Η τελετή ήταν περίεργη, μυστικιστική. Στο τέλος του 1953, στην πόλη Σάλτο της Ουρουγουάης, εκατοντάδες άνθρωποι μαζεύτηκαν για να ακούσουν έναν περίεργο, ασήμαντο συγγραφέα με το όνομα Ενρίκε Αμορίμ, έναν τύπο που ισχυριζόταν πως ήταν ο τελευταίος εραστής του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα και που τους συγκέντρωσε εκεί για να θάψει τα οστά του ποιητή της Γρανάδας. Η ιστορία του «Ουρουγουανού εραστή», του νέου βιβλίου του Σαντιάγο Ρονκαλιόλο, ξεκινάει από εκεί και φτάνει μέχρι το κοσμοπολίτικο Μπουένος Αϊρες, την Ισπανία του εμφυλίου πολέμου, το Παρίσι, ενώ στις σελίδες του εμφανίζονται προσωπικότητες όπως ο Μπόρχες, ο Νερούδα, ο Πικάσο, ο Αραγκόν, ο Τσάρλι Τσάπλιν. Ο 38χρονος συγγραφέας από το Περού, ο οποίος θεωρείται από τους σημαντικότερους ισπανόφωνους συγγραφείς της νεότερης γενιάς, ξεκίνησε την έρευνά του από το μέρος που κάποιοι λένε πως βρίσκεται θαμμένος ο Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα.
Πώς είναι το μνημείο; «Είναι ένα λευκό μαρμάρινο κουτί 50 x 50 x 40 εκ., το οποίο το είδα και το άγγιξα. Δεν μπορούσα να το ανοίξω γιατί δεν υπάρχει άδεια για αυτό. Κανένας δεν ξέρει προσώρας αν όντως περιέχει τα οστά του Λόρκα, και μάλλον θα παραμείνει μυστήριο για πολύ καιρό ακόμη».
Δεν θα θέλατε να κάνετε μια λατινοαμερικανική πονηριά και να το ανοίξετε για να δείτε αν ο Λόρκα «είναι» μέσα; «Το σκέφτηκα, αλλά δεν γινόταν. Ταυτόχρονα θα δημιουργούσε μεγάλη διπλωματική και πολιτική αναταραχή. Ισως τελικά να είναι καλύτερα έτσι».
Αυτό το βιβλίο θα είναι πολύ ενδιαφέρον σενάριο για ταινία. «Λέτε; Κι εγώ νομίζω πως ναι».
Ενα βιβλίο που μιλάει για κάποιον ο οποίος ήταν εραστής του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα, για τις αναμνήσεις του, οι οποίες συνοδεύονται από φωτογραφίες και γράμματα, είναι παγκοσμίου ενδιαφέροντος. «Και όλα αυτά σκεφτείτε ότι τα βλέπουμε μέσα από τα μάτια ενός looser. Ενός τύπου ο οποίος βρίσκεται στη γωνία αυτού του τεράστιου “πίνακα” με τα σημαντικά πρόσωπα του προηγούμενου αιώνα και ο οποίος προσπαθούσε να έρθει προς το κέντρο. Ο Αμορίμ ήταν ένας ομοφυλόφιλος που ήταν παντρεμένος, ένας Ουρουγουανός που ήταν Αργεντινός, ένας κομμουνιστής που ήταν εκατομμυριούχος».
Υστερα από όλη αυτή την έρευνα που κάνατε και τις επαφές σας, πώς θα χαρακτηρίζατε την ιστορία του Ενρίκε Αμορίμ; «Η αληθινή ιστορία ενός ψεύτη. Είναι εκπληκτικό. Επινόησε μια συνάντηση του Πικάσο με τον Τσάπλιν και υποτίθεται ότι ήταν και ο Ζαν-Πολ Σαρτρ σε αυτήν. Ολα αυτά και άλλα πολλά ήταν υπαρκτά πρόσωπα και είχαν επαφή με τον Λόρκα. Απλώς οι ιστορίες του δεν ήταν συνήθως πραγματικές».
Γεννηθήκατε στο Περού, αλλά εδώ και δέκα χρόνια ζείτε στη Βαρκελώνη. Σας ενδιαφέρει και ασχολείστε με την πολιτική. Πώς είναι εκεί τα πράγματα με την κρίση; «Είναι απαίσια. Εγώ έχω γεννηθεί και έχω μεγαλώσει στη Λατινική Αμερική και υποτίθεται ότι είμαι συνηθισμένος στις οικονομικές κρίσεις. Οταν έφτασα στην Ισπανία πριν από δέκα χρόνια ήταν η πιο αισιόδοξη και θετική χώρα όλου του ισπανόφωνου κόσμου. Αλλά τώρα εδώ είναι πάρα πολύ άσχημα».
