Ο επαναστάτης ιάπωνας σχεδιαστής δεν είναι οπαδός της φόρμας, αντιθέτως στοχεύει στην αποδόμησή της απεικονίζοντας με τα έργα του τον χρόνο, τον αέρα και το φως. ςυνεντευξη: Βιβή Μωραΐτου

O Tokujin Yoshioka, o 43χρονος δημιουργός από τη Σάγκα www.tokujin.com, τον οποίο η ιαπωνική έκδοση του Newsweek τοποθέτησε πρόσφατα μεταξύ των 100 ομοεθνών του που απολαμβάνουν διεθνή αναγνώριση, κοινοποιεί τη «θεωρία του περί ντιζάιν» σε κάθε δημοσιογράφο που έρχεται σε επαφή με το γραφείο του.

«Μονοντουκούρι στα ιαπωνικά σημαίνει να κατασκευάζεις αλλά και να δημιουργείς οτιδήποτε. Επειδή κινείται πέρα από τα όρια του κατανοητού, παραμένει μυστηριώδες και όμορφο» εξηγεί ο ίδιος.

Δεν τον απασχολεί αν κάποιοι δεν μπορούν ακόμη να κατανοήσουν τη δουλειά του, αρκεί να τη νιώσουν. Στο μανιφέστο του, ο μαθητής του Shiro Kuramata και, από τη δεκαετία του 1980, συνεργάτης του Miyake, αναφέρει ότι προτιμά τα σχέδια που κεντρίζουν το μυαλό παρά αυτά που δομούν μια εντός λογικού πλαισίου κοινωνία. Και όμως, εξακολουθεί να συνεργάζεται με μεγάλες εταιρείες, βάζοντας ακριβώς σε αυτό το σημείο το στοιχείο της ανατροπής σε ένα καλλιτεχνικό παιχνίδι που διέπεται από εμπορικούς κανόνες.

Ο Yoshioka Tokujin οραματίζεται έναν κόσμο όπου ο σχεδιαστής μπορεί με ένα και μόνο κομμάτι του να αλλάξει μαγικά τη ζωή των ανθρώπων και να τους κάνει ευτυχισμένους: «Το ντιζάιν έχει τη δυνατότητα να γεμίσει τη ζωή μας με νέες ελπίδες. Εχει όνειρα. Γι’ αυτό και είναι τόσο θαυμάσιο. Πρέπει να υπάρχουν διαφορετικά είδη ντιζάιν για διαφορετικούς σκοπούς, οπότε τα σχέδιά μου δεν είναι τα ίδια. Θεωρώ ότι δεν πρέπει να σχεδιάζουμε πολλά κομμάτια προς μαζική κατανάλωση. Οφείλουμε να σχεδιάζουμε ένα project τη φορά και να ξεκινάμε με αγάπη».

Τα έργα σας συνδέονται περισσότερο με την εξέλιξη ή με την επανάσταση;
Πιο πολύ με την επανάσταση θα έλεγα.

Πώς επηρεάζουν οι νέες τεχνολογίες τις δημιουργίες σας;
Στο παρελθόν ήμουν κολλημένος με τις σύγχρονες τεχνολογίες, αλλά συνειδητοποίησα ότι τα σχέδια που εξαρτώνται αποκλειστικά από αυτές «παλιώνουν» με το πέρασμα του χρόνου. Τώρα πια οι τεχνολογίες αιχμής αποτελούν μόνο ένα από τα στοιχεία που χρησιμοποιώ για να πραγματοποιήσω κάθε ιδέα μου. Αν κοιτάξει κάποιος προσεκτικά τις εγκαταστάσεις που φτιάχνω σήμερα, θα δει ότι είναι κατασκευασμένες εξ ολοκλήρου από υλικά που μεταχειριζόμαστε κατά κόρον στην καθημερινή μας ζωή, παρ’ όλο που δεν αναγνωρίζονται με την πρώτη ματιά.

