Η Κύπρος θέλει να αξιοποιήσει την επικείμενη προεδρία της στο Συμβούλιο της ΕΕ για να μειώσει τις εντάσεις με την Τουρκία, με αντάλλαγμα πρόοδο στην πορεία ένταξής της στο ΝΑΤΟ, δήλωσε στο POLITICO ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκος Χριστοδουλίδης.

Το κλειδί, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι να συμφωνήσει η Τουρκία να επιτρέψει την ένταξη της Κύπρου στο πρόγραμμα «Συνεργασία για την Ειρήνη» (Partnership for Peace – PfP), που θεωρείται το πρώτο βήμα προς τη συμμετοχή στο ΝΑΤΟ. Σε αντάλλαγμα, η Κύπρος θα άρει σταδιακά τα εμπόδια στη στενότερη συνεργασία μεταξύ ΕΕ και Τουρκίας.

«Μπορούμε να φανταστούμε μια βήμα προς βήμα προσέγγιση, με κινήσεις από την Τουρκία για την ένταξη της Κύπρου στο PfP και, παράλληλα, θετικά βήματα στις σχέσεις ΕΕ–Τουρκίας, πάντα σε συνδυασμό με την επανέναρξη των συνομιλιών για λύση του Κυπριακού εντός του συμφωνημένου πλαισίου», δήλωσε ο Χριστοδουλίδης σε συνέντευξη που παραχώρησε στο προεδρικό μέγαρο την περασμένη εβδομάδα. Όπως είπε, έχει ήδη συζητήσει την πρόταση αυτή με τον γενικό γραμματέα του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε, καθώς και με τον Γερμανό καγκελάριο, Φρίντριχ Μερτς.

Ο Πρόεδρος της Κύπρου χαρακτήρισε την ένταξη της χώρας στη Συμμαχία «φυσική εξέλιξη», η οποία όμως δεν έχει πραγματοποιηθεί λόγω «πολιτικών συνθηκών». Τα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ μπορούν να ασκήσουν βέτο στην ένταξη μιας χώρας και η Τουρκία αρνείται να επιτρέψει την είσοδο της Κύπρου.

Η Κύπρος, μαζί με την Ελλάδα, μπλοκάρει τη συμμετοχή της Τουρκίας σε κοινές προμήθειες που χρηματοδοτούνται από το πρόγραμμα «Δράση Ασφάλειας για την Ευρώπη» (SAFE), ύψους 150 δισ. ευρώ.

Ωστόσο, ο Χριστοδουλίδης σημείωσε ότι «η Τουρκία είναι εκείνη που έχει αποκλείσει τον εαυτό της» από το SAFE, καθώς δεν έχει συνάψει συμφωνία ασφάλειας με την ΕΕ. «Υπάρχουν συγκεκριμένες προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούνται για τη συμμετοχή στο SAFE, όπως και στη διαδικασία ένταξης στην ΕΕ, δεν είναι à la carte», υπογράμμισε.

Τόσο η Ελλάδα όσο και η Κύπρος αρνούνται επίσης να επιτρέψουν τη συμμετοχή της Τουρκίας στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Άμυνας (EDA), έναν διακυβερνητικό φορέα της ΕΕ. Σε αντίποινα, η Τουρκία εμποδίζει το ΝΑΤΟ να μοιράζεται διαβαθμισμένες πληροφορίες με τον EDA.

Ορισμένοι διπλωμάτες στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ ανησυχούν ότι η κυπριακή προεδρία θα μπορούσε να οξύνει περαιτέρω τις μακροχρόνιες εντάσεις με την Τουρκία, σε μια περίοδο που η ΕΕ επιδιώκει να ενισχύσει την άμυνά της και στοχεύει σε στενότερη στρατιωτική συνεργασία με την Άγκυρα.

Καθορίζοντας την ατζέντα

Όταν η Κύπρος αναλάβει την εκ περιτροπής προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ τον Ιανουάριο, θα καθορίζει την ατζέντα των συνεδριάσεων των υπουργών της ΕΕ και θα ηγηθεί των διαπραγματεύσεων για την ευρωπαϊκή νομοθεσία με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Ο Χριστοδουλίδης δήλωσε ότι η χώρα του γνωρίζει πλήρως τον θεσμικό της ρόλο και ότι είναι έτοιμος να προσκαλέσει τον Τούρκο Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην άτυπη σύνοδο του Συμβουλίου, που θα πραγματοποιηθεί στην Κύπρο στις 23–24 Απριλίου. Παρότι η Κύπρος δεν είναι μέλος του ΝΑΤΟ, σκοπεύει να θέσει την άμυνα, την ασφάλεια και τον πόλεμο στην Ουκρανία στην κορυφή της ατζέντας της προεδρίας της.