Ομως εδώ στην Ελλάδα δεν καταλαβαίνουμε να υπάρχει κάποια ιδιαίτερη αναταραχή στη Βαρκελώνη. Σχεδόν όλα γίνονται στη Μαδρίτη και αλλού στην Ισπανία. «Ναι, γιατί συμβαίνει κάτι περίεργο εδώ, το οποίο μοιάζει να τους βολεύει όλους. Το βασικό θέμα που απασχολεί τον κόσμο στη Βαρκελώνη δεν είναι τα οικονομικά, αλλά η ανεξαρτησία της Καταλωνίας και αυτό βολεύει και την κεντρική κυβέρνηση και εδώ την τοπική κυβέρνηση, αλλά και τους Καταλανούς, που αποφεύγουν να σκέφτονται την οικονομική κρίση».
Αν σε αυτό προσθέσετε τον Λιονέλ Μέσι και την Μπαρτσελόνα, τότε γίνεται ακόμη πιο εύκολο να ξεχαστεί ο κάθε Καταλανός με την οικονομική κρίση. «Η Μπαρτσελόνα και ο Μέσι δεν τους κάνουν απλώς να ξεχνούν, τους κάνουν ευτυχισμένους. Η βασική ευτυχία κάθε κατοίκου της Βαρκελώνης προέρχεται από την Μπαρτσελόνα».
Αν ο Μέσι έβαζε υποψηφιότητα για πρόεδρος της Καταλωνίας, θα εκλεγόταν; «Είπαμε, αλλά όχι και έτσι. Για να γίνεις πολιτικός πρέπει να μπορείς να βάλεις τέσσερις προτάσεις στη σειρά. Και ο Μέσι μάλλον δεν…».
Με το οικονομικό σκάνδαλο που ξέσπασε τελευταία στην Ισπανία για τον χρηματισμό πολιτικών επί δεκαετίες, τι γίνεται; «Στην Ισπανία έχουμε πολλά οικονομικά σκάνδαλα εδώ και χρόνια. Πριν από το τωρινό υπήρχαν δύο σκάνδαλα με την κυβέρνηση της Καταλωνίας και παλαιότερα υπήρχε άλλο ένα σκάνδαλο με την κεντρική κυβέρνηση, μεγαλύτερο από το σημερινό. Ομως, τότε ήταν η εποχή της ευδαιμονίας και όλοι έκαναν ότι δεν τα έβλεπαν. Τώρα αυτό το σκάνδαλο έχει πάρει τέτοιες διαστάσεις επειδή υπάρχει οικονομική κρίση».
Το βασικό συναίσθημα του ισπανού πολίτη τώρα ποιο είναι; «Οτι τα πάντα ήταν ένα ψέμα. Οτι όλη η ανάπτυξη βασίστηκε πάνω σε ένα ψέμα».
Μεγαλώσατε στη Λατινική Αμερική όπου η διαφθορά στις κυβερνήσεις είναι πολύ πιο διαδεδομένη και πιο εμφανής από ό,τι στην Ευρώπη. Τώρα που ζείτε τη διαφθορά στην Ισπανία βλέπετε να υπάρχει κάποια διαφορά; «Στη Λατινική Αμερική οι κυβερνήσεις είναι συχνά “μαριονέτες”, και η διαφθορά είναι κάτι που το περιμένεις. Στην Ευρώπη δεν θα περίμενες ποτέ αντίστοιχα φαινόμενα. Και τώρα ξαφνικά όλοι κοιτάζουν τριγύρω και βλέπουν ότι λίγο ως πολύ υπήρχαν τέτοια φαινόμενα εδώ και χρόνια και οι πολίτες δεν τα έβλεπαν γιατί είχαν λεφτά».
-Ο Σαντιάγο Ρονκαλιόλο θα βρεθεί στην Αθήνα την Τετάρτη 13 Φεβρουαρίου, στις 8.00 μ.μ., στο πλαίσιο των εκδηλώσεων του Ιανού «Οι συγγραφείς του κόσμου στον Ιανό», με οικοδεσπότη τον Ανταίο Χρυσοστομίδη.
