Η κυβέρνηση είχε την πρόθεση να περάσει ένα νομοσχέδιο για την παιδεία στις πρώτες ημέρες του 2016, αλλά μετά άλλαξε γνώμη, λέγοντας ότι θα προηγηθεί δημόσιος διάλογος και θα πάει στη βουλή το Μάρτη/Απρίλη. Έτσι, χθες έγινε η προσπάθεια για μια δημόσια συζήτηση, αλλά απέτυχε, γιατί κάποιοι την τορπίλισαν. Ανεξάρτητα όμως, αν η προσπάθεια αυτή θα συνεχισθεί ή όχι θεωρώ υποχρέωσή μου να καταθέσω κι εγώ τις απόψεις μου.

Εργάσθηκα χρόνια σε σχολεία της Ελβετίας, Αυστρίας και Γερμανίας, αλλά και 12 χρόνια σε ελληνικά σχολεία. Κατέχω τρία πτυχία, ένα μεταπτυχιακό δίπλωμα και δύο διδακτορικά. Επίσης χρημάτισα στα ελληνικά πανεπιστήμια 19 χρόνια ως καθηγητής κι έχω γράψει περισσότερα από είκοσι βιβλία Πέραν τούτου ασχολήθηκα διεξοδικά με τη μεταρρύθμιση της ελληνικής εκπαίδευσης, συντάσσοντας μια μελέτη 75 σελίδων. Συνεργάστηκα ακόμη με οκτώ πανεπιστημιακούς, για τα προβλήματα της ανώτατης εκπαίδευσης.

Σε τηλεγραφική περιγραφή το θέμα έχει ως ακολούθως :

Με τον Νόμο 1268 /1982 ρυθμίστηκαν επαναστατικά τα θέματα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και με το Νόμο 1566/1985 μπήκε το νερό στο αυλάκι για τη Γενική Εκπαίδευση. Όμως η παιδεία και η εκπαίδευση είναι ένας αέναος θεσμός, που διαρκώς οφείλει να αναπροσαρμόζεται στην εξέλιξη της επιστήμης και της κοινωνίας, γιατί οι συνθήκες ζωής θέτουν συνεχώς νέες απαιτήσεις, στις οποίες οι άνθρωποι πρέπει να ανταποκριθούν και να λύσουν τα νέα προβλήματα, που παρουσιάζονται, γιατί αλλιώς οι δύσκολες συνθήκες της καθημερινότητας θα τους συνθλίψουν. Ακόμη οι λαοί και τα κράτη βρίσκονται μεταξύ τους σε έναν σκληρό ανταγωνισμό , που καθορίζει σε ποια κατηγορία θα ενταχθεί η χώρα τους, όπως υποανάπτυκτη, αναπτυσσόμενη, αναπτυγμένη. Το επίπεδο των κατηγοριών μεταξύ τους απέχει μίλια, και καθορίζει τον τρόπο ζωής και της προόδου κάθε κοινωνίας.

Οι μεταρρυθμίσεις

Α. Η Γενική Εκπαίδευση, που περιλαμβάνει τη Δημοτική και τη Μέση πρέπει, βάσει της σύγχρονης παιδαγωγικής, να προσφέρει στο μαθητή τα ακόλουθα : εγκυκλοπαιδική μόρφωση, πολιτιστική ενημέρωση, ηθικότητα, πολιτικοποίηση και σωματική άσκηση, ώστε να καταστεί ένας «καλλιεργημένος άνθρωπος». Αυτό είναι σήμερα το μοντέλο του νέου, σε αντιστοιχία με τον «καλοκαγαθό» της αρχαίας δημοκρατίας της Αθήνας.

1. Βάσει της παιδαγωγικής και των σύγχρονων πολιτικών αντιλήψεων, το κράτος οφείλει να παρέχει στο κάθε άτομο / κάθε πολίτη δωρεάν τις ευκαιρίες να μορφωθεί, μέχρις εκεί , που του επιτρέπουν οι ικανότητές του

2. Η «Υποχρεωτική Εκπαίδευση», που σήμερα είναι εννεαετής (6 δημοτικό + 3 γυμνάσιο) θα πρέπει να γίνει δεκαετής, για να ανεβεί το γενικό πολιτιστικό επίπεδο των Ελλήνων.

3. Θα πρέπει να εισαχθούν τα αγγλικά από το νηπιαγωγείο, όχι ως ξένη γλώσσα, αλλά ως «γλώσσα εργασίας», ώστε όταν το παιδί τελειώσει την υποχρεωτική εκπαίδευση, να ξέρει να χειρίζεται άριστα τα αγγλικά. Όμως πρέπει να αλλάξει ριζικά ο τρόπος διδασκαλίας, που εφαρμόζεται σήμερα. Από τα δικά μου χρόνια, στη δεκαετία του 1950, το μάθημα της ξένης γλώσσας, ήταν μέσα στην τάξη , η ώρα της παιδικής χαράς. Έτσι, είναι δυστυχώς και σήμερα, γιατί έχει περάσει η άποψη ότι ξένη γλώσσα μαθαίνει κανείς μόνο στα φροντιστήρια.