Η φύση σε ποιον βαθμό επιδρά στην έμπνευσή σας;
Η μητέρα φύση είναι το πιο θαυμαστό και συναρπαστικό ντιζάιν που υφίσταται σε όλο το σύμπαν. Ο κρύσταλλος του χιονιού είναι πολύ πιο όμορφος από πολλά μελετημένα σχέδια. Πραγματικά αγγίζει την καρδιά μου. Μακάρι να μπορούσα να βάλω ένα σύννεφο στο σπίτι μου. Η φύση με συναρπάζει. Ποτέ δεν δείχνει ακριβώς το ίδιο πράγμα δεύτερη φορά και αυτή είναι η ομορφιά των «ζωντανών» αντικειμένων. Κάτι που εφαρμόζω στη δουλειά μου. Νομίζω ότι είναι κοντά η εποχή που οι άνθρωποι θα δημιουργούν το μέλλον συνδυάζοντας επιστήμη και τεχνολογίες, οι οποίες θα έχουν προκύψει από τη λειτουργία της φύσης.

Σας έχουν αποκαλέσει illusionist επειδή πάντα βασίζεστε στη διαφάνεια και στις διαθλάσεις και αποφεύγετε τις συγκεκριμένες φόρμες. Πού οφείλεται αυτή η επιλογή σας;
Πιθανόν στο γεγονός ότι έχοντας κατανοήσει, τουλάχιστον σε έναν βαθμό, την κρυμμένη ομορφιά της φύσης, είδα ότι το απόλυτο ντιζάιν είναι ελεύθερο. Σχεδιάζω τον χρόνο, τον αέρα και το φως. Δεν είμαι οπαδός της φόρμας, με την έννοια ότι με μια καρέκλα, για παράδειγμα, προσπαθώ να αποδώσω απλώς την αίσθηση του καθίσματος. Τι παραπάνω να προσδοκώ από ένα κομμάτι, όταν προσφέρει άνεση και την αίσθηση ότι αιωρείσαι; Επίσης, στα φωτιστικά μου η φόρμα εξαφανίζεται και αυτό που αναδύεται είναι το ίδιο το φως. Θεωρώ ότι τα σχέδιά μου είναι ρευστά όπως μια πτυχή σε ένα όμορφο φόρεμα. Ετσι δημιουργώ μια αύρα μυστηρίου, η οποία θα μπορούσε με έναν τρόπο να αλλάξει την όλη ατμόσφαιρα γύρω μας. Γι’ αυτόν τον λόγο χρησιμοποιώ τόσο συχνά το λευκό ή τη διαφάνεια.

Στο μανιφέστο σας λέτε ότι καθετί που σχεδιάζετε διηγείται μια ιστορία. Η πολυθρόνα Pane για τι πράγμα μιλάει;
Για να καταλήξω στη συγκεκριμένη σύνθεση του σπογγώδους υλικού από το οποίο είναι φτιαγμένη η Pane (στα ιταλικά σημαίνει ψωμί), δοκίμασα διαφορετικά «συστατικά» και χρειάστηκε να ασχοληθώ αρκετά με το ψήσιμό τους σε φούρνο ώσπου να πετύχω τη σωστή «συνταγή». Οπότε η διαδικασία κατασκευής της έχει στοιχεία μαγειρικής. Οσο για τη δημιουργία της σπογγώδους δομής της, η ιδέα προέκυψε από τις φυτικές ίνες. Με εντυπωσίασε το ότι, παρά την απαλότητά τους, είναι πολύ ανθεκτικές και έχουν τη δυνατότητα να απορροφούν τις πιέσεις. Είναι βαριές, αλλά όχι συμπαγείς και σκληρές, με αναρίθμητα ελεύθερα κύτταρα – κολλάνε όπως οι φούσκες του σαπουνιού για να σχηματίσουν τον αφρό. Κατά τη γνώμη μου έτσι θα έπρεπε να εκφράζονται η αντοχή και η δύναμη στο μέλλον.

Το στοιχείο του απρόβλεπτου χαρακτηρίζει τις δημιουργίες σας;
Ναι, φυσικά. Συμβαίνει όλη την ώρα. Πάντα καλωσορίζω τέτοιες ευτυχείς συμπτώσεις. Προσπαθώ να αξιοποιώ την ομορφιά που γεννιέται από αυτές.

