Από (και για) άλλον πλανήτη είναι τα «τραμπ-ονόμικς»

Ο Ντόναλντ Τραμπ έβγαλε επιτέλους ένα λεπτομερές πρόγραμμα για την οικονομία. Το συνέταξαν ο Πίτερ Ναβάρο (οικονομολόγος στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας – Ιρβάιν) και ο Ουίλμπουρ Ρος (επενδυτής) και υποστηρίζει ότι «ο πρόεδρος Τραμπ θα ενισχύσει την ανάπτυξη και θα μειώσει το εθνικό χρέος». Βασίζεται όμως σε παραδοχές τόσο μη ρεαλιστικές που μοιάζει να προέρχονται από άλλον πλανήτη. Αν οι ΗΠΑ υιοθετούσαν το πρόγραμμα του Τραμπ, το αποτέλεσμα θα ήταν άμεση καταστροφή.

Στην καρδιά του προγράμματος βρίσκονται μεγάλες περικοπές στη φορολογία. Οι συντάκτες του υποστηρίζουν ότι έτσι θα ενισχυθεί η ανάπτυξη, παρά το γεγονός ότι παρόμοιες περικοπές στο παρελθόν (για παράδειγμα, επί Τζορτζ Γ. Μπους) δεν είχαν αυτό το αποτέλεσμα.

Το πρόγραμμα του Τραμπ παραδέχεται ότι οι περικοπές στη φορολογία θα μειώσουν τα δημόσια έσοδα κατά τουλάχιστον 2,6 τρισ. δολάρια σε μια δεκαετία αλλά ισχυρίζεται ότι η μείωση θα αντισταθμιστεί από το αναπτυξιακό θαύμα που θα πυροδοτήσει η απορρύθμιση.

Στην πραγματικότητα, οι εκτιμήσεις για τα οφέλη της απορρύθμισης είναι εντελώς υπερβολικές. Σοβαροί ανεξάρτητοι αναλυτές, για παράδειγμα από την Παγκόσμια Τράπεζα ή τον ΟΟΣΑ, θεωρούν ότι οι ΗΠΑ δεν έχουν μεγάλο βάρος ρυθμίσεων και κανονισμών –συνεπώς δεν υπάρχει ρεαλιστικό περιθώριο βελτίωσης. Σε πολλές εταιρείες, βεβαίως, αρέσει να παραπονιούνται για τη νομοθεσία και υπάρχει υπερπληθώρα (υπερβολικών) καταγγελιών για τις συνέπειες διαφόρων ρυθμίσεων. Το ερώτημα είναι: Επιθυμείτε πραγματικά να βασίσετε τη μακροοικονομική στρατηγική των ΗΠΑ σε τέτοιους αβάσιμους ισχυρισμούς;

Ετοιμος να επαναλάβει όλα τα λάθη του υιού Μπους

Η απορρύθμιση είναι ακριβώς εκείνη που οδήγησε στην οικονομική κρίση του 2008 –και σε περιορισμό της ανάπτυξης, αύξηση της ανεργίας και διόγκωση των ελλειμμάτων. Ο Τραμπ μοιάζει αποφασισμένος να επαναλάβει όλα τα μεγάλα λάθη της εποχής του υιού Μπους.

Η εκτίμησή μου είναι ότι ο Τραμπ θα συσσωρεύσει χρέος πολύ παραπάνω από 2,6 τρισ. δολάρια.

Οσον αφορά το εμπόριο, το οικονομικό πρόγραμμα του Τραμπ δεν βγάζει καν νόημα. Η υποτιθέμενη «αύξηση στα κρατικά έσοδα» βασίζεται σε μια ανάλυση όλο κούφια λόγια –δεν έχω ξαναδεί ποτέ τόσο ασυνάρτητο κείμενο από υποψήφιο μεγάλου κόμματος. Απ’ όσο κατάλαβα, το επιχείρημα είναι ότι ο Τραμπ θα «εξαφανίσει» μαγικά το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου και αυτό, με τη σειρά του, θα δημιουργήσει μαγικά θέσεις εργασίας. Το σκεπτικό αυτό θα έπρεπε να περιορίζεται στα παραμύθια. Αν δοκιμαστεί στον πραγματικό κόσμο, κανείς δεν θα ζήσει καλά ούτε εμείς καλύτερα.

Από τη δεκαετία του ’80 η προσέγγιση του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος άλλαξε. Αντί να περιορίζει τα ελλείμματα και το χρέος, πρώτη προτεραιότητά του έγιναν οι φορολογικές περικοπές –ασχέτως των επιπτώσεων. Ο πρώην πρόεδρος Ντικ Τσέινι είχε δηλώσει κάποτε ότι «τα ελλείμματα δεν έχουν σημασία» –εννοώντας ότι δεν υπάρχουν άμεσες πολιτικές επιπτώσεις από το έλλειμμα του προϋπολογισμού και την εκτόξευση του εθνικού χρέους. Επί Τζορτζ Γ. Μπους το έλλειμμα και το χρέος διογκώθηκαν και η ακραία απορρύθμιση δημιούργησε τις συνθήκες για τη μεγαλύτερη οικονομική κρίση μετά τη δεκαετία του ’30, η οποία διόγκωσε ακόμη παραπάνω το χρέος.

Τι θα συνέβαινε πραγματικά, από τα έσοδα ως τις τράπεζες

Ο Τραμπ δεν μπορεί να πει την αλήθεια για τις συνέπειες του προγράμματός του στο εθνικό χρέος. Αντίθετα, η ομάδα του έχει οικοδομήσει μια λεπτομερή και αλλόκοτη φαντασίωση πατώντας πάνω σε αρκετές δεκαετίες δημοσιονομικής ανευθυνότητας των Ρεπουμπλικανών –αλλά και πηγαίνοντας πολύ παραπέρα. Αυτό που πραγματικά θα συνέβαινε είναι το εξής: οι μεγάλες φορολογικές περικοπές θα βοηθούσαν σχετικά λίγους, ενώ παράλληλα θα περιόριζαν δραστικά τα έσοδα της ομοσπονδιακής κυβέρνησης. Οι υψηλότεροι δασμοί θα αύξαιναν την τιμή των εισαγόμενων προϊόντων, το οποίο θα είχε άμεσες αρνητικές επιπτώσεις στον μέσο Αμερικανό. Με το ξέσπασμα των εμπορικών πολέμων η ανάπτυξη θα περιοριζόταν, δεν θα ενισχυόταν –και τα ελλείμματα της ομοσπονδιακής κυβέρνησης θα ήταν τεράστια. Παράλληλα η απορρύθμιση θα επέτρεπε τη συσσώρευση ρίσκων σε όλο το τραπεζικό σύστημα –και ευρύτερα.

Η «Wall Street Journal» έγραψε ότι κανένας εξέχων οικονομολόγος δεν έχει υποστηρίξει τον Ντόναλντ Τραμπ ή το οικονομικό του πρόγραμμα. Δεν εκπλήσσομαι. Αυτοί οι οικονομολόγοι πρέπει να προστατέψουν την υπόληψή τους. Αν συνυπέγραφαν τα παράλογα «τραμπ-ονόμικς», θα γελοιοποιούνταν στα μάτια των συναδέλφων τους. Και το σημαντικότερο, θα μπορούσαν να προκαλέσουν μακροχρόνια ζημιά στη χώρα τους.

Ο κ. Simon Johnson, πρώην επικεφαλής οικονομολόγος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, είναι καθηγητής στο ΜΙΤ Sloan.