4. Θα πρέπει να ενισχυθεί δυναμικά η επαγγελματική εκπαίδευση και να περιορισθεί ριζοσπαστικά ο αριθμός των μαθητών, που θα μπαίνει στο λύκειο, όπου η «γλώσσα εργασίας» διδάσκεται πιο εντατικά. Καταργούνται οι εισαγωγικές εξετάσεις για τα πανεπιστήμια και οι απόφοιτοι του λυκείου εγγράφονται ακώλυτα σε σχολές της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, στα πλαίσια της επιλογής τους και της δυνατότητας να τους δεχθούν τα τμήματα. Δημιουργείται ένας πίνακας προτεραιότητας, ώστε αν κάποιος μείνει φέτος έξω, να μπορεί να εγγραφεί στο μέλλον. Έτσι, γίνεται σε πολλές χώρες.

Το κόστος των φροντιστηρίων είναι για τους γονείς στη σημερινή εποχή δυσβάστακτο και ο θεσμός απόλυτα ταξικός.

Οι απόφοιτοι της επαγγελματικής εκπαίδευσης βρίσκουν ελεύθερη πρόσβαση στα ΤΕΙ. Όποιος μαθητής ενταχθεί στην επαγγελματική εκπαίδευση, θα μπορεί στο μέλλον, εφόσον θέλει, να περάσει στο λύκειο, μέσω της «σκάλας» και των υποχρεώσεων, που θα υπάρχουν. Το ίδιο και από τα ΤΕΙ στα πανεπιστήμια.

5. Τα πανεπιστήμια μας είναι σήμερα άριστα εξοπλισμένα και εκεί μπορεί να κάνει κάποιος , εφόσον το θέλει, άριστες, σπουδές. Αλλά , λόγω της νομοθεσίας, υπάρχει μεγάλη χαλαρότητα, ώστε ενώ βρίσκεται κανείς προ της λήψης του πτυχίου, μπορεί να χρωστά μαθήματα του πρώτου εξαμήνου. Γενικά, οι σπουδές εντατικοποιούνται και κανείς δεν θα μπορεί να ξεφεύγει. Προς τούτο εισάγεται ο θεσμός του «Προδιπλώματος», που το λαμβάνει κανείς, αφού έχει καλύψει επιτυχώς το ήμισυ των μαθημάτων του πτυχίου. Χωρίς «προδίπλωμα» ο φοιτητής δεν θα μπορεί να συνεχίσει τα μαθήματά του. Όποιος φοιτητής δεν τα καταφέρνει, μετά από εύλογο χρόνο, που θα καθορισθεί με νόμο, ο φοιτητής διαγράφεται από το πανεπιστήμιο. Έτσι γίνεται σε πολλές χώρες.

6. Για κομματικούς / πολιτικούς λόγους οι εισακτέοι κάθε χρόνο στα ΑΕΙ/ΤΕΙ είναι πάρα πολλοί, ώστε από κάποιους κλάδους παράγονται ετησίως άπειροι πτυχιούχοι, που εντάσσονται, εκ προοιμίου, στους ανέργους. Πολλοί εξ αυτών καλύπτουν μετά τις ανάγκες τους ως γκαρσόνια και οδηγοί ταξί. Απαράδεκτο. Θα πρέπει λοιπόν να υπάρχει αναλογία εισερχομένων και των επαγγελματικών δυνατοτήτων σε κάθε κλάδο. Το θέμα είναι δύσκολο, αλλά μια προηγμένη κοινωνία, οφείλει να είναι ανάλογα οργανωμένη και όχι ένα τσούρμο κι ό,τι προκύψει.

7. Το διδακτικό προσωπικό στα ΑΕΙ/ΤΕΙ είναι άριστοι επιστήμονες. Προς τούτο ονομάζονται μέλη ΔΕΠ, που παίρνουν τη θέση τους μέσα από δημόσιες διαδικασίες επιστημονικής εκλογής. ΔΕΠ, σημαίνει Διδακτικό Ερευνητικό Προσωπικό. Αυτό θα πει ότι ένας καθηγητής επιτελεί διπλή εργασία. Η μια είναι η διδασκαλία της επιστήμης του, που την κάνει άριστα, αφού οι επιστήμονες που στελεχώνουν την ελληνική κοινωνία, δεν προέρχονται από εξωγήινες σχολές, αλλά τα ελληνικά πανεπιστήμια (αυτοί που σπουδάζουν στο εξωτερικό είναι συγκριτικά ελάχιστοι). Η άλλη υποχρέωση είναι η έρευνα, που κι αυτή γίνεται λίαν ικανοποιητικά. Το μόνο «μεμπτό» σε αυτόν τον τομέα είναι ότι η Ελλάδα δε διαθέτει βιομηχανία, γιατί παρέμεινε μια μεταπρατική κοινωνία, ώστε οι ερευνητές, αναγκάζονται εκ των πραγμάτων να δημοσιεύουν τις εργασίες τους σε περιοδικά του εξωτερικού, απ’ όπου οι ξένοι εκμεταλλεύονται δεόντως τις γνώσεις των Ελλήνων επιστημόνων. Εδώ πρέπει να γίνει μια σοβαρή στροφή : Το κράτος οφείλει να ενισχύσει δυναμικά την έρευνα και τα πανεπιστήμια να συνδεθούν άμεσα με την οικονομία της χώρας, ώστε να μπορέσει να ξεπερασθεί η παρούσα οικονομική κρίση και να βρει η Ελλάδα πάλι το δρόμο της. Χωρίς τη συμμετοχή της επιστήμης δεν θα μπορέσουμε ποτέ να ξεπεράσουμε την κρίση….

Ο κ. Θεόδωρος Αυγερινός είναι συνταξιούχος καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας