Το 2006 ήταν η χρονιά με τα υψηλότερα πρόστιμα του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης. Το συνολικό ποσόν των προστίμων ανήλθε πέρυσι σε 7.344.000 ευρώ, σχεδόν διπλάσιο ποσό από εκείνο του 2005. Στις 16 Μαρτίου 2006 το ΕΣΡ επέβαλε το μεγαλύτερο πρόστιμο στην ιστορία του, ύψους 1.500.000 ευρώ! Η κύρωση επιβλήθηκε στον τηλεοπτικό σταθμό Alpha με την αιτιολογία του παράνομου δανεισμού από μέτοχο σε μέτοχο. Μια ματιά στις υποθέσεις που απασχόλησαν το ΕΣΡ τον τελευταίο καιρό και στις ποινές που τις συνόδευσαν χαρτογραφεί όχι μόνο το σύγχρονο ελληνικό τηλεοπτικό τοπίο αλλά και τον τρόπο με τον οποίο η ελληνική κοινωνία αντιδρά στις υπερβολές της TV.
Θα μπορούσε να πει κανείς ότι το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης λειτουργεί σαν μια ιδιότυπη «αστυνομία της τηλεόρασης» που παρακολουθεί, καταγράφει και επιβάλλει τις ποινές για τα παραπτώματα ή και τα «εγκλήματα» τα οποία κατά καιρούς διαπράττονται στη μικρή μας οθόνη. Πολύ συχνά οι αποφάσεις του Συμβουλίου προκαλούν όχι μόνο τις αντιδράσεις των άμεσα εμπλεκομένων αλλά αποτελούν και αφορμή για δημόσιες συζητήσεις που αφορούν τα όρια ανάμεσα στο τι είναι ποιοτικό πρόγραμμα και τι τηλεσκουπίδι, τι επιτρέπεται και τι όχι στην τηλεόραση, ποια από τα τηλεοπτικά προϊόντα είναι κατάλληλα για παιδιά ή όχι και γενικά για τον ρόλο της τηλεόρασης στη σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα.
Οι αποφάσεις
Η υποβάθμιση της ποιότητας του τηλεοπτικού προγράμματος είναι ένα από τα παραπτώματα για τα οποία το Συμβούλιο επιφυλάσσει τις πιο αυστηρές ποινές και τα πιο τσουχτερά πρόστιμα. Πρωταγωνιστές σε αυτή την κατηγορία τον τελευταίο καιρό είναι οι εκπομπές του Μάκη Τριανταφυλλόπουλου «Ζούγκλα» και «Κίτρινος Τύπος» καθώς και οι εκπομπές της Αννίτας Πάνια «Παρατράγουδα» και «Je t’aime». Χαρακτηριστικό είναι και το πρόστιμο των 200.000 ευρώ που επέβαλε την περασμένη Τρίτη στην εκπομπή «Je t’aime» διότι, όπως δήλωσε ο πρόεδρος του ΕΣΡ κ. Ι. Λασκαρίδης, πολλά από τα μέλη θεώρησαν ότι «γελοιοποιείται η ιδιορρυθμία κάποιων ανθρώπων και διασύρονται με αφορμή την εκπομπή στην κοινωνία». Αυτό, παρά το γεγονός ότι κάποιοι από τους συμμετέχοντες στην εκπομπή με επιστολές τους προς το ΕΣΡ διαβεβαίωναν ότι όχι μόνο έχουν σώας τα φρένας, όχι μόνο δεν γελοιοποιούνται, αλλά και διασκεδάζουν αφάνταστα με την όλη υπόθεση. Αξίζει να σημειωθεί ότι ένα από τα μεγαλύτερα πρόστιμα που έχει επιβάλει ποτέ το ΕΣΡ σε εκπομπή ήταν αυτό των 300.000 ευρώ το 2002 στην εκπομπή «Παρατράγουδα». Δεδομένου ότι τα ποσά που επιβάλλονται από το ΕΣΡ ως πρόστιμα καταλήγουν στα ταμεία του Δημοσίου μέσω της Εφορίας, θα μπορούσε να πει κανείς ότι η κυρία Πάνια είναι μια μίνι εθνική ευεργέτις.
Τα πρόστιμα
Οι εκπομπές του κ. Τριανταφυλλόπουλου έχουν επίσης κάνει θεαματικά ρεκόρ προστίμων, με πιο πρόσφατο αυτό των 100.000 ευρώ που επεβλήθη στην εκπομπή «Ζούγκλα», το περιεχόμενο της οποίας ήταν η υπόθεση του έλληνα ταξίαρχου που αναζητούσε ερωτικούς συντρόφους μέσω Internet.
Ενας άλλος αγαπημένος στόχος του ΕΣΡ αποτελούν και τα δελτία ειδήσεων τα οποία σύμφωνα με τις αποφάσεις του είναι υπεύθυνα για σωρεία παραπτωμάτων που δεν αφορούν μόνο την υποβάθμιση της ποιότητας, αλλά και τη διάδοση ανακριβών ειδήσεων, παράνομη υποκατάσταση ανακριτικών και αστυνομικών αρχών, ακόμη και… προτροπή σε αντικοινωνικές πράξεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η σύσταση του Συμβουλίου προς τον ΑΝΤ1 για το κεντρικό δελτίο ειδήσεων της 12ης Ιανουαρίου, στο οποίο ο κ. Ν. Ευαγγελάτος με αφορμή την τρομοκρατική ενέργεια κατά της αμερικανικής πρεσβείας εμφανίστηκε με ρουκέτα και με τη βοήθεια καλεσμένου στρατιωτικού εν αποστρατεία εξηγούσε πόσο εύκολος είναι ο χειρισμός της ρουκέτας. Το ΕΣΡ έκρινε ότι «ο τρόπος παρουσίασης της εν λόγω ρουκέτας… μπορεί να ενθαρρύνει τη μίμηση ακραίας αντικοινωνικής συμπεριφοράς». Φυσικά από τα ραντάρ του ΕΣΡ δεν θα μπορούσαν να ξεφύγουν οι μεσημεριανές εκπομπές κουτσομπολίστικου περιεχομένου, τα ριάλιτι τηλεπαιχνίδια, καθώς επίσης και οι κάθε λογής τηλεοπτικοί αστρολόγοι και χαρτομάντες και λοιποί τσαρλατάνοι οι οποίοι υποσχόμενοι την αποκάλυψη του μέλλοντος αδειάζουν τις τσέπες αφελών τηλεθεατών.
Το φιλί
Ωστόσο οι αποφάσεις του ΕΣΡ για υποβάθμιση προγράμματος έχουν πολλές φορές προκαλέσει ποικίλες αντιδράσεις. Τις πιο έντονες τις προκάλεσε σίγουρα η απόφαση του Συμβουλίου να επιβάλει πρόστιμο ύψους 100.000 ευρώ στον τηλεοπτικό σταθμό Mega για το επεισόδιο του σίριαλ «Κλείσε τα μάτια» στο οποίο δύο από τους άνδρες πρωταγωνιστές αντάλλασσαν ερωτικά φιλιά.
Η απόφαση του Συμβουλίου να αναγάγει το φιλί μεταξύ δύο ανδρών σε μέγα τηλεοπτικό σκάνδαλο είχε αποτέλεσμα να διαμαρτυρηθούν έντονα οι οργανώσεις ομοφυλοφίλων και η υπόθεση είχε σχολιαστεί εκτενώς στον Τύπο της εποχής. Το γεγονός ότι σε δηλώσεις του εκείνη την εποχή ο κ. Λασκαρίδης όριζε την ομοφυλοφιλία ως «ιδιορρυθμία που είναι έξω από την παραγωγική διαδικασία της ζωής» είναι ενδεικτικό του υπερσυντηρητικού τρόπου με τον οποίο το ΕΣΡ αντιμετωπίζει πολύ συχνά θέματα κοινωνικά ευαίσθητα. Το Συμβούλιο της Επικρατείας ακύρωσε τελικά το πρόστιμο που είχε επιβάλει το ΕΣΡ για το φιλί.
Πρόγραμμα για την πολιτική πολυφωνία
Με τη βοήθεια ειδικού προγράμματος ηλεκτρονικού υπολογιστή το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης θα συγκεντρώνει δεδομένα από όλες τις τηλεοπτικές και ραδιοφωνικές εκπομπές πολιτικού περιεχομένου προκειμένου να διασφαλίσει την πολιτική πολυφωνία, εν όψει μάλιστα και των επικείμενων εκλογών.
Τα δεδομένα αφορούν κάθε εκπομπή στην οποία γίνεται αναφορά στη δραστηριότητα, αναπτύσσονται οι θέσεις, συμμετέχουν εκπρόσωποι πολιτικών κομμάτων ή συμμετέχουν πολιτικοί αναλυτές, δημοσιογράφοι, ακαδημαϊκοί κ.ά.
Το ΕΣΡ με τη βοήθεια του ειδικού προγράμματος θα καταγράφει το όνομα της εκπομπής, την ημερομηνία και ώρα μετάδοσης, τη συνολική διάρκεια, τη ζώνη τηλεθέασης ή ακροαματικότητας, τα ονοματεπώνυμα των παρουσιαστών-εκφωνητών, τα ονοματεπώνυμα όσων έχουν εμφανιστεί στην εκπομπή και τον συνολικό χρόνο παρουσίασης του κάθε κόμματος. Το ειδικό ηλεκτρονικό πρόγραμμα και το αντίστοιχο εγχειρίδιο θα παραχωρηθούν στους τηλεοπτικούς και ραδιοφωνικούς σταθμούς από το ΕΣΡ, ενώ το Συμβούλιο έχει ήδη αρχίσει να εκπαιδεύει εκπροσώπους καναλιών και ραδιοφωνικών σταθμών προκειμένου να εξοικειωθούν με τη χρήση του προγράμματος αυτού. Τις επόμενες ημέρες το ΕΣΡ θα αναρτήσει λεπτομερείς οδηγίες για την εγκατάσταση και χρήση του προγράμματος στην ιστοσελίδα του (www.esr.gr).
Από τα πρακτικά του Συμβουλίου
Απόφαση Αριθ. 590/28.12.2006
«Δράστης»: Εκπομπή «Η ζωή είναι παιχνίδι» της ΝΕΤ με την Αννα Δρούζα (7.11.2006)
«Εγκλημα»: «Εκφράσεις όπως «βεβαίως υπάρχει και η κλασική ερώτηση, κάθε φορά γίνεται αλλά ισχύει φαίνεται κι είναι έτσι αρκετά στην ελληνική νοοτροπία, για το πρωκτικό σεξ αν κάνει κακό στον οργανισμό τη στιγμή που η συγκεκριμένη τηλεθεάτρια δεν το επιθυμεί κιόλας», δεν ταιριάζουν σε μια εκπομπή που μεταδίδεται ώρες που παρακολουθούν τηλεόραση οι ανήλικοι».
«Τιμωρία»: Διοικητική κύρωση της συστάσεως
Αιτιολογία: «Πρόκειται περί εκπομπής η οποία υλοποιήθηκε με συμμετοχή ψυχιάτρου-νευρολόγου ο οποίος απήντησε σε ερωτήσεις της παρουσιάστριας σχετικά με την ερωτική ζωή των ανθρώπων. Η όλη εκπομπή, παρ’ ότι ασχολήθηκε και με σεξουαλικές ιδιορρυθμίες, υλοποιήθηκε με σοβαρότητα, πλην όμως δεν ήταν κατάλληλη για ανηλίκους και επομένως δεν έπρεπε να προβληθεί σε ζώνη παιδικής τηλεθέασης».
Απόφαση Αριθ. 457/3.10.2006
«Δράστης»: Εκπομπή «Αξίζει να το δεις» του ΑΝΤ1 με την Τατιάνα Στεφανίδου (18.9.2006)
«Εγκλημα»: Η εκπομπή έκανε πρεμιέρα προσκαλώντας στο στούντιο μία γυναίκα για να περιγράψει πώς σκότωσε το μωρό της το 1998. «Πώς σκότωσα το παιδί μου» – «Πατούσα με το πόδι μου στο στήθος μου μέχρι που ξεψύχησε» ήταν ο τίτλος και το κρόουλ που συνόδευαν τις λεπτομερέστατες περιγραφές της παιδοκτόνου.
«Τιμωρία»: Πρόστιμο 70.000 ευρώ
Αιτιολογία: «Η επιμονή της τηλεπαρουσιάστριας σε ερωτήσεις προς την παιδοκτόνο μητέρα απέβλεπαν αποκλειστικώς στην άνοδο της τηλεθεάσεως και την εδραίωση της εκπομπής. Δεν επρόκειτο περί ενημερώσεως του κοινού για ένα γεγονός παρωχημένο και περιορισμένου ενδιαφέροντος, αλλά περί προβολής άνευ ενδοιασμών των σκληρών λεπτομερειών και περιστατικών υπό τα οποία έλαβε χώρα το εν λόγω έγκλημα».
