Η Σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ που πραγματοποιήθηκε 4 και 5 Σεπτεμβρίου στις πόλεις Νιούπορτ και Κάρντιφ της Ουαλίας χαρακτηρίζεται «ιστορική», καθώς όπως θεωρούν αξιωματούχοι του ΝΑΤΟ, η Συμμαχία βρίσκεται ενώπιον ενός «αλλαγμένου κόσμου» στον οποίο έχουν ανοιχθεί «πολλά μέτωπα». Οι 150 αρχηγοί κρατών και Κυβερνήσεων και Υπουργοί Εξωτερικών του ΝΑΤΟ επικέντρωσαν στο θέμα της Ουκρανίας.
Ο Γ.Γ του ΝΑΤΟ Αντερς Φογκ Ρασμούσεν δήλωσε, ότι πρόκειται για μια από τις πιο σημαντικές Συνόδους Κορυφής στην ιστορία του ΝΑΤΟ. Τόνισε, στον Πρόεδρο της Ουκρανίας ότι το ΝΑΤΟ βρίσκεται στο πλευρό της χώρας, «καθώς αυτή δέχεται επίθεση από τη Ρωσία». «Στα Ανατολικά, η Ρωσία εισέρχεται στην Ουκρανία και στα Νότια βλέπουμε πολιτική αστάθεια και άνοδο του εξτρεμισμού. Αυτές οι κρίσεις μπορούν να ξεσπάσουν από στιγμή σε στιγμή χωρίς καμία προειδοποίηση, πρέπει να είμαστε έτοιμοι και να εργαστούμε με εταίρους που μπορούν να μας βοηθήσουν να οικοδομήσουμε την σταθερότητα»
Ανεξάρτητα αν Ρωσία και Ουκρανία φθάσουν σε «μια κατάπαυση του πυρός» στους κόλπους του Ν.Α.Τ.Ο. έχει αρχίσει ο σχεδιασμός για ριζική αλλαγή του στρατηγικού δόγματος ,προκειμένου να «στενέψει» τις προοπτικές της Ρωσίας για ανάδειξή της σε μια παγκόσμια δύναμη ,που θα μπορούσε να κοντράρει την Αμερική ως μόνη παγκόσμια ιμπεριαλιστική δύναμη.
Από τα τέλη του 20ού αιώνα η εξουσιαστική ελίτ των ΗΠΑ είχε ήδη μετακινηθεί προς μια πολιτική απροκάλυπτου ιμπεριαλισμού. Η δεκαετία του ’90 χαρακτηρίστηκε από την ενίσχυση της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης: την άρση των εμποδίων του κεφαλαίου σε παγκόσμια κλίμακα, με τρόπους που άμεσα αύξαναν την ισχύ των πλούσιων οικονομικών χωρών του κέντρου της παγκόσμιας οικονομίας σε αντιπαράθεση με τις φτωχές χώρες της περιφέρειας. Η επέκταση της αμερικανικής αυτοκρατορίας, με δεδομένη τη διάλυση της ΕΣΣΔ, είχε ήδη προωθηθεί εκείνη την εποχή και αποτελούσε ένα δισδιάστατο σχέδιο από την αρχή. Ο καπιταλισμός από την ίδια τη λογική του είναι ένα επεκτατικό σύστημα σε παγκόσμια κλίμακα. Η αντίφαση μεταξύ των υπερεθνικών οικονομικών του επιδιώξεων και του γεγονότος ότι πολιτικά παραμένει προσδεμένος στα επιμέρους εθνικά κράτη παραμένει. Οι προσπάθειες μεμονωμένων κρατών για υπέρβαση αυτής της αντίφασης αποτελούν μέρος της θεμελιώδους λογικής του καπιταλιστικού συστήματος.
Η αμερικανική ηγεμονία «κατ’ εικόνα και ομοίωση» του εσωτερικού της συστήματος, προσπαθεί να επιβάλλει μια νέα διεθνή τάξη πραγμάτων, η οποία θα στηρίζεται:
· στην περιφερειακή οικονομική συνεργασία και στη συνεργασία με παγκόσμιους οικονομικούς οργανισμούς,
· σε ένα συλλογικό σύστημα ασφαλείας (ευρωατλαντικό και διευρασιατικό) με ολοκληρωμένη δομή διοίκησης και δυνάμεων, στο οποίο θα έχουν τη δυνατότητα να προσχωρήσουν στο μέλλον και άλλες «δημοκρατικές χώρες»,
· σε ένα παγκόσμιο σύστημα δικαιοσύνης με κύριο χαρακτηριστικό μια «αποδεκτή παγκόσμια συνταγματική και δικαστική δομή»,
· σε ένα «συναινετικό» σύστημα λήψης αποφάσεων.
