Ο Κέινς πάει στον Καναδά

Ο Καναδάς φημίζεται για την νωθρότητα του. Όταν πρόκειται, ωστόσο, για την οικονομική πολιτική, η φήμη αυτή είναι άδικη.

Την προηγούμενη εβδομάδα οι Καναδοί ψηφοφόροι έριξαν τους κυβερνώντες Συντηρητικούς από την εξουσία, προσφέροντας μια εκπληκτική νίκη στους Φιλελεύθερους κεντροαριστερούς. Και ενώ υπάρχουν πολλά ενδιαφέροντα πράγματα όσον αφορά την πλατφόρμα των Φιλελεύθερων, αυτό που μου κάνει μεγαλύτερη εντύπωση είναι η ξεκάθαρη απόρριψη της εμμονικής με τα ελλείμματα ορθοδοξίας της λιτότητας που έχει κυριαρχήσει στον πολιτικό λόγο σε όλον τον δυτικό κόσμο. Οι Φιλελεύθεροι κατέβηκαν στις εκλογές με ένα ξεκάθαρα κεϋνσιανό όραμα και κέρδισαν.

Κατά τη δεκαετία του 1950, όλοι θεωρούσαν απαραίτητο να συνδέσουν το νόμισμά τους με το δολάριο των ΗΠΑ, ανεξάρτητα από το κόστος – όλοι, εκτός από τον Καναδά, ο οποίος άφησε το δικό του δολάριο να κυμαίνεται ελευθέρα και ανακάλυψε ότι μια κυμαινόμενη συναλλαγματική ισοτιμία στην πραγματικότητα λειτούργησε πολύ καλά. Αργότερα, όταν τα ευρωπαϊκά κράτη προσπαθούσαν να ενταχθούν στο ευρώ – εν μέσω προβλέψεων ότι κάθε χώρα που αρνούταν να υιοθετήσει το κοινό νόμισμα θα πλήρωνε βαρύ τίμημα – ο Καναδάς έδειξε ότι είναι εφικτό να κρατήσεις το δικό σου νόμισμα, παρά τους στενούς οικονομικούς δεσμούς με ένα πανίσχυρο γείτονα.

Α, και οι Καναδοί μπλέχτηκαν λιγότερο από τους υπόλοιπους στην ιδεολογία της απορρύθμισης των τραπεζών. Ως αποτέλεσμα, ο Καναδάς γλίτωσε τα χειρότερα της οικονομικής κρίσης του 2008, γεγονός που μας φέρνει στο ζήτημα των ελλειμμάτων και των δημοσίων επενδύσεων. Σ’ αυτό το σημείο το Φιλελεύθερο Κόμμα του Καναδά είχε να πει τα εξής: «Τα επιτόκια είναι σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα, οι υποδομές μας παλιώνουν με ταχείς ρυθμούς, και η οικονομία μας έχει κολλήσει στο ουδέτερο. Τώρα είναι η ώρα για να επενδύσουμε».

Μήπως αυτό ακούγεται λογικό; Θα έπρεπε επειδή είναι. Ζούμε σε έναν κόσμο που κατακλύζεται από αποταμιεύσεις που ο ιδιωτικός τομέας δεν θέλει να επενδύσει και είναι πρόθυμος να δανείσει στις κυβερνήσεις σε πολύ χαμηλά επιτόκια. Είναι προφανώς μια καλή ιδέα να δανείζεσαι με αυτά τα χαμηλά επιτόκια, θέτοντας αυτές τις πλεονάζουσες αποταμιεύσεις – για να μην αναφέρουμε τους ανέργους λόγω της χαμηλής ζήτησης –πάλι σε χρήση χτίζοντας πράγματα που θα βελτιώσουν το μέλλον μας.

