«Θέμη, αισθάνεσαι τιμωρημένος;» ρώτησε ενώπιον των δημοσιογράφων η κυρία Αλέκα Παπαρήγα τον προσφάτως απαλλαγέντα από τα καθήκοντά του Γραμματέα της ΚΝΕ κ. Θ. Γκιώνη, για να διασκεδάσει τις εντυπώσεις από την αιφνιδιαστική αλλαγή ηγεσίας στην οργάνωση της νεολαίας του ΚΚΕ. Εκείνος μειδίασε και φυσικά δεν απάντησε. Η αλήθεια είναι ότι μόνο τιμωρία δεν ήταν η απορρόφησή του στο κόμμα, καθώς εδώ και καιρό ο κ. Γκιώνης είχε έλθει αντιμέτωπος με μια σοβαρή δυσκολία: πώς να περάσει στις οργανώσεις της κομματικής νεολαίας που δραστηριοποιούνται στα πανεπιστήμια τη σκληρή κομματική «γραμμή» της πολιτικής ηγεμονίας στον χώρο των φοιτητών και του απομονωτισμού από τις άλλες παρατάξεις, προσπάθεια που όχι μόνο δεν καρποφόρησε αλλά υπέστη δεινή ήττα, φέρνοντας τον Περισσό, πρώτη φορά, στη δυσάρεστη θέση να αναγκαστεί να ακολουθήσει το «ρεύμα» που συγκροτούσαν οι δυνάμεις του ΣΥΝ και της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς. Τον 40χρονο κ. Γκιώνη, απόφοιτο του Οικονομικού Τμήματος της Νομικής Σχολής και πατέρα τριών παιδιών, διαδέχθηκε νέο στέλεχος, ο 29χρονος οικοδόμος κ. Ι. Πρωτούλης, ο πρώτος στην πολύχρονη ιστορία της οργάνωσης που αναλαμβάνει σε νεαρή ηλικία αυτό το πόστο.
Ολα έγιναν αιφνιδίως. Πριν από μία εβδομάδα, σε σύνοδο του Κεντρικού Συμβουλίου της ΚΝΕ όπως όλες οι άλλες, εμφανίστηκε η «σιδηρά κυρία» του Περισσού και ανακοίνωσε στους νεολαίους ότι αλλάζουν γραμματέα και ότι κάποιοι από αυτούς θα «περάσουν στο κόμμα». Η πρόταση της «καθοδήγησης» για τον κ. Πρωτούλη ψηφίστηκε φυσικά ομόφωνα.
Η κυρία Παπαρήγα έπλεξε το εγκώμιο του απερχόμενου γραμματέα, προς αποφυγήν παρεξηγήσεων: «Είχε μια πάρα πολύ καλή συνεισφορά» στο θέμα των φοιτητικών κινητοποιήσεων, είπε, όταν τη ρώτησαν σε συνέντευξη Τύπου που έδωσε προ ημερών για την Παιδεία, σημειώνοντας μάλιστα κάτι ουδόλως κολακευτικό για τον κ. Γκιώνη – ότι «ήταν προδιαγεγραμμένο πως δεν θα έμενε τέσσερα χρόνια γραμματέας». Βεβαίως η γενική γραμματέας ήθελε με αυτό να πει ότι ήταν στον κομματικό προγραμματισμό να αναλάβει νέα καθήκοντα, όσοι όμως θυμήθηκαν ότι είχε επανεκλεγεί στο πόστο του Γραμματέα της ΚΝΕ μόλις πριν από δέκα μήνες (9ο Συνέδριο) απόρησαν: «Τι σόι προγραμματισμός ήταν αυτός;».
* Παιδιά ετών σαράντα
Ωστόσο η κυρία Παπαρήγα εμφανίστηκε πολύ ικανοποιημένη από το πώς εξελίχθηκαν τα πράγματα: «Πάντως, σας λέω ότι αισθάνθηκα πάρα πολύ ωραία που πήγα στο Κεντρικό Συμβούλιο της ΚΝΕ, τους ανακοινώσαμε ποια στελέχη περνάνε στο κόμμα και τα παιδιά ομόφωνα είπαν «ναι, μπορούμε να τα βγάλουμε πέρα»». Εν προκειμένω, το «παιδί» ήταν… σαράντα ετών!
