Διανύουμε μια εποχή όπου οι φυσικές καταστροφές είναι όλο και πιο συχνές, όλο και πιο έντονες. Οι επιπτώσεις τους στον άνθρωπο, στην κοινωνία και στο περιβάλλον είναι βαθιές και πολυεπίπεδες. Φαινόμενα όπως οι πλημμύρες, οι σεισμοί, οι δασικές πυρκαγιές, οι ισχυρές χιονοπτώσεις, οι κατολισθήσεις ή οι θυελλώδεις άνεμοι δεν αποτελούν πια σπάνιες εξαιρέσεις αλλά μέρος μιας νέας κανονικότητας.
Οι απώλειες που προκαλούν, υλικές και ανθρώπινες, μας υπενθυμίζουν με σκληρό τρόπο πως δεν μπορούμε να ελέγξουμε τη φύση. Το ερώτημα, όμως, είναι τι μπορούμε να κάνουμε για να περιορίσουμε τις συνέπειες; Η απάντηση βρίσκεται στην ανάπτυξη μιας κουλτούρας ανθεκτικότητας, δηλαδή του πιο αποτελεσματικού «όπλου» μας απέναντι στις απρόσμενες επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης. Για όλους τους παραπάνω λόγους, η 13η Οκτωβρίου, που έχει καθιερωθεί ως Διεθνής Ημέρα Μείωσης Φυσικών Καταστροφών, ανοίγει τον δημόσιο διάλογο για το πώς μπορούμε συλλογικά να θωρακίσουμε τις κοινωνίες μας.
Στο πλαίσιο αυτό, ο δημοσιογράφος Γιάννης Διαμαντής υποδέχθηκε τον Πάνο Κούβαλη, Γενικό Διευθυντή Ασφαλιστικών Εργασιών του Ομίλου Interamerican, στην εκπομπή «Το Βήμα Σήμερα», σε ένα vidcast που επικεντρώθηκε στον τρόπο με τον οποίο η κοινωνία, η πολιτεία και οι ιδιωτικοί φορείς μπορούν να συνεργαστούν, θέτοντας τα θεμέλια για πιο ανθεκτικές, ασφαλείς και προετοιμασμένες κοινότητες απέναντι στις προκλήσεις της φύσης.
Ο Πάνος Κούβαλης αναφέρθηκε στις πρωτοβουλίες που αναλαμβάνει ο Όμιλος Interamerican για την ευαισθητοποίηση της κοινωνίας απέναντι στις προκλήσεις των φυσικών καταστροφών. Σήμερα κάνει ένα ακόμα βήμα μπροστά, με την Πρωτοβουλία Rebuilding Tomorrow, εντείνοντας τις δράσεις σε τρεις στρατηγικούς πυλώνες για να χτίσει ένα πιο ανθεκτικό μέλλον για όλους: Εκπαίδευση & Ετοιμότητα, Άμεση Προστασία και Ανάκαμψη και Έρευνα και Καινοτομία.
Μπορείτε να ακούσετε την ενδιαφέρουσα συζήτηση και στο podcast του Βήματος με τίτλο: «Η χρυσή τομή για την αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών», εδώ.
Η γνώση και η σωστή ενημέρωση ως ακρογωνιαίος λίθος της ανθεκτικότητας
Όπως τονίζει ο COO του Ομίλου Interamerican, η ενημέρωση αποτελεί τη βάση πάνω στην οποία μπορεί να χτιστεί μια πραγματικά ανθεκτική κοινωνία. Συγκεκριμένα, ανέφερε πως, «το πρώτο πράγμα είναι η γνώση – να καταλαβαίνουμε τι ακριβώς σημαίνει, πώς πρέπει να κινηθούμε όταν συμβεί ένα τέτοιο γεγονός, τι πρόκειται να ακολουθήσει και να δημιουργήσουμε, μέσα από μια σειρά δράσεων, ενημέρωσης και συνεργασιών, τις κατάλληλες συνθήκες για να ενημερώσουμε τον Έλληνα πολίτη».
Και πράγματι, υπάρχουν πολίτες που παρά το καταστροφικό πέρασμα του «Daniel» στη Θεσσαλία το 2023, τις ετήσιες καλοκαιρινές πυρκαγιές και την 7η θέση της Ελλάδας παγκοσμίως μεταξύ των χωρών που έχουν πληγεί περισσότερο από ακραία καιρικά φαινόμενα, δεν πιστεύουν πως υπάρχει η πιθανότητα να προκύψει μια μεγάλη φυσική καταστροφή, ακόμη και αν τα στατιστικά αποδεικνύουν το αντίθετο.
Μεταξύ άλλων, ο Πάνος Κούβαλης υπογράμμισε ότι στον Όμιλο Interamerican «μας ενδιαφέρει να αρχίσουμε να προετοιμάζουμε τις επόμενες γενιές». Και γι’ αυτό τον λόγο, με τη βοήθεια της ActionAid Hellas περνάμε στο πρόγραμμα «Be Ready, Take Action», το οποίο θα φτάσει σε 340 εκπαιδευτικούς και σε περίπου 5.500 μαθητές και θα προσπαθήσει να τους ενημερώσει και να τους προετοιμάσει για τη διαχείριση των φυσικών καταστροφών. «Θα ξεκινήσουμε από τις ευαίσθητες περιοχές –από τη Θεσσαλία, τις Κυκλάδες– και σιγά σιγά θα απλώσουμε την πρωτοβουλία αυτή γενικότερα».