Το παράξενο, ωστόσο, είναι ότι αυτό δεν συμβαίνει. Σε όλο τον προηγμένο κόσμο, τα μέτρια προγράμματα δημοσιονομικών κινήτρων που θεσπίστηκαν το 2009 έχουν ξεθωριάσει εδώ και καιρό. Από το 2010 οι δημόσιες επενδύσεις έχουν μειωθεί ως ποσοστό επί του ΑΕΠ τόσο στην Ευρώπη όσο και στις Ηνωμένες Πολιτείες και τώρα βρίσκονται πολύ κάτω από τα προ κρίσης επίπεδα . Γιατί;

Η απάντηση είναι ότι το 2010 η κυρίαρχη γνώμη ασπάστηκε την άποψη ότι τα ελλείμματα, και όχι η υψηλή ανεργία και η ισχνή ανάπτυξη, ήταν το μεγάλο πρόβλημα που αντιμετώπιζαν οι φορείς χάραξης πολιτικής. Δεν υπήρξαν ποτέ οποιαδήποτε στοιχεία υπέρ αυτής της άποψης. Άλλωστε, τα χαμηλά επιτόκια έδειξαν ότι οι αγορές δεν ανησυχούσαν καθόλου για το χρέος. Αλλά δεν πειράζει –αυτό έλεγαν όλοι οι σημαντικοί άνθρωποι και αυτό διαβάζατε σε ένα μεγάλο μέρος του οικονομικού Τύπου. Και λίγοι πολιτικοί ήταν διατεθειμένοι να αμφισβητήσουν αυτή την ορθοδοξία.

Πιο συγκεκριμένα, εκείνοι που θα έπρεπε να υποστηρίξουν τις δημόσιες δαπάνες υπέστησαν μια νευρική κατάρρευση. Το Εργατικό Κόμμα της Βρετανίας ειδικότερα, ουσιαστικά αποδέχτηκε τους ισχυρισμούς των Συντηρητικών ότι το έθνος αντιμετωπίζει μια δημοσιονομική κρίση, και περιορίστηκε στο να συζητά για το ποια μορφή θα πρέπει να έχουν τα μέτρα λιτότητας.

Και αφού έπεσαν στην παγίδα του πανικού για το έλλειμμα, τα κεντροαριστερά κόμματα βρέθηκαν σε εξαιρετικά αδύναμη θέση. Η ρητορική της λιτότητας ανήκει σε δεξιούς πολιτικούς, οι οποίοι προβάλουν το επιχείρημα ότι δεν έχουμε την πολυτέλεια να βοηθήσουμε τους φτωχούς και τους άτυχους (αν και είμαστε σε θέση να προσφέρουμε φορολογικές ελαφρύνσεις στους πλούσιους). Οι κεντροαριστεροί πολιτικοί, ωστόσο, οι οποίοι υποστηρίζουν την λιτότητα, περιορίζονται στον να δηλώνουν ότι δεν θα προκαλέσουν τόσο πολύ πόνο. Πρόκειται για μια χαμένη πρόταση, τόσο πολιτικά όσο και οικονομικά.

Τώρα έρχονται οι Φιλελεύθεροι του Τζάστιν Τριντό, οι οποίοι τελικά είναι πρόθυμοι να πουν ότι λένε οι λογικοί οικονομολόγοι από την αρχή.

Θα εφαρμόσουν οι Φιλελεύθεροι την πλατφόρμα τους στην πράξη; Πρέπει. Τα επιτόκια παραμένουν απίστευτα χαμηλά: ο Καναδάς μπορεί να δανείζεται για 10 χρόνια με μόλις 1,5%, και τα προστατευμένα από τον πληθωρισμό ομόλογά του 30ετούς διάρκειας, έχουν απόδοση μικρότερη του 1%. Επιπρόσθετα, ο Καναδάς είναι πιθανόν να αντιμετωπίσει μια παρατεταμένη περίοδο ασθενούς ιδιωτικής ζήτησης, χάρη στις χαμηλές τιμές του πετρελαίου και το πιθανό ξεφούσκωμα της φούσκας των ακινήτων.

Ας ελπίσουμε, λοιπόν, ότι ο κ. Τριντό θα εμμείνει στο πρόγραμμα του. Έχει μια ευκαιρία να δείξει στον κόσμο τι πραγματικά σημαίνει υπεύθυνη δημοσιονομική πολιτική.