Σήμερα διαφαίνονται οι πραγματικοί στόχοι της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής και οι οποίοι μπορούν να επιτευχθούν (;) με μια ολοκληρωμένη και μακροπρόθεσμη στρατηγική. Οι στόχοι είναι:
· διατήρηση της πρωτοκαθεδρίας των Η.Π.Α., έστω και αν αναγκαστούν να έχουν «επιμέρους συμμάχους» και «διαχειριστές»,
· έλεγχος των πολιτικών και οικονομικών εξελίξεων στη Ρωσία και μείωση της στρατηγικής ισχύος της,
· έλεγχος των εξελίξεων στην Ευρασία, έστω και αρχικά μερικώς με τη βοήθεια της Ευρώπης, και με τη διατήρηση του γεωπολιτικού πλουραλισμού της περιοχής,
· περιορισμός στην ανερχόμενη δύναμη της Κίνας, ώστε να μη μετεξελιχθεί από περιφερειακή δύναμη σε παγκόσμια, και να την αναγκάσουν να ενστερνιστεί το διεθνές θεσμικό σύστημα στο οποίο κυριαρχούν με πιθανή (;) βοήθεια της Ιαπωνίας,
· διασφάλιση-σταθεροποίηση της προνομιακής της πρόσβασης και του ελέγχου των πόρων της Μέσης Ανατολής,
· έλεγχος των εξελίξεων στον Ινδικό ωκεανό και την αφρικανική ήπειρο,
· πλήρης συνεργασία με την Ευρώπη, η οποία συνεχίζει να θεωρείται ως «φυσικός σύμμαχος».
Η μέχρι σήμερα πορεία των Η.Π.Α. έχει δείξει ότι όχι μόνο είναι δύσκολο αλλά σχεδόν αδύνατο να θέσει, προγραμματίσει και εκτελέσει αποτελεσματικά τις πιο πάνω απαραίτητες και αναγκαίες ενέργειες. Η αμερικανική υποστήριξη της «ισχυρής πολυμερούς συνεργασίας», της «δημοκρατικής διεύρυνσης», της «ώριμης στρατηγικής σχέσης εταίρων», της «επίτευξης περιορισμένων στόχων», της «δημιουργίας γεωπολιτικού πλαισίου διατήρησης», της «θεσμοποιημένης-διευρυμένης παγκόσμιας συνεργασίας», δεν έφερε ουσιαστικά αποτελέσματα και τελικά αυτοδέσμευσε και αυτοδεσμεύει τις πολιτικές ηγεσίες των Η.Π.Α. στο να μην μπορούν να θέτουν και εκτελούν προσιτά, περιορισμένα και εφικτά προγράμματα στρατηγικής που θα επηρεάζουν την παγκόσμια κοινότητα. Η νέα στρατηγική αντίληψη των Η.Π.Α. αντανακλά τους πόθους, στόχους και ονειρώξεις της χώρας για να παραμείνει η πρώτη, μοναδική και τελευταία παγκόσμια δύναμη.
Συμπεράσματα και εκτιμήσεις
Τα καινούργια στοιχεία του «νέου στρατηγικού δόγματος» δεν αφορούν κύρια την «αρχιτεκτονική της συμμαχίας», και την εσωτερική και εξωτερική προσαρμογή της (αν και θα προκύψουν αλλαγές τόσο στην Δομή Διοίκησης και Δυνάμεων όσο και προς τον τρόπο και μέθοδο της εξωτερικής του προσαρμογής), αλλά την αλλαγή της κατεύθυνσης και τον μετασχηματισμό της από ένα διακυβερνητικό στρατιωτικό σύμφωνο σε ένα μεταμοντέρνο οργανισμό ασφάλειας και άμυνας με διακριτά πολιτικά χαρακτηριστικά.
Η αναγκαιότητα αυτή προέκυψε:
o Από την πιστοποιημένη αποτυχία και ανεπάρκεια της να λειτουργήσει ως καθαρό στρατιωτικό όργανο,
o Από την αλλαγή της αμερικανικής εθνικής στρατηγικής ,
o Από την αλλαγή της στάσης των ευρωπαίων συμμάχων στα θέματα της συνεχούς στρατιωτικής ετοιμότητας(δραστηριότητα υψηλού κόστους) και πιθανής πολιτικοστρατιωτικής κινητοποίησης(δραστηριότητα μη συμβατή πλέον με τις ευρωπαϊκές κοινωνικές αντιλήψεις)
o Από την ανυπαρξία πραγματικής απειλής για τη δυτική ασφάλεια
o Από την μετατόπιση του στρατηγικού κέντρου βάρους του παγκοσμίου συστήματος σε νέες περιοχές
Το ΝΑΤΟ στρατηγικά επανέρχεται στη παλαιά αντίληψη της άμυνας της Κεντρικής Ευρώπης, αφήνοντας τις περιφέρειες ( Ουκρανία Βαλκάνια, Τουρκία, Μέση Ανατολή, Βόρεια Αφρική κ.λ.π.) αποκλειστικά στην επιρροή και ευθύνη της Αμερικής. Αυτό γίνεται με υποχώρηση των Μεγάλων χωρών (Γερμανία, Γαλλία, Αγγλία) και με τη δημιουργία «περιφερειακών αξόνων συνεργασίας».
Είναι πλέον φανερό ότι η Αμερική επείγεται να αλλάξει τόσο το δικό της στρατηγικό δόγμα όσο και του Ν.Α.Τ.Ο. για να μπορέσει να αναχαιτίσει την ανερχόμενη ρωσική δύναμη.
* Ο Παύλος Χρήστου είναι μέλος της Γραμματείας συντονισμού και προγραμματισμού της Πρωτοβουλίας για το έτος Κύπρου 2014
