Το Αμφιθέατρο «Ι. Δεσποτόπουλος» στο Ωδείο Αθηνών, σε απόσταση αναπνοής από την ιστορική οδό Ρηγίλλης, λειτούργησε σήμερα ως η «ουδέτερη ζώνη» ενός δύσκολου πολιτικού «δυαδισμού».

Όλα τα φώτα ήταν στραμμένα στην ηλεκτρισμένη συνάντηση του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Κώστα Καραμανλή, με την εκδήλωση για την Τεχνητή Νοημοσύνη να παρέχει απλώς το θεσμικό πρόσχημα για μια συνάντηση, όπου το πολιτικό κλίμα κυριάρχησε, επισκιάζοντας το εκδοτικό γεγονός. Ήταν η πρώτη κοινή εμφάνιση των δύο ανδρών μετά από μεγάλο διάστημα, διάστημα κατά το οποίο η πολιτική πραγματικότητα συνεχώς παράγει εσωτερικές κρίσεις εντός της Νέας Δημοκρατίας.

Η πιο ηχηρή απουσία ήταν αυτή του Αντώνη Σαμαρά, ο οποίος επέλεξε να απέχει, πυροδοτώντας συζητήσεις για την ίδρυση νέου κόμματος.

Η διάταξη των θέσεων και η γλώσσα του σώματος των δύο ανδρών, του νυν και του πρώην Πρωθυπουργού, αποτύπωσαν με σαφήνεια την ψυχρότητα που χαρακτηρίζει τις σχέσεις τους. Η ατμόσφαιρα ήταν φορτισμένη, με την αμηχανία να κυριαρχεί στον χώρο. Όλα τα βλέμματα στράφηκαν στην εξέδρα, όπου οι δύο άνδρες κάθισαν στρατηγικά, διατηρώντας αποστάσεις τόσο φυσικές όσο και συμβολικές. Οι φωτογραφικοί φακοί εστίαζαν στην πρώτη σειρά, καταγράφοντας τη διεκπεραιωτική χειραψία που αντάλλαξαν.

Πέρα από την κεντρική του θεματολογίας, η εκδήλωση λειτούργησε ως βαρόμετρο της πολιτικής θερμοκρασίας στην καρδιά της Κεντροδεξιάς. Εν μέσω δημοσκοπικής κόπωσης της κυβέρνησης, το Μέγαρο Μαξίμου επιχείρησε να στείλει μέσω της παρουσίας του Πρωθυπουργού ένα μήνυμα θεσμικής συνέχειας και ενότητας. Ωστόσο, οι εξελίξεις που μεσολάβησαν από τότε που οι δύο άνδρες βρέθηκαν ξανά στον ίδιο χώρο, καθώς και το σημερινό ψυχρό κλίμα, φανέρωσαν τις αυξανόμενες εντάσεις και τα ανοιχτά πολιτικά μέτωπα. Ο Κώστας Καραμανλής έχει στραμμένη πάνω του την προσοχή του πολιτικού κόσμου για την ομιλία του την επόμενη εβδομάδα, από την οποία αναμένεται ευθεία απάντηση στις αιχμές για την εξωτερική πολιτική της περιόδου 2004-2009 και τη «μακάρια ακινησία» που του αποδίδει ο Πρωθυπουργός, ο οποίος χαρακτηρίζει την εξωτερική πολιτική επί των ημερών του ως στάσιμη.

Η απουσία του Αντώνη Σαμαρά, ο οποίος επιμένει να κρατά τα χαρτιά του κλειστά, τη στιγμή που το όνομά του κυριαρχεί στα σενάρια για τη δημιουργία νέου πολιτικού φορέα, πρόσθεσε νέο βάρος στην όλη εκδήλωση. Σε αυτό το βαρύ πολιτικό σκηνικό, δύο νέες, μείζονες πιέσεις προστίθενται: η συνεχιζόμενη οργή από την τραγωδία των Τεμπών και η αιφνιδιαστική πολιτική αναταραχή που προκάλεσε η παραίτηση του Αλέξη Τσίπρα από τη βουλευτική έδρα του ΣΥΡΙΖΑ.

