Σκληρό πόκερ για τον διάδοχο του Γιούνκερ

Η διαδρομή για την επιλογή, κατ’ αρχήν, του νέου προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής θα έχει ακόμη αρκετές στροφές. Συγκλίνουσες πληροφορίες αναφέρουν ότι η προσεχής Σύνοδος Κορυφής στις 20-21 Ιουνίου στις Βρυξέλλες δεν πρόκειται (πλην εντυπωσιακού απροόπτου) να βγάλει «λευκό καπνό» για τον διάδοχο του Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ. Η διαδικασία επιλογής διεξάγεται σε βαθύ παρασκήνιο, με το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να έχει την πρωτοβουλία των κινήσεων. Είναι αρκετά πιθανή η διεξαγωγή και μιας έκτακτης Συνόδου Κορυφής (πιθανή ημερομηνία η 30ή Ιουνίου) με σκοπό να κλείσει το θέμα και να πραγματοποιηθούν τα απαραίτητα θεσμικά βήματα εντός του Ιουλίου, όταν το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα συνέλθει υπό τη νέα του σύνθεση. Η πρώτη Ολομέλεια θα συνεδριάσει στις 2 Ιουλίου και θα πρέπει να εκλέξει τον πρόεδρο (ή μήπως τους προέδρους;) της νέας Ευρωβουλής. Επομένως, θα πρέπει μέχρι τότε να υπάρχει μια ένδειξη προς ποια κατεύθυνση κινείται η διαδικασία ώστε να καταστεί εφικτή η έγκριση του νέου επικεφαλής της Κομισιόν μέχρι την τρίτη εβδομάδα του Ιουλίου.

Κάνουν δεύτερες
σκέψεις στο ΕΛΚ

Προς το παρόν, η βασική σταθερά στον πρώτο γύρο των διεργασιών είναι η συνεχής υποχώρηση των πιθανοτήτων να αναλάβει την προεδρία της Κομισιόν ο Μάνφρεντ Βέμπερ. Ο επικεφαλής υποψήφιος του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΡΡ) φαίνεται ότι έχει αρχίσει να χάνει ερείσματα και «εντός των τειχών», πέρα από τις συνεχείς επιθέσεις που δέχεται από τον Εμανουέλ Μακρόν. Αυτή ήταν η αίσθηση που είχε αρχίσει να κυκλοφορεί τις προηγούμενες ημέρες στο Σαν Σεμπαστιάν της Χώρας των Βάσκων, όπου πραγματοποιήθηκαν τα «Study Days» του ΕΡΡ. Επισήμως, το κόμμα, που ελέγχεται από τη Γερμανία, τον στηρίζει και είναι ενδεικτικό ότι εμφανίστηκε και ο κ. Γιούνκερ για να τον στηρίξει. Ωστόσο, στο μυαλό στελεχών του ΕΡΡ κυριαρχεί το εξής ερώτημα: Αν ο Βέμπερ δέχεται κριτική λόγω έλλειψης εμπειρίας, μήπως το κόμμα πρέπει να διασφαλίσει ότι πρώτα δεν θα χάσει την προεδρία της Κομισιόν και μετά να βρει το κατάλληλο πρόσωπο;

Πηγή με μακρά εμπειρία των τεκταινομένων στις Βρυξέλλες μιλώντας προς «Το Βήμα» σημείωνε: «Κατά την προηγούμενη άτυπη συνάντηση των «28» δύο ημέρες μετά τις ευρωεκλογές, στις 28 Μαΐου, υπήρχαν φωνές που ήθελαν «να σκοτώσουν» την υποψηφιότητα Βέμπερ. Και αυτό παρά την έκκληση του Ντόναλντ Τουσκ να μην εισέλθουν οι ηγέτες σε ονοματολογία. Αυτό απεφεύχθη κυρίως λόγω της σθεναρής στήριξης που του προσέφερε η Ανγκελα Μέρκελ». Αρκετοί εξεπλάγησαν με τη στάση που τήρησε η γερμανίδα καγκελάριος, αλλά κάποιοι άλλοι υπήρξαν πιο επιφυλακτικοί και ερμήνευαν τη συμπεριφορά της σε συνδυασμό με τις πολιτικές εξελίξεις στο εσωτερικό της χώρας. Είναι σαφές ότι δεν επιθυμεί να διαταράξει τις ισορροπίες στον «μεγάλο συνασπισμό» τουλάχιστον για το προσεχές διάστημα, έπειτα από τις απώλειες που υπέστησαν τόσο το CDU όσο και το SPD στις ευρωεκλογές.

