άστρο

Ενα εντυπωσιακό όσο και ιδιαίτερα ενδιαφέρον επιστημονικά φαινόμενο εντόπισε το διαστημικό τηλεσκόπιο Spitzer. Το τηλεσκόπιο έστρεψε το βλέμμα του στον αστερισμό της Ιστίας (Vela) και εστίασε σε ένα νεογέννητο άστρο που βρίσκεται σε απόσταση 1,200 ετών φωτός από εμάς. Το NGC 2547-ID8, όπως ονομάστηκε το άστρο, έχει ηλικία μόλις 35 εκ. έτη και ανήκει στην ίδια κατηγορία άστρων με τον Ηλιο. Γύρω από το NGC 2547-ID8 έχει σχηματιστεί ένας δίσκος σκόνης και ύλης και το Spitzer εντόπισε μια ξαφνική εμφάνιση μεγάλης ποσότητας σκόνης σε μια περιοχή του δίσκου. Ομάδα επιστημόνων με επικεφαλής τον Χουάν Μενγκ του Πανεπιστημίου της Αριζόνα που μελετούν τον φαινόμενο υποστηρίζουν ότι η μεγάλη ποσότητας σκόνης που έκανε έντονη την παρουσία της στο φακό του Spitzer είναι προϊόν μιας σύγκρουσης αστεροειδών. Σύμφωνα με τους ειδικούς αυτού του είδους οι συγκρούσεις συμβάλουν στον σχηματισμό πλανητών.

Επιστήμονες του Πανεπιστημίου Rutgers στο Νιου Τζέρσι μελετούσαν υλικό που έχει καταγράψει τα τελευταία χρόνια το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble από υπερκαινοφανείς αστέρες. Εντόπισαν ότι σε μια περίπτωση η έκρηξη δεν διέλυσε εκ θεμελίων το άστρο αλλά ένα μικρό μέρος του κατάφερε να επιβιώσει μετατρεπόμενο σε ένα «άστρο-ζόμπι» όπως το χαρακτηρίζουν οι ερευνητές.

Ονομάζεται HR 4769A και βρίσκεται σε απόσταση 237 ετών φωτός από τη Γη στον αστερισμό του Κενταύρου. Πρόκειται για ένα άστρο γύρω από το οποίο έχει σχηματιστεί ένας δίσκος κοσμικής σκόνης. Το διαστημικό τηλεσκόπιο VLT του Νότιου Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου στη Χιλή κατέφερε να τραβήξει μια εντυπωσιακή φωτογραφία στην οποία οι αντιθέσεις φωτός ανάμεσα στο άστρο και τον δίσκο δημιουργεί μια εικόνα που θυμίζει το μάτι του Σάουρον, του ηγέτη των σκοτεινών δυνάμεων στον Άρχοντα των Δαχτυλιδιών.

Διεθνής ομάδα αστρονόμων ανακάλυψε δύο νέους πολύ κοντινούς εξωπλανήτες, από τους οποίους ο ένας βρίσκεται στην σωστή απόσταση από το άστρο του για να έχει υγρό νερό στην επιφάνειά του και να φιλοξενεί ζωή. Οι δύο πλανήτες κινούνται σε τροχιά γύρω από το αρχαίο άστρο Capteyn, το οποίο βρίσκεται πολύ κοντά στο ηλιακό μας σύστημα, σε απόσταση μόλις 13 ετών φωτός.

Θυμίζει το μύθο του Κρόνου που κατάπιε τα παιδιά του: Δύο καταδικασμένοι πλανήτες που θα γίνουν βορρά του οργισμένου άστρου τους προσφέρουν σκηνές από το ζοφερό μέλλον και του δικού μας πλανήτη.

Υπάρχει ένα σπάνιο είδος γιγάντιων άστρων που οι επιστήμονες ονομάζουν Wolf-Rayet. Μέχρι σήμερα έχουν εντοπισθεί μόλις 300 τέτοια άστρα στο Σύμπαν. Εχει διαπιστωθεί ότι τα Wolf-Rayet μετατρέπονται σε υπερκαινοφανείς αστέρες. Για πρώτη φορά οι επιστήμονες κατάφεραν να εντοπίσουν μια έκρηξη σουπερνόβα ενός Wolf-Rayet λίγες ώρες μετά την εκδήλωσή της.

