Στα τέλη του περασμένου Φεβρουαρίου ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης συνάντησε στις Βρυξέλλες τον επίτροπο Προϋπολογισμού και Διοίκησης Γιοχάνες Χαν. Ο κ. Βαρβιτσιώτης έθεσε στον συνομιλητή του την ανάγκη ενίσχυσης της ελληνικής παρουσίας στις υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΕΕ), με τον κοινοτικό αξιωματούχο να συμφωνεί απολύτως. Το ζήτημα των Ελλήνων που στελεχώνουν τον κοινοτικό μηχανισμό έχει απασχολήσει επανειλημμένα το υπουργείο Εξωτερικών σε διαφορετικές περιόδους. Πόσοι Ελληνες βρίσκονται σε θέσεις-κλειδιά στα ευρωπαϊκά όργανα λήψης αποφάσεων; Εχει η Αθήνα τη δική της «φωνή» ώστε να έχει αυξημένο λόγο και ρόλο στις κοινοτικές αποφάσεις τόσο για ζητήματα που την αφορούν άμεσα αλλά και για εκείνα του έμμεσου ενδιαφέροντός της;

Η πρωτοβουλία
Από τους 32.281 μόνιμους υπαλλήλους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι 1.447 είναι Ελληνες. Παρότι αριθμητικά το ποσοστό είναι υψηλό (4,5%), η συμμετοχή των στελεχών από τη χώρα μας σε θέσεις μεσαίας και ανώτερης ευθύνης είναι εξαιρετικά χαμηλή. Είναι ενδεικτικό ότι σε 13 από τις 41 υπηρεσίες δεν υπάρχει ούτε ένας Ελληνας σε κομβική θέση. Μάλιστα, κάποιες από τις υπηρεσίες, όπως η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης (EEAS), το Συμβούλιο Οικονομικών και Δημοσιονομικών Θεμάτων (ECOFIN), η Περιφερειακή και Αστική Πολιτική (REGIO) κ.ά., είναι εξόχως κρίσιμες για τα ελληνικά συμφέροντα.

Η Αθήνα επιθυμεί να ανατρέψει αυτή τη δυσμενή για την ίδια συγκυρία. Για τον λόγο αυτόν, σύμφωνα με αποκλειστικές πληροφορίες του «Βήματος», ο Μιλτιάδης Βαρβιτσιώτης και οι συνεργάτες του ανέλαβαν μια σχετική πρωτοβουλία που τιτλοφορείται ως «Αναμόρφωση και εκσυγχρονισμός της προώθησης ελλήνων στελεχών στα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ενωσης».

Το επιτελείο του κ. Βαρβιτσιώτη εργάζεται από τον περασμένο Δεκέμβριο πάνω στην προτεινόμενη μεταρρύθμιση, ενώ τις επόμενες ημέρες ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών αναμένεται να την παρουσιάσει επισήμως στον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη.Η πρωτοβουλία, η οποία περιέχει τρεις βασικούς άξονες, αποσκοπεί στην «προώθηση και προάσπιση των ελληνικών θέσεων, καθώς και στην αποσαφήνισή τους, εντός του διοικητικού δικτύου λήψης αποφάσεων στις Βρυξέλλες, στο Στρασβούργο, στη Φρανκφούρτη και στις λοιπές διοικητικές βάσεις τις ΕΕ», ενώ μέσω αυτής θα επιδιωχθεί η «αναπλαισίωση της εικόνας της ίδιας της Ελλάδας εντός των κόλπων της ΕΕ».

Οι άξονες
Ο πρώτος άξονας της προτεινόμενης μεταρρύθμισης προβλέπει τη σύσταση μιας ειδικής μονάδας προώθησης του ελληνικού στελεχιακού δυναμικού που θα περιέχεται στη Μόνιμη Αντιπροσωπεία της Ελλάδας στην ΕΕ και η οποία θα υπάγεται απευθείας στον αναπληρωτή υπουργό Εξωτερικών. Τη συγκεκριμένη πρακτική αξιοποιούν αρκετές ευρωπαϊκές χώρες και φαίνεται αρκετά αποτελεσματική.

Ο δεύτερος άξονας αφορά τον εκσυγχρονισμό του σχετικού νομοθετικού πλαισίου προκειμένου να θεσπιστεί μια «ενιαία και ευέλικτη διαδικασία για την επιλογή και προώθηση των κατάλληλων στελεχών από την εθνική διοίκηση» για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα υπόλοιπα θεσμικά όργανα.

Τα στελέχη
Πιο συγκεκριμένα, θα δημιουργηθεί ειδικό Μητρώο με τα στελέχη – και τα προσόντα τους – κάθε υπηρεσίας, ώστε να μπορεί να γίνει η κατάλληλη επιλογή για την κατάλληλη ευρωπαϊκή θέση. Εν προκειμένω εμπίπτει και η διαδικασία της απόσπασης του στελέχους, η οποία αναμένεται να απλοποιηθεί και να επιταχυνθεί.

Αυτή τη στιγμή, για να αποσπαστεί ένα στέλεχος από οποιαδήποτε θέση της ελληνικής κρατικής μηχανής σε ευρωπαϊκό όργανο, χρειάζεται κοινή απόφαση των υπουργών Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης, Οικονομίας και Οικονομικών και του αρμόδιου υπουργού «ύστερα από γνώμη του υπηρεσιακού συμβουλίου της υπηρεσίας προέλευσης του υπαλλήλου, καθώς και του συλλογικού οργάνου διοίκησης, στις περιπτώσεις που αυτό υφίσταται».

Προκειμένου να κοπεί το γραφειοκρατικό «αγκάθι», προτείνεται να γίνονται αποσπάσεις με απόφαση του υπηρεσιακού γενικού γραμματέα του εκάστοτε υπουργείου, εδραζόμενη στη γνώμη της αρμόδιας υπηρεσίας και μεταφέροντας την απόφαση απευθείας στον αρμόδιο υπουργό. Πρακτικά, δεν θα χρειάζεται να αποφανθεί το υπηρεσιακό συμβούλιο.

Εμπειρία
Ο τρίτος άξονας αποσκοπεί στην αξιοποίηση των στελεχών ιδιαίτερα όσων αφυπηρέτησαν – που έχουν εμπειρία και γνώση στους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Αναμένεται, έτσι, να διαμορφωθεί ένας μηχανισμός καθοδήγησης (mentoring) όπου οι εμπειρότεροι, στο πλαίσιο της ΕΚΔΔΑ, θα προσφέρουν τεχνογνωσία στα στελέχη που επιμορφώνονται και προοιωνίζονται για ευρωπαϊκές θέσεις. Επιπλέον, θα προσφέρεται μεγαλύτερη ενημέρωση από το υπουργείο Εξωτερικών, πέρα από το Εσωτερικών, όταν υπάρχουν θέσεις για την κάλυψη εθνικών εμπειρογνωμόνων.

Η παραπάνω μεταρρύθμιση δεν επιβαρύνει τον κρατικό κορβανά, ενώ εκτιμάται ότι μέσω αυτής η Ελλάδα «πραγματοποιεί μια ουσιαστική διοικητική μεταρρύθμιση» και «συγχρονίζεται με άλλες αντίστοιχες πλην όμως ανταγωνιστικές πολιτικές άλλων χωρών».

Οι στόχοι
Στόχος είναι η αύξηση τόσο των ελλήνων στελεχών σε θέσεις διοικητικής ευθύνης στα θεσμικά όργανα της ΕΕ όσο και των εθνικών εμπειρογνωμόνων (SNEs) στα θεσμικά όργανα της ΕΕ κατά 15% κατ’ έτος εντός της επόμενης 3ετίας. Υπάρχει η πεποίθηση ότι η συγκεκριμένη μεταρρύθμιση θα προσφέρει ταχύτερη και βελτιωμένη ανάδειξη των εθνικών ζητημάτων σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Ταυτόχρονα, εκτιμάται ότι θα ενισχυθούν η ελληνική δικτύωση και η δημόσια διπλωματία εντός των κόλπων των θεσμικών οργάνων της ΕΕ, ενώ μεγάλη σημασία δίνεται στη δυνατότητα έγκαιρης (αλλά άτυπης) προειδοποίησης για ζητήματα μεγάλου εθνικού ενδιαφέροντος. Παράλληλα, δε, θεωρείται ότι η ενισχυμένη και προωθημένη εικόνα της χώρας θα προσελκύσει κονδύλια, οικονομική ενίσχυση και επικοινωνιακή προβολή της Ελλάδας.

Αρτια στελέχωση στα κατάλληλα πόστα
Είναι ξεκάθαρο ότι μια σειρά από αποφάσεις που καθορίζουν την καθημερινότητα των ανθρώπων που ζουν στη Γηραιά Ηπειρο λαμβάνεται σε επίπεδο Βρυξελλών. Ο κ. Βαρβιτσιώτης, επισημαίνουν πηγές του περιβάλλοντός του, θεωρεί ότι μια Ελλάδα με άρτια στελέχωση στα κατάλληλα πόστα θα είναι πιο ισχυρή. Ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών έχει συναντήσει πολύ κόσμο στο πλαίσιο των επαφών για την προτεινόμενη μεταρρύθμιση, ενώ μεταξύ άλλων συνομίλησε αρκετά με τον Μόνιμο Αντιπρόσωπο της Ελλάδας στην ΕΕ Ιωάννη Βράιλα, διπλωμάτη που γνωρίζει άριστα τους κοινοτικούς μηχανισμούς.