Ένα βασικό ζήτημα θα είναι η διαμόρφωση της ευρωπαϊκής απάντησης στο ειρηνευτικό σχέδιο για την Ουκρανία που προωθεί ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ — μια προσπάθεια που ο Χριστοδουλίδης χαρακτήρισε «όχι τέλεια, αλλά σημαντική, καθώς υπάρχει μια πρόταση στο τραπέζι».

«Η εκλογή Τραμπ στέλνει ένα μήνυμα στην ΕΕ ότι η Αμερική δεν μπορεί να θεωρείται δεδομένη. Επομένως, ως Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να κάνουμε περισσότερα και να συνεργαστούμε πιο στενά, ώστε να μπορούμε να αντιμετωπίζουμε οποιεσδήποτε προκλήσεις. Έτσι γίνεσαι και πιο χρήσιμος για τους Αμερικανούς», ανέφερε.

Παρά το γεγονός ότι δεν είναι μέλος της Συμμαχίας, ο Χριστοδουλίδης είπε ότι η Κύπρος συνεργάζεται με τις ΗΠΑ ώστε ο εξοπλισμός της και η οργάνωση της Εθνικής Φρουράς να πληρούν τα πρότυπα του ΝΑΤΟ, έως ότου το πολιτικό περιβάλλον επιτρέψει την ένταξή της.

Η Λευκωσία ενισχύει σημαντικά τους δεσμούς της με τις Ηνωμένες Πολιτείες, ιδίως μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, απομακρυνόμενη από τις παραδοσιακές της σχέσεις με τη Μόσχα.

Συνομιλίες για το Κυπριακό

Η κυπριακή προεδρία θα επιδιώξει επίσης την προώθηση ενεργειών για τον τερματισμό της διαίρεσης του νησιού.

Η πιο πρόσφατη προσπάθεια για την επίτευξη συμφωνίας κατέρρευσε το 2017, ωστόσο υπάρχει ανανεωμένη αισιοδοξία μετά την εκλογή, τον Οκτώβριο, του μετριοπαθούς Τουρκοκύπριου ηγέτη Τουφάν Ερχιουρμάν.

Ο Χριστοδουλίδης και ο Ερχιουρμάν θα πραγματοποιήσουν τριμερή συνάντηση με την προσωπική απεσταλμένη του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ, Μαρία Άνχελα Ολγκίν, την Πέμπτη — την πρώτη τέτοια σύνοδο εδώ και αρκετά χρόνια.

«Αφενός πρέπει να επαναβεβαιώσουμε τις συγκλίσεις που επιτεύχθηκαν μέχρι το 2017 και, αφετέρου, να ξεκινήσουμε διαπραγματεύσεις. Αν υπάρχει πραγματική πολιτική βούληση, πιστεύω ότι μια λύση στο Κυπριακό είναι εφικτή», δήλωσε.

Ο Χριστοδουλίδης ανέφερε επίσης ότι η Κύπρος στοχεύει να ενταχθεί στη ζώνη ελεύθερης κυκλοφορίας Σένγκεν το επόμενο έτος. «Ο στόχος είναι να είμαστε τεχνικά έτοιμοι έως το τέλος του έτους και στη συνέχεια η αρμόδια επιτροπή να υποβάλει σύσταση προς τα κράτη-μέλη το 2026», είπε.

Υπάρχουν φόβοι ότι αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει στη δημιουργία ενός «σκληρού» συνόρου κατά μήκος της σημερινής Πράσινης Γραμμής που χωρίζει το ελληνοκυπριακό νότο από το τουρκοκυπριακό βορρά, αν και ο Χριστοδουλίδης υποβάθμισε αυτές τις ανησυχίες.

«Η ελεύθερη διακίνηση των Τουρκοκυπρίων συμπατριωτών μας μέσω της γραμμής κατάπαυσης του πυρός δεν θα επηρεαστεί με κανέναν τρόπο», τόνισε.