Φυσικά, η ανθεκτικότητα απέναντι στις φυσικές καταστροφές δεν μπορεί να είναι υπόθεση ενός μόνο φορέα ή μιας μεμονωμένης πρωτοβουλίας. Σύμφωνα με τον Πάνο Κούβαλη, η ουσιαστική πρόοδος έρχεται μόνο μέσα από τη συνέργεια μεταξύ κράτους, τοπικής αυτοδιοίκησης και ιδιωτικού τομέα. «Πιστεύουμε πάρα πολύ στις ενέργειες και στις συνέργειες μεταξύ ιδιωτικού τομέα, του κράτους, της κεντρικής κυβέρνησης και της τοπικής αυτοδιοίκησης. Νομίζω αυτό είναι το κλειδί», υπογράμμισε χαρακτηριστικά.
Μάλιστα, όσον αφορά στον ιδιωτικό τομέα και τον κρίσιμο ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει, όχι μόνο μετά από μια κρίση αλλά και κατά τη διάρκειά της, ο Πάνος Κούβαλης περιέγραψε την ανταπόκριση του Ομίλου Interamerican κατά τη διάρκεια της καταστροφής του «Daniel». Συγκεκριμένα, ανέφερε πως «όταν συνέβη η καταστροφή στη Θεσσαλία, ήμασταν ήδη εκεί, επειδή διαθέτουμε υπηρεσίες βοήθειας, στείλαμε τρία ασθενοφόρα που υποστήριξαν τη μεταφορά ασθενών στο νοσοκομείο της Καρδίτσας. Είχαμε επίσης 35 φορτηγά οδικής βοήθειας που μετέφεραν 1.500 αυτοκίνητα και δεν ήταν όλοι οι άνθρωποι πελάτες μας. Το αντίθετο: πολλοί ανήκαν σε άλλες εταιρείες. Αλλά εκείνη τη στιγμή, όταν είσαι στη λάσπη, δεν έχει σημασία».
Πώς μια κουλτούρα ανθεκτικότητας μας προστατεύει σε μια εποχή αβεβαιότητας
Η αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών δεν σταματά στην άμεση ανταπόκριση την ώρα της κρίσης. Η πραγματική ανθεκτικότητα χτίζεται εκ των προτέρων, μέσα από την ετοιμότητα, την ενημέρωση και την προετοιμασία. Όπως επισήμανε ο Πάνος Κούβαλης, «χρειαζόμαστε μια κουλτούρα ανθεκτικότητας στην ελληνική κοινωνία. Μια κουλτούρα που θα μας οδηγεί στο να προετοιμαζόμαστε για γεγονότα σαν το συγκεκριμένο (Daniel), είτε πρόκειται για μια φωτιά, μια πλημμύρα ή οποιαδήποτε άλλη φυσική καταστροφή».
Σε αυτό το πλαίσιο, η ασφάλιση αποτελεί βασικό πυλώνα προστασίας. Ο κ. Κούβαλης τονίζει πως η συμμετοχή του πολίτη είναι κρίσιμη. Όπως αναφέρει, «πρέπει να πείσουμε τον πολίτη με τη βοήθεια της πολιτείας και μέσα από ένα σωστό πλαίσιο μέτρων, να ασφαλίσει τα περιουσιακά του στοιχεία, ώστε σε περίπτωση φυσικής καταστροφής να μπορεί να συνεχίσει τη ζωή του κανονικά, χωρίς να καταρρεύσει οικονομικά».
Στα καλά νέα, η εμπειρία των τελευταίων ετών δείχνει μια αύξηση της ασφαλιστικής συνείδησης, ιδιαίτερα μετά τον «Daniel», ενώ η υποχρεωτικότητα ασφάλισης έναντι φυσικών καταστροφών (δασική πυρκαγιά, πλημμύρα και σεισμό) για επιχειρήσεις με τζίρο άνω των 500.000 ευρώ έχει ήδη αλλάξει τη συμπεριφορά πολλών επιχειρηματιών. Η ασφάλιση πλέον αντιμετωπίζεται ως αναγκαίο μέτρο προστασίας και όχι μόνο ως οικονομική επιλογή. Ωστόσο, η κατάσταση στην ασφάλιση κατοικιών παραμένει ανησυχητικά χαμηλή. Όπως σημειώνει ο κ. Κούβαλης, «το ποσοστό των σπιτιών που είναι ασφαλισμένα είναι μικρό, σε μια χώρα που είναι η πιο σεισμογενής της Ευρώπης, που βιώνει πλημμύρες σχεδόν κάθε χρόνο και δασικές πυρκαγιές κάθε καλοκαίρι. Πρέπει το 18% να γίνει 40%, να γίνει 50%, όπως σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες».
Η ανθεκτικότητα, λοιπόν, δεν περιορίζεται σε προγράμματα ή ασφάλιση. Πρωτίστως είναι ζήτημα ανθρώπινης ευαισθησίας και συλλογικής δράσης. Όσο η κοινωνία κατανοεί τη σημασία της προετοιμασίας, της ενημέρωσης και της συνεργασίας, τόσο μειώνονται οι απώλειες και οι επιπτώσεις από τα ακραία φαινόμενα. Όπως επισημαίνει ο Πάνος Κούβαλης, «στην Ελλάδα υπάρχει ένα καλό: πολλές φορές ο ανθρώπινος παράγοντας ξεπερνά τις αδυναμίες του συστήματος. Θεωρούμε λοιπόν ότι υπάρχουν οι δυνατότητες». Κι αυτό, εν τέλει, ίσως είναι το μεγαλύτερο «όπλο» μας απέναντι σε ό,τι απρόβλεπτο μας επιφυλάσσει η φύση.