Η τοποθέτηση του Πρωθυπουργού

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης τόνισε ότι το βιβλίο «αντιμετωπίζει κρίσιμα ζητήματα γύρω από την τεχνολογική επανάσταση που βιώνουμε και αλλάζει τα πάντα στη ζωή μας». Υπογράμμισε ότι η ΤΝ «είναι μια επανάσταση με διαφορετικά ποιοτικά χαρακτηριστικά σε σχέση με τις προηγούμενες» και τόνισε τη συγκροτημένη στρατηγική της χώρας. Επισήμανε την έμφαση στις ψηφιακές υποδομές, καθώς η Ελλάδα είναι μία από τις 7 χώρες που επιλέχθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τη δημιουργία AI Factories. Τέλος, έθεσε το ζήτημα της συνταγματικής αναθεώρησης, τονίζοντας ότι αυτή «δεν μπορεί να αγνοήσει το σκέλος της Τεχνητής Νοημοσύνης».

Το μήνυμα του Προέδρου της Βουλής

Ο Νικήτας Κακλαμάνης, Πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων, έδωσε το στίγμα της ανθρωποκεντρικής προσέγγισης. «Η τεχνολογία πρέπει να είναι στην υπηρεσία του ανθρώπου», τόνισε, προσθέτοντας: «Σε αυτή την κρίσιμη καμπή της ιστορίας οφείλουμε να υπηρετούμε και να μεταφράζουμε σε όρους ανθρωπίνους κάθε τεχνολογική επιλογή, διότι ο τελικός αποδέκτης μας είναι ο άνθρωπος».

Τι συζητήθηκε

Σε αυτό το σύνθετο πολιτικό κλίμα, η επιστήμη επιχείρησε να λειτουργήσει ως γέφυρα. Ο συλλογικός τόμος εστιάζει στον κρίσιμο διάλογο μεταξύ Τεχνητής Νοημοσύνης και Κράτους Δικαίου, θέτοντας θεμελιώδη ζητήματα δημοκρατίας και ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Στην εκδήλωση, οι ομιλητές – ο Θεόδωρος Πούλιας, διευθυντικό στέλεχος της ΑΙ UNISYSTEMS, ο καθηγητής Θεόδωρος Φορτσάκης, ομότιμος καθηγητής Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ και πρώην πρύτανης, καθώς και ο Μητροπολίτης Μεσογαίας και Λαυρεωτικής Νικόλαος (Χατζηνικολάου), πρόεδρος της Επιτροπής Βιοηθικής Εκκλησίας της Ελλάδας – επεσήμαναν τη σημασία του διαλόγου για το μέλλον της τεχνολογίας και την προστασία των θεμελιωδών αξιών του κράτους δικαίου.

Ο Θεόδωρος Πούλιας, Διευθυντικό στέλεχος ΑΙ UNISYSTEMS, τόνισε ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη δεν αποτελεί πρόσφατη εφεύρεση, αλλά διανύει μια πορεία 70 ετών. Σύμφωνα με μελέτες, επιχειρήσεις και εργαζόμενοι βλέπουν αύξηση της παραγωγικότητας και δημιουργία καινοτόμων προϊόντων. «Η ΤΝ δεν διευκολύνει απλώς τη ζωή μας, μετασχηματίζει την κοινωνία και την οικονομία μας», τόνισε, υπογραμμίζοντας ότι η πιο σημαντική πρόκληση είναι να μετατραπεί ο μετασχηματισμός σε κοινωνική και οικονομική ευκαιρία με όραμα και υπευθυνότητα, δίνοντας έμφαση στην ανάγκη αύξησης των δεξιοτήτων για την ορθή χρήση της.

Ο Θεόδωρος Φορτσάκης, Ομότιμος Καθηγητής Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ, έθεσε τον πυρήνα του προβληματισμού: «Ο άνθρωπος φοβάται ότι θα τον αντικαταστήσει η Τεχνητή Νοημοσύνη ή, αν δεν τον αντικαταστήσει στα πάντα, στον λόγο και το συναίσθημα θα τον αλλοιώσει σε πολύ μεγάλο βαθμό». Τόνισε ότι οι μείζονες αλλαγές απαιτούν μετριασμό και αντισταθμίσεις των αρνητικών συνεπειών της, με νομικά μέτρα μακράς πνοής που «θα διατηρήσουν τις ρίζες του πολιτισμού μας». Κατέληξε επισημαίνοντας ότι ο ανθρωποκεντρικός χαρακτήρας του Συντάγματος, η ΕΣΔΑ και ο ΧΘΔ παρέχουν επαρκείς εγγυήσεις για τη νέα ψηφιακή εποχή, υπογραμμίζοντας επίσης την ανάγκη εξέτασης της επίδρασης της ΤΝ στη μάχη κατά της κλιματικής κρίσης.