Η Γραμματέας του κόμματος κατέβαλε επίμονη προσπάθεια να αιτιολογήσει τις αλλαγές αυτές ενώ το φοιτητικό κίνημα βρίσκεται ακόμη σε αναβρασμό και η διαπάλη στο εσωτερικό των σχολών κορυφώνεται ως προς την τελική έκβαση των κινητοποιήσεων. Το κεντρικό επιχείρημα που «πλάσαρε» το επικοινωνιακό επιτελείο του Περισσού ήταν ότι υπήρχε κατεύθυνση της Κεντρικής Επιτροπής να σημειωθεί σημαντική ανανέωση στα καθοδηγητικά όργανα του κόμματος και στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και η ανάδειξη μιας νέας γενιάς στελεχών προερχομένων από την ΚΝΕ.
Οσον αφορά τον κ. Γκιώνη, η Γραμματέας της ΚΕ του ΚΚΕ ήταν κατηγορηματική: «Πέρασε τις εξετάσεις και ήρθε η ώρα ως μέλος της ΚΕ (σ.σ.: οι γραμματείς της νεολαίας είναι και μέλη του ανώτατου κομματικού οργάνου) να προσφέρει στο κόμμα». Ουδείς ωστόσο γνωρίζει ποια σημαντικά καθήκοντα καλείται να αναλάβει ώστε να χρειαστεί αυτή η επείγουσα μετακίνησή του στον Περισσό.
* Το πορτρέτο του διαδόχου
Χαμηλού προφίλ ο κ. Πρωτούλης ήταν μέλος του 14μελούς Γραφείου του Κεντρικού Συμβουλίου της ΚΝΕ και γραμματέας της Οργάνωσης Αθήνας. Ανθρωπος δίχως προσωπικά, όπως λένε στον χώρο του, συνεπής στα καθήκοντά του και δραστήριος. Στα «θετικά» του λογίζεται και το ότι δεν ήταν επαγγελματικό στέλεχος. «Δούλευε στην οικοδομή και παράλληλα προσέφερε στην οργάνωση» λένε για αυτόν.
Απόλυτα προσηλωμένος στις άνωθεν κομματικές εντολές, θα κληθεί να διαχειριστεί τον απολογισμό της δράσης της ΚΝΕ στα πανεπιστήμια. Κάτι που πολύ ευχαρίστως απέφυγε ο προκάτοχός του, ο οποίος πέρασε δύσκολες στιγμές στην προσπάθειά του να απορροφηθούν οι ενστάσεις και οι προβληματισμοί στο εσωτερικό των οργανώσεων Σπουδάζουσας της ΚΝΕ σχετικά με τις αρχικές κατευθύνσεις που είχαν δοθεί κατά των καταλήψεων, για ξεχωριστές συγκεντρώσεις κατά τα κομματικά πρότυπα, κτλ.
* Εκτός κλίματος η οργάνωση
Ηταν η περίοδος που είχε κατατεθεί η πρώτη εκδοχή του νόμου-πλαισίου της κυβέρνησης και η Πανσπουδαστική τασσόταν στις γενικές συνελεύσεις των σχολών κατά του κοινού πλαισίου που επιδίωκαν οι άλλες παρατάξεις, ψηφίζοντας – όπως και η ΔΑΠ – κατά των καταλήψεων. Οι αντιδράσεις και οι διαρροές προκάλεσαν ανησυχία στους κόλπους της οργάνωσης, η οποία βρέθηκε εκτός του κλίματος που επικρατούσε, εισπράττοντας την αποδοκιμασία όσων επέλεγαν τη σύγκρουση με την κυβέρνηση, απομονώνοντας την ΚΝΕ σε όλες τις σχολές, ακόμη και εκείνες που θεωρούνταν προπύργιά της (Φιλοσοφική, Πάντειο κ.ά.).