Οι αστρονόμοι ανακάλυψαν για πρώτη φορά έναν στενό συγγενή του Ήλιου, έναν «αδελφό» από καιρό χαμένο στο… διάστημα. Πρόκειται για το άστρο HD 162826, σε απόσταση 110 ετών φωτός, στον αστερισμό του Ηρακλή, το οποίο γεννήθηκε, όπως και το δικό μας άστρο, από το ίδιο νέφος αερίων και κοσμικής σκόνης.

Βρίσκεται σε απόσταση μόλις 7 ετών φωτός, είναι όμως τόσο σκοτεινό που παρέμενε άγνωστο ως σήμερα. Είναι το ψυχρότερο γνωστό άστρο, ένας καφέ νάνος με θερμοκρασία από -13 έως 48 βαθμούς Κελσίου.

Οι επιστήμονες ανέπτυξαν τα τελευταία χρόνια προηγμένη τεχνολογία και νέες μεθόδους εντοπισμού πλανητών που βρίσκονται σε άλλα αστρικά συστήματα. Ομως η απευθείας παρατήρηση και πολύ περισσότερο η οπτική καταγραφή (φωτογράφιση) ενός εξωηλιακού πλανήτη έχει αποδειχθεί εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση. Ενα νέο σύστημα που αναπτύσσει η NASA θα επιτρέψει όπως υποστηρίζουν οι δημιουργοί του να «βλέπουμε» και να φωτογραφίζουμε μακρινούς πλανήτες. Ετσι θα μπορέσουμε ευκολότερα να ανακαλύψουμε ένα πλανήτη με συνθήκες φιλικές στην παρουσία της ζωής.

Ομάδα ευρωπαίων αστρονόμων εντόπισε ένα άστρο, πραγματικό γίγαντα, το οποίο έχει διάμετρο τουλάχιστον 1.300 φορές μεγαλύτερη από εκείνη του Ήλιου. Το άστρο είναι περίπου ένα εκατομμύριο φορές πιο λαμπερό από τον Ηλιο! Πρόκειται για το μεγαλύτερο κίτρινο άστρο που έχει ποτέ ανακαλυφθεί και ένα από τα δέκα μεγαλύτερα άστρα εν γένει που έχουν ποτέ παρατηρηθεί.

Οπως η πλώρη ενός πλοίου σχηματίζει ένα κύμα που προπορεύεται στη θάλασσα, τα γιγάντια άστρα που. περιπλανιούνται στο διαστρικό κενό κινούμενα με πολύ μεγάλες ταχύτητες δημιουργούν και αυτά… κύματα καθώς περνούν μέσα από νέφη αερίων και σκόνης. Τα κύματα αυτά έχουν λάβει την ονομασία «κρουστικά κύματα» και σχηματίζονται όταν το μαγνητικό πεδίο ενός άστρου «φυγά» και οι μάζες σωματιδίων που φεύγουν από αυτό συγκρούονται με τα αέρια και τη σκόνη που βρίσκονται στο διαστρικό κενό. Το διαστημικό τηλεσκόπιο Spitzer εντόπισε ένα τέτοιο κύμα.

Η αλλαγή του χρόνου εφέτος συνοδεύτηκε από ένα αναμενόμενο αλλά αξιοσημείωτο αστρονομικό γεγονός.

Αστρονόμοι στην Αυστραλία εντόπισαν στον γαλαξία μας ένα άστρο που είναι το αρχαιότερο άστρο που έχει ποτέ βρεθεί μέχρι σήμερα στο Σύμπαν. Το άστρο έχει ηλικία σχεδόν ταυτόσημη με εκείνη του Σύμπαντος και η ανακάλυψη του θα προσφέρει νέα δεδομένα για το πώς ήταν το Σύμπαν στη βρεφική του ηλικία καθώς και σημαντικά στοιχεία για την εξέλιξη του.