Είναι σαφές ότι αν και η κυρία Μέρκελ παραμένει η ισχυρότερη προσωπικότητα στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, ο Εμανουέλ Μακρόν επιδεικνύει μια αστείρευτη επιμονή αμφισβήτησης του status quo, σε σημείο που πολλές φορές να καθίσταται ενοχλητικός για το ΕΡΡ. Καθώς η Κεντροδεξιά κατέλαβε μεν την πρώτη θέση, αλλά είναι σφόδρα αποδυναμωμένη σε σχέση με τον προηγούμενο πολιτικό κύκλο, ο κ. Μακρόν και η ενισχυμένη πολιτική ομάδα στην οποία έχει ενταχθεί (η οποία πλέον μετονομάζεται από «Φιλελεύθεροι και Δημοκράτες» – ALDE σε «Ανανεώστε την Ευρώπη» – Renew Europe, σε μια εμφανή παραπομπή στο σύνθημα περί «Αναγέννησης» που είχε προβάλει προεκλογικά ο γάλλος ηγέτης) εκτιμούν ότι πρέπει να έχουν ευρύτερο ρόλο.

Η «συνάντηση των 6»

Αν ο κ. Βέμπερ δεν κερδίσει την προεδρία της Κομισιόν, θα κερδίσει πιθανότατα κάποιο άλλο πόστο (ορισμένοι θεωρούν ότι ίσως αναλάβει πρόεδρος της Ευρωβουλής, έστω εξ ημισείας με κάποιον άλλο). Στη «συνάντηση των 6», η οποία πραγματοποιήθηκε πριν από μερικές ημέρες και στην οποία συμμετείχαν οι εκπρόσωποι των τριών μεγαλύτερων πολιτικών ομάδων, δεν βρέθηκε κοινός τόπος, ενώ δεν φέρεται να συζητήθηκαν και ονόματα. Οι «6» είναι πρωθυπουργοί έξι κρατών-μελών που εκπροσωπούν το ΕΡΡ (ο Αντρέι Πλένκοβιτς από την Κροατία και ο Κρισιάνις Καρίνς από τη Λετονία), τους Σοσιαλιστές (ο Πέδρο Σάντσεθ από την Ισπανία και ο Αντόνιο Κόστα από την Πορτογαλία) και τους Φιλελευθέρους (ο Μαρκ Ρούτε από την Ολλανδία και ο Σαρλ Μισέλ από το Βέλγιο). Σκοπός των συζητήσεών τους δεν είναι να υποκαταστήσουν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αλλά να διευκολύνουν έναν συμβιβασμό.

Αναζητούν εναλλακτικές λύσεις

Η Μαργκρέτε Βεστάγκερ, σήμερα Επίτροπος Ανταγωνισμού, προβάλλεται από διάφορες πλευρές ως το ισχυρότερο αουτσάιντερ. Ανήκει στους Φιλελεύθερους, έχει άριστη προϋπηρεσία και είναι γυναίκα – ένα στοιχείο που θα μπορούσε να αποβεί καθοριστικό. Ορισμένοι επισημαίνουν ότι η Δανία, η χώρα από την οποία προέρχεται, δεν είναι μέλος της ευρωζώνης. Το επιχείρημα αυτό είναι μάλλον έωλο, αφού ούτε ο σημερινός πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, ο Πολωνός κ. Τουσκ, προερχόταν από χώρα-μέλος της ζώνης του ευρώ. Αν προκριθεί η κυρία Βεστάγκερ, τότε το EPP θα πρέπει να αποζημιωθεί με την προεδρία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Ορισμένοι μιλούν για τον κροάτη πρωθυπουργό Αντρέι Πλένκοβιτς, που φέρεται να έχει και τη στήριξη του Βερολίνου.