Ετσι σύντομα οι δυνάμεις της άρχισαν να μπαίνουν στα συντονιστικά των καταλήψεων ανά σχολή, όχι όμως στο κοινό συντονιστικό, ενώ η παρουσία της γινόταν μέσω ξεχωριστών πορειών. Η κύρια στροφή στην τακτική της καταγράφεται με την αναζωπύρωση των κινητοποιήσεων κατά του άρθρου 16 και ακολούθως κατά του νόμου-πλαισίου που ψηφίστηκε πρόσφατα. Οι δυνάμεις της νεολαίας του ΚΚΕ μπήκαν στο κοινό συντονιστικό και σταμάτησαν τις ξεχωριστές πορείες. Παρά ταύτα δεν κατάφεραν να αλλάξουν το κλίμα που επικρατούσε στις σχολές εναντίον τους.
Ο κ. Πρωτούλης καλείται να λειτουργήσει ως «αμορτισέρ» για να απορροφηθούν οι όποιοι κραδασμοί σχετικά με την πολιτική συμμαχιών που ακολουθήθηκε, αφήνοντας εκτός των εξελίξεων την άλλοτε κραταιά ΚΝΕ. Για ορισμένους ευθύνεται «η τυφλή επιβολή της κομματικής πολιτικής συμμαχιών στη νεολαία, η οποία την οδήγησε στον απομονωτισμό και στην περιχαράκωση».
Σε κάθε περίπτωση θεωρήθηκε ότι η αλλαγή γραμματέα τώρα που άρχισε η αντίστροφη μέτρηση των κινητοποιήσεων και πλησιάζει η ώρα του απολογισμού θα λειτουργήσει ως ανάχωμα για να αποφευχθούν τυχόν τρανταγμοί. Κομματικοί κύκλοι θεωρούν ωστόσο ότι το παράδειγμα της ΚΝΕ θέτει εξ αντικειμένου γενικότερο θέμα πολιτικής συμμαχιών του ΚΚΕ, η οποία ούτως ή άλλως βρίσκεται στο επίκεντρο των ανησυχιών που αναπτύσσονται στο εσωτερικό του κόμματος και βεβαίως στην ηγεσία του.
Προάγγελος αλλαγών και στο κόμμα
Στον Περισσό δεν φοβούνται φυσικά την επανάληψη φαινομένων όπως εκείνων του 1989, όταν η μεγάλη μερίδα των στελεχών της ΚΝΕ «ταμπουρωνόταν» μαζί με πολλά μέλη της Σπουδάζουσας στα γραφεία της οδού Φερών υπό τον τότε Γραμματέα Γιώργο Γράψα, εκδηλώνοντας τη διαφωνία της για τη συγκυβέρνηση Τζαννετάκη και την πολιτική του ενιαίου ΣΥΝ. Ωστόσο υπολογίζει πάρα πολύ στην οργάνωση της νεολαίας – μοναδική σχεδόν δεξαμενή για την άντληση νέων μελών και στελεχών («αφαίμαξη» τη χαρακτήρισε η κυρία Παπαρήγα) – για να επιτρέψει οτιδήποτε θα μπορούσε να αποσταθεροποιήσει τις ισορροπίες που υπάρχουν.
Οι αλλαγές στην ηγεσία της ΚΝΕ, ωστόσο, δεν θεωρούνται μόνο συγκυριακές. Παράλληλα βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη και αλλαγές στις κομματικές δομές του ΚΚΕ σε επίπεδο οργανώσεων πόλεων και περιοχών. Η κινητικότητα αυτή πέραν της διαδικασίας «ρουτίνας» όπως επιχείρησε να την εμφανίσει η κυρία Παπαρήγα θεωρείται κρίσιμη εν όψει των μελλοντικών αλλαγών στην κορυφή του κόμματος, τις οποίες οι γνωρίζοντες προσδιορίζουν μάλλον για μετά τις εκλογές και σε κάθε περίπτωση πριν από το προσεχές συνέδριο του ΚΚΕ, το οποίο θα κληθεί να επικυρώσει το νέο πρόσωπο που θα διαδεχθεί την κυρία Παπαρήγα έπειτα από 16 χρόνια στη θέση της γενικής γραμματέως. Κατά παράδοση στα κομμουνιστικά κόμματα η διαδικασία αυτή, η οποία σχετίζεται και με τους συσχετισμούς και τις ισορροπίες σε επίπεδο εσωκομματικών μηχανισμών, θα επιδιωχθεί να γίνει δίχως κραδασμούς και ως εκ τούτου οι ανακατατάξεις στελεχών συνήθως εξυπηρετούν – εκτός όλων των άλλων – και αυτή την προοπτική.