Θεωρείτε τον εαυτό σας καλλιτέχνη;
Δεν βάζω τον εαυτό μου σε κάποια κατηγορία, επειδή δεν θέλω να μένω μόνο σε μία. Θέλω να ξεπερνάω τα μεταξύ τους όρια και μερικές φορές η δουλειά μου είναι κάπως καλλιτεχνική. Νιώθω όμως ότι η τέχνη είναι κάτι που αφορά περισσότερο το άτομο, ενώ το ντιζάιν αφορά την κοινωνία και το περιβάλλον μέσω εταιρειών και κατασκευαστών. Οι δικές μου ιδέες κινούνται στο ενδιάμεσο και εγώ εξακολουθώ να σχεδιάζω με στόχο να συγκινήσω τον κόσμο και μέσα από τη δουλειά μου να του δώσω χαρά.

Πού εργάζεστε συνήθως;
Τις πιο πολλές φορές στο γραφείο, αλλά οι περισσότερες ιδέες μού έρχονται το πρωί, όταν βρίσκομαι στο σπίτι.

Ποιο θα ήταν το ιδανικό σπίτι για εσάς;
Ενας χώρος όπου θα μπορούσα να νιώθω τη φύση. Για παράδειγμα, το μπάνιο να μου δίνει την αίσθηση ότι βρίσκομαι σε μια ακτή και το καθιστικό ότι στέκομαι στην κορυφή ενός βουνού.

Πείτε μας ποιες προσωπικότητες θαυμάζετε, από οποιονδήποτε τομέα.
Τον αρχιτέκτονα Frank Gehry http://www.foga.com/, τον γλύπτη, αρχιτέκτονα τοπίων και ντιζάινερ Isamu Noguchi http://www.noguchi.org/, τον γλύπτη Ανίς Καπούρ http://www.anishkapoor.com/ και τον ζωγράφο Ανρί Ματίς.

Υπάρχουν κτίρια που θα θέλατε να είχατε σχεδιάσει;
Δεν αντιμετωπίζω τα κτίρια με αυτόν τον τρόπο, αλλά αν έπρεπε να επιλέξω ένα, θα ήταν η γαλλική εκκλησία Chapelle du Rosaire στο Βενς, κοντά στη Νίκαια, με την οποία ο Ματίς ασχολήθηκε στα τελευταία χρόνια της ζωής του. Η αποκαλυπτική ομορφιά του φωτός μέσα σε αυτή την εκκλησία με ενέπνευσε για να σχεδιάσω τη Rainbow church. Μια μεγάλης κλίμακας εγκατάσταση από ανοξείδωτο ατσάλι και 500 πρισματικούς κρυστάλλους, η οποία παρουσιάστηκε στο MUSEUM.beyond museum στη Σεούλ, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων ως Παγκόσμιας Πρωτεύουσας Ντιζάιν 2010.

Εχετε σχεδιάσει καταστήματα για τους Issey Miyake, Hermés, Swarovski και Camper. Προτιμάτε τέτοιου είδους πρότζεκτ από τον σχεδιασμό επίπλων;
Οχι, δεν θα το έλεγα. Ολοι οι μεγάλοι δημιουργοί, συμπεριλαμβανομένων παγκοσμίως γνωστών αρχιτεκτόνων, έχουν αποπειραθεί να σχεδιάσουν μια καρέκλα-σύμβολο που συμπυκνώνει τη φιλοσοφία τους. Πάντως, είτε πρόκειται για καταστήματα είτε για προϊόντα ή άλλα πρότζεκτ διαφόρων οίκων, πάντα προσπαθώ να δω αντικειμενικά το προφίλ της εταιρείας και προσπαθώ να εκφράσω όσο πιο εύστοχα γίνεται το στυλ τους.

Ποιο μήνυμα στέλνει το ντιζάιν τις ημέρες της κρίσης;
Δεν ξέρω τι να πω για το ντιζάιν γενικώς. Δεν είμαι καθόλου καλός στον προφορικό λόγο και επιπλέον τα δικά μου σχέδια δεν μεταβάλλονται, ούτε εξαρτώνται από την οικονομική κατάσταση. Μάλλον προσπαθώ να αντιμετωπίζω την ύφεση σαν ένα θετικό διάστημα, επειδή προσφέρει στους ανθρώπους την ευκαιρία να επανεξετάσουν τι είναι πιο σημαντικό και αναγκαίο για όλους. Αν δεν ήσασταν ο Tokujin Yoshioka, ποιος θα θέλατε να είστε; Οπωσδήποτε κάποιου είδους δημιουργός. Για παράδειγμα, σεφ.