Στις 26 Δεκεμβρίου 2004 ένας μεγασεισμός βόρεια της Σουμάτρας, στην Ινδονησία, προκάλεσε ένα τεράστιο, θανατηφόρο τσουνάμι που σάρωσε τον Ινδικό Ωκεανό σκοτώνοντας περισσότερους από 226.000 ανθρώπους και προκαλώντας τεράστιες καταστροφές σε 14 χώρες. Το τσουνάμι αυτό υπήρξε μια από τις χειρότερες φυσικές καταστροφές στην πρόσφατη Ιστορία.
Τώρα, ακριβώς 10 χρόνια μετά, το CNN ζήτησε από τον Ματίας Σμάλε, από τη Διεθνή Ομοσπονδία του Ερυθρού Σταυρού (IFRC), να αποτιμήσει τι μας δίδαξε το τσουνάμι και αν είμαστε πιο ασφαλείς από τέτοιες καταστροφές.
Σύμφωνα με τον Σμάλε, ένα σαφές μάθημα που πήραμε από το τσουνάμι είναι η σημασία του να επενδύουμε στην πρόληψη των κινδύνων σε παγκόσμιο και τοπικό επίπεδο. Τον Ιούνιο του 2006, άρχισε να λειτουργεί το Προειδοποιητικό Σύστημα για Τσουνάμι του Ινδικού Ωκεανού που περιλαμβάνει 25 σεισμογραφικούς σταθμούς οι οποίοι ανιχνεύουν εγκαίρως τους σεισμούς και στέλνουν τα στοιχεία σε 26 εθνικά κέντρα πληροφοριών για τσουνάμι. Όποτε χτυπάει συναγερμός, υπάρχει χρόνος για να εκκενωθούν οι επικίνδυνες περιοχές.
Το τσουνάμι του 2004, πάντα σύμφωνα με τον Σμάλε, έδειξε ότι οι ελλείψεις στη νομοθεσία εμπόδισαν τον συντονισμό για την παροχή διεθνούς βοήθειας στις πληγείσες περιοχές. Δώδεκα χώρες στην Ασία και τον Ειρηνικό εισήγαγαν ή βρίσκονται στη διαδικασία εισαγωγής νομοθετικών αλλαγών σχετικών με την συμμετοχή της διεθνούς κοινότητας σε εθνικές καταστροφές. Παράδειγμα η Ινδονησία, όπου η Αρχή Αντιμετώπισης Εθνικών Καταστροφών άλλαξε τους κανονισμούς για την συμμετοχή της διεθνούς κοινότητας, και οι Φιλιππίνες όπου, ύστερα από τον τυφώνα Χαϊγιάν του 2013, η κυβέρνηση χαλάρωσε τη νομοθεσία για τη μετανάστευση και την υποδοχή αγαθών και εξοπλισμού.
Οι παγκόσμιες και οι εθνικές πρωτοβουλίες πρέπει να συνοδεύονται από επενδύσεις για την μείωση του κινδύνου σε τοπικό επίπεδο.
Η IFRC συνεργάστηκε στενά με τις τοπικές κοινωνίες για να τις βοηθήσει να είναι καλύτερα προετοιμασμένες να αντιμετωπίσουν μελλοντικές καταστροφές. Ως πρώτο βήμα, υποστήριξε την ανοικοδόμηση των υποδομών, περιλαμβανομένων 57.000 καινούργιων σπιτιών. Στη συνέχεια η IFRC βοήθησε στην ίδρυση προγραμμάτων διαχείρισης κινδύνων από καταστροφές. Για παράδειγμα ίδρυσε ομάδες θαλάσσιας έρευνας και διάσωσης στην Ταϊλάνδη και στη Σρι Λάνκα και τοποθέτησε συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης, με τη χρήση ραδιοφώνου HF, σε όλη την Ινδονησία.
Εντός του 2015 θα πραγματοποιηθεί στην Ιαπωνία η 3η Παγκόσμια Διάσκεψη του ΟΗΕ για την Μείωση του Κινδύνου κατά την οποία θα διαμορφωθεί η δεύτερη εκδοχή του Πλαισίου Δράσης του Χιόγκο. Η πρώτη υιοθετήθηκε το 2005 από 168 κράτη και αποτελεί έναν παγκόσμιο οδηγό για την μείωση του κινδύνου σε 10ετές επίπεδο. Η διάσκεψη του 2015 αποτελεί ευκαιρία για να τονιστεί η ανάγκη για μεγαλύτερες επενδύσεις για την μείωση του κινδύνου από καταστροφές σε επίπεδο κοινοτήτων.
Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να παραδεχθούμε ότι οι ντόπιοι και οι τοπικές οργανώσεις είναι οι πρώτοι που ανταποκρίνονται σε μια έκτακτη ανάγκη και ότι αυτοί είναι οι φορείς της αλλαγής στην κοινότητά τους διότι έχουν καλύτερη κατανόηση των κινδύνων που αντιμετωπίζουν.
Ενώ δεν μπορούμε να εμποδίσουμε ένα τσουνάμι, γνωρίζουμε πλέον ότι πολλοί άνθρωποι που ζουν σε «επικίνδυνες» περιοχές είναι καλύτερα προετοιμασμένοι σήμερα για να αντιμετωπίσουν μελλοντικούς κινδύνους. Παραμένει όμως η πρόκληση του πώς να συνδυάσουμε την παγκόσμια με την τοπική δράση για να προστατεύσουμε τις μελλοντικές γενιές.