Μια πραγματικά απρόσμενη ανακάλυψη έκαναν αστρονόμοι που εντόπισαν ένα σπάνιο είδος μελανής οπής στον γαλαξία μας. Πρόκειται για μια αδρανή μαύρη τρύπα που «συνοδεύει» ένα μεγάλο άστρο.

Πρόκειται για ένα από τα πιο ενδιαφέροντα αστρικά συστήματα που γνωρίζουμε και βρίσκεται μάλιστα στη διαστημική γειτονιά μας. Το σύστημα ανήκει στον αστερισμό του Νότιου Ιχθύος και έχει λάβει την ονομασία Fomalhaut που στα αραβικά σημαίνει «το στόμα του ψαριού». Αποτελείται από τρία αστέρια και έχουν εντοπιστεί εκεί πλανήτες αλλά και εντυπωσιακά δαχτυλίδια με κομήτες.

Μέχρι σήμερα οι επιστήμονες έχουν ανακαλύψει περισσότερους από χίλιους εξωπλανήτες. Ομως ο διαθέσιμος εξοπλισμός καθώς και οι τεχνικές εντοπισμού μακρινών διαστημικών σωμάτων που έχουν αναπτυχθεί μέχρι σήμερα δεν βοηθούν (και) στον εντοπισμό δορυφόρων πλανητών. Ομάδα ερευνητών στις ΗΠΑ υποστηρίζει ότι εντόπισε ένα σώμα που πιθανώς αποτελεί το φεγγάρι ενός εξωπλανήτη. Αν αυτό ισχύει θα είναι ο πρώτος δορυφόρος ενός πλανήτη που εντοπίζεται έξω από το ηλιακό μας σύστημα.

Βλέποντάς το κάποιος θα έλεγε με ευκολία ότι πρόκειται για το άστρο που οδήγησε τους τρεις μάγους στη Βηθλεέμ. Πρόκειται για το RS Puppis που βρίσκεται σε απόσταση 6,5 χιλιάδων ετών φωτός από τη Γη το οποίο φωτογράφισε σε όλη του την μεγαλειότητα το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble. To RS Puppis είναι 200 φορές πιο μεγάλο από τον Ηλιο και 15 χιλιάδες φορές πιο λαμπρό!

Το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble κατέγραψε εικόνες από το άστρο HD 184738. Πρόκειται για ένα άστρο παρόμοιο με τον Ηλιο το οποίο βρίσκεται στα τελευταία στάδια της ζωής του. Ετσι οι επιστήμονες έχουν τη δυνατότητα να δουν πώς θα μοιάζει το μητρικό μας άστρο σε περίπου 5 δισεκατομμύρια έτη όταν και αναμένεται να έχουν «σωθεί» τα καύσιμα του και να αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση για το ίδιο αλλά και το ηλιακό μας σύστημα, όπως το γνωρίζουμε σήμερα.

Χρησιμοποιώντας το ευρωπαϊκό «Εξαιρετικά Μεγάλο Τηλεσκόπιο» που λειτουργεί στην έρημο της Χιλής, διεθνής ομάδα αστρονόμων μελέτησε ένα άστρο που θεωρείται σχεδόν πανομοιότυπο με τον Ήλιο, είναι όμως σχεδόν τέσσερα δισεκατομμύρια χρόνια γηραιότερο. Οι παρατηρήσεις δίνουν μια εικόνα για το πώς θα μοιάζει το μητρικό μας άστρο όταν φτάσει αυτή την προχωρημένη ηλικία.

Η γέννηση ενός άστρου είναι ένα εξαιρετικά βίαιο γεγονός, εξίσου βίαια όμως είναι και τα πρώτα «βήματα» της ζωής του. Τα νεογέννητα άστρα εκτοξεύουν στο Διάστημα υλικά με ιλιγγιώδεις ταχύτητες, δημιουργώντας πολλές φορές θεαματικούς φωτεινούς χειμάρρους στο περιβάλλον τους. Το τηλεσκόπιο ALMA (Atacama Large Millimeter/submillimeter Array) απαθανάτισε για πρώτη φορά σε «γκρο-πλαν» ένα «άγριο» αστρικό μωρό αποκαλύπτοντας νέα στοιχεία για τις διεργασίες που συνοδεύουν τα φαινόμενα του είδους