιρότητα προ ολίγων εβδομάδων εξαιτίας καταγγελιών μελών της ΔΑΚΕ για παράνομες προσλήψεις και για κατασπατάληση χρήματος, για παράδειγμα το γεύμα των 30.000 ευρώ στους ξένους πρεσβευτές.
H κατάσταση που επικρατεί στην Πολιτιστική Πρωτεύουσα έχει επηρεάσει την κοινωνική, επιχειρηματική, καλλιτεχνική και πολιτική ζωή στην Πάτρα. «Δημιουργήθηκε τέτοιο κλίμα απαξίας του θεσμού και νοοτροπίας της αρπαχτής, ώστε οι καταγγελίες πέφτουν βροχή. Αντί να κινητοποιηθεί δημιουργικά η πόλη, έχουμε εμπλακεί όλοι σε μια μίζερη κατάσταση» ομολογεί ένας από τους παλαιούς πολιτικούς της Αχαΐας. H κρίση εκτυλίσσεται ταυτόχρονα σε τρία επίπεδα, σε αυτό των υποδομών, στο πολιτικό και στο καλλιτεχνικό.
Αυτή τη στιγμή ο δήμος δεν έχει στα χέρια του ούτε μία ολοκληρωμένη μελέτη για τα τέσσερα έργα που απέμειναν στον σχεδιασμό, προϋπολογισμού 15 εκατ. ευρώ (ανοιχτό θέατρο Ρηγανόκαμπου, μετατροπή παλαιού νοσοκομείου σε εκθεσιακό χώρο, μετατροπή παλαιών αποθηκών του ΑΣΟ σε χώρο πολιτισμού και αθλητισμού, αξιοποίηση έλους Αγυιάς). Επίσης δρομολογείται η μελέτη για τη δημιουργία κλειστού θεάτρου στον χώρο του πρώην εργοστασίου Λαδόπουλου. Για τις ανάγκες των εκδηλώσεων θα ενοικιαστούν κάποια κτίρια (π.χ. πτωχοκομείο), για τα οποία έχουν προϋπολογιστεί 5 εκατ. ευρώ επιπλέον. «Θα εκτελούνται έργα και κατά τη διάρκεια του ερχόμενου έτους. Εχουμε συνεννοηθεί όμως να μη γίνονται στα συγκεκριμένα σημεία ταυτόχρονα με τις εκδηλώσεις» δηλώνει ο αρμόδιος αντιδήμαρχος κ. Λάζαρης.
Στο πολιτικό επίπεδο θρυαλλίδα αποτέλεσαν οι προσλήψεις στον οργανισμό. H δυσαρέσκεια ξεκίνησε από την επιμονή του κ. Τατούλη να διορίζει αρκάδες συγχωριανούς του στην Αχαΐα (π.χ. ο κ. I. Παρασκευουλάκος, διευθυντής διοικητικών και οικονομικών υπηρεσιών, και ο κ. Δ. Ρουμελιώτης, μέλος του ΔΣ, πολιτικός μηχανικός, ο οποίος λένε ότι διαθέτει βενζινάδικο έξω από το Αίγιο). Μετά ήρθαν οι καταγγελίες για προσλήψεις με αδιαφανείς διαδικασίες – μεγαλύτερη συζήτηση έγινε για την κόρη του ελεγκτή οικονομικών κ. Αρτελάρη, η οποία όμως, λένε, διέθετε τα απαραίτητα τυπικά προσόντα. Ο κ. Ροϊλός αντέτεινε ότι όλες οι προσλήψεις έγιναν σύμφωνα με τον ιδρυτικό νόμο 3322/2005 του οργανισμού και αφορούσαν εξειδικευμένο προσωπικό. Στον χορό μπήκε η ΔΑΚΕ με καταγγελίες για κατασπατάληση χρήματος, με αποτέλεσμα να ξεσπάσει «γαλάζιος» εμφύλιος στην Αχαΐα, στον οποίο έχουν εμπλακεί και οι βουλευτές της ΝΔ, με τον κ. N. Νικολόπουλο να συντηρεί με κάθε δημόσια εμφάνισή του την ένταση. Κρίση υποβόσκει και στο δημοτικό συμβούλιο της πόλης, καθώς ευαρίθμητο κομμάτι της πλειοψηφίας διαφωνεί με τους χειρισμούς Καράβολα, αλλά προς το παρόν δεν εκδηλώνεται επισήμως.
Το καλλιτεχνικό πρόγραμμα
Σε ό,τι αφορά το καλλιτεχνικό πρόγραμμα, τα πυρά συγκεντρώνει ο καλλιτεχνικός διευθυντής κ. Θάνος Μικρούτσικος. Ντόπιοι καλλιτέχνες και σχήματα, με επίκεντρο το ιστορικό βιβλιοπωλείο «Πολύεδρο», διαμαρτύρονται για τον αποκλεισμό τους από τις εκδηλώσεις. Επίσης υπάρχουν διαμαρτυρίες τόσο για την ποιότητα του προγράμματος, το οποίο, λένε, έχει συρρικνωθεί, όσο και για το κόστος ορισμένων εκδηλώσεων οι οποίες κλείστηκαν μέσω ατζέντηδων. Το 2006 στην Πάτρα δεν θα γίνει ούτε μία αρχαιολογική έκθεση, ενώ κατά παράδοση το υπουργείο Πολιτισμού διοργάνωνε τέτοιες εκθέσεις στις άλλες Πολιτιστικές Πρωτεύουσες της Ευρώπης. Βεβαίως, υποστηρίζει η άλλη πλευρά, είναι δύσκολο να ετοιμάσεις πρόγραμμα εκδηλώσεων όταν δεν υπάρχουν οι χώροι που θα τις φιλοξενήσουν. Παράλληλα η φιλοσοφία των εκδηλώσεων είναι να λειτουργήσει η πόλη σαν πύλη προς τη Δύση και να ενισχυθούν η εικόνα της και η πολιτιστική της δραστηριότητα σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.