Ο Μητροπολίτης Μεσογαίας και Λαυρεωτικής Νικόλαος (Χατζηνικολάου), Πρόεδρος της Επιτροπής Βιοηθικής της Εκκλησίας της Ελλάδος, έθεσε τον προβληματισμό της Βιοηθικής. Χαρακτήρισε την ΤΝ ως «το ιδιοφυέστερο επίτευγμα της ανθρώπινης ιστορίας», τονίζοντας τη «τεράστια δύναμη» και τις «απεριόριστες δυνατότητες» που ξεπερνούν τα ανθρώπινα μέτρα. Επισήμανε τα πλεονεκτήματα των μηχανών – ασύλληπτη μνήμη, ευέλικτη και δημιουργική σκέψη, καθώς «δεν κουράζονται, δεν γηράσκουν» – αλλά έστρεψε την προσοχή στον άνθρωπο που «αλλάζει, κάπως αυθαίρετα, μέσα από την ΤΝ».

«Η αξιοπρέπειά του υποβαθμίζεται, καθώς αισθάνεται κατώτερος από το κατασκεύασμά του», τόνισε ο Μητροπολίτης, προειδοποιώντας για τον κίνδυνο του εθισμού και της ατροφίας της αυτόνομης σκέψης και της υποδούλωσης σε ψευδαισθήσεις. Κατέληξε με την προειδοποίηση ότι, λόγω της τεράστιας επιβολής που διαθέτουν οι «σκεπτόμενες μηχανές», αν δεν καταφέρουμε να τις ελέγξουμε, θα κυριαρχήσουν πάνω μας με απρόβλεπτες συνέπειες. «Πρέπει να τις ελέγξουμε σωστά, ώστε να είναι σύμμαχος», κατέληξε.

Η παρέμβαση του Ευριπίδη Στυλιανίδη

Ο Αναπληρωτής Καθηγητής Νομικής και πρώην Υπουργός, Δρ. Ευριπίδης Στ. Στυλιανίδης, επιμελητής του τόμου, επισήμανε ότι ο βασικός στόχος είναι η σύγκλιση των πολιτικών, κοινωνικών και οικονομικών δυνάμεων για την προετοιμασία της νέας γενιάς. Όπως ανέφερε, η Τεχνητή Νοημοσύνη καθορίζει την ατζέντα της νέας εποχής, όμως η μετάβαση αυτή διαφέρει από προηγούμενες επαναστάσεις, καθώς τα κανονιστικά ζητήματα βρίσκονται μπροστά μας και εμείς πρέπει να τα ακολουθήσουμε. Στη συνέχεια, κάλεσε σε μια ρεαλιστική και ισχυρή προσέγγιση της ΤΝ, επισημαίνοντας ότι η τεχνολογία αυτή επηρεάζει καθημερινά τη ζωή μας και δεν πρέπει ούτε να τη θεοποιούμε ούτε να τη δαιμονοποιούμε.

Ο ίδιος εξέφρασε επίσης την ανησυχία της Ευρώπης ότι η κυριαρχία των ιδιωτικών κολοσσών στον τομέα της Τεχνητής Νοημοσύνης θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο την προστασία των ατομικών δικαιωμάτων και την ποιότητα του κράτους δικαίου. Υπογράμμισε την ανάγκη εξισορρόπησης μεταξύ της γεωπολιτικής και της πολιτειακής προσέγγισης, κάτι που επιβεβαιώθηκε και από την πρόσφατη διεθνή αντιπαράθεση μεταξύ του Ντόναλντ Τραμπ και του Τζεφ Μπέζος.

Κατέληξε με μία σαφή πρόταση: «Στο βιβλίο προτείνουμε τόσο στον Πρωθυπουργό όσο και στα κόμματα της αντιπολίτευσης, ενόψει της συνταγματικής αναθεώρησης, να θεσπιστεί ένα ειδικό άρθρο για την Τεχνητή Νοημοσύνη που υιοθετεί βασικές αρχές της Σύμβασης Πλαίσιο του Συμβουλίου της Ευρώπης». Όπως υπογράμμισε, η Ελλάδα πρέπει να είναι η πρώτη χώρα που θα υπογράψει και θα κυρώσει τη Σύμβαση, πρωταγωνιστώντας στα ζητήματα της Τεχνητής Νοημοσύνης.