Αν η Κεντροδεξιά επιμείνει για την προεδρία της Κομισιόν, ίσως να πρέπει να αναζητηθούν άλλα πρόσωπα. Ο Μισέλ Μπαρνιέ παραμένει μία από τις λύσεις, αλλά δεν πρέπει να αποκλειστούν εκπλήξεις. Από άλλες πλευρές, εντός του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος προκρίνεται η ιδέα να διαμορφωθεί μια συμμαχία EPP – Σοσιαλιστών – Πρασίνων ώστε να απομονωθούν οι Φιλελεύθεροι και ο Μακρόν. Πραγματικά, μια τέτοια τριγωνική συνεννόηση θα διασφάλιζε τις απαραίτητες έδρες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (179+152+74 = 405), αλλά η εκδοχή αποκλεισμού της Γαλλίας από έναν συμβιβασμό φαντάζει πολιτικά αδιανόητη. Δεν είναι όμως μόνο οι 376 έδρες στην Ευρωβουλή οι οποίες απαιτούνται για την επιλογή του νέου επικεφαλής της Κομισιόν. Θα απαιτηθεί έστω αυξημένη πλειοψηφία στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, δηλαδή η θετική ψήφος 21 κρατών που να αντιπροσωπεύουν το 65% του πληθυσμού της Ενωσης.

Ο κ. Μακρόν και οι Φιλελεύθεροι δεν κάθονται φυσικά με σταυρωμένα χέρια και έχουν ήδη εντατικές επαφές με τους Σοσιαλιστές. Κομβικός παίκτης στο σοσιαλιστικό στρατόπεδο είναι ο ισπανός πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ που διεκδικεί για τον «εκλεκτό» του Χοσέπ Μπορέλ είτε ένα εκ των αξιωμάτων είτε ένα από τα ισχυρά χαρτοφυλάκια της νέας Επιτροπής. Επιπλέον, οι ισπανοί Σοσιαλιστές διεκδικούν και την προεδρία της πολιτικής ομάδας του S&D στην Ευρωβουλή με την Ιράτσε Γκαρσία. Το SPD επιδιώκει να διατηρήσει τα ηνία με τον Ούντο Μπούλμαν, αλλά η κακή επίδοση του κόμματος λειτουργεί εναντίον του.

Συζητήσεις και για τον επόμενο πρόεδρο της ΕΚΤ

Εκτός από τις θέσεις των προέδρων της Κομισιόν, του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και της Ευρωβουλής, υπάρχουν επίσης οι θέσεις του ύπατου εκπροσώπου για την εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφαλείας, καθώς και του προέδρου της ΕΚΤ. Επισήμως ο διάδοχος της Φεντερίκα Μογκερίνι στην Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης (EEAS) δεν μπορεί να επιλεγεί μέχρι να καταρτιστεί η νέα Κομισιόν, καθώς το πρόσωπο αυτό είναι παράλληλα και εκ των αντιπροέδρων της Επιτροπής.

Επιπλέον, όλοι προειδοποιούν ότι χρειάζεται μεγάλη προσοχή στην επιλογή του διαδόχου του Μάριο Ντράγκι, ο οποίος έθεσε τον πήχη πολύ ψηλά για τους διαδόχους του. Οι λάτρεις των παρασκηνίων βάζουν στην εξίσωση άλλα δύο γραφειοκρατικά, πλην όμως κομβικά, πόστα: του γενικού γραμματέα της Επιτροπής, όπου σήμερα βρίσκεται ο Μάρτιν Σελμάιερ, και του γενικού γραμματέα της EEAS, που κατέχει η Χέλγκα Σμιτ. Υπάρχει στο σημείο αυτό μία σημείωση που δεν πρέπει να παραλειφθεί: είναι και οι δύο Γερμανοί…