Ιστορίες με απρόσμενο τέλος

Ο Αντώνης Γκόλτσος (Αθήνα, 1945), απόφοιτος της Νομικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, με σπουδές στη Διοίκηση Επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου, το 2016 εξέδωσε το πρώτο του αστυνομικό μυθιστόρημα Η αφιέρωση. Το 2019 εξέδωσε το δεύτερο, το Οδηγός φόνων. Πρόσφατα, κυκλοφόρησε το βιβλίο του Ο βιγλάτορας και άλλες νουάρ ιστορίες, που περιέχει δύο αστυνομικές νουβέλες και μερικά διηγήματα, όχι απαραιτήτως με αστυνομική πλοκή. Θα μείνουμε στις δύο νουβέλες, όπου ο συγγραφέας φανερώνει την αφηγηματική του δεινότητα, όπως και στην Αφιέρωση. Ωστόσο, αυτή η δεινότητα συγκρούεται κατά κάποιον τρόπο με την προσπάθειά του να εντυπωσιάσει τον αναγνώστη με ορισμένα λογοτεχνικά τεχνάσματα.

Ο Βιγλάτορας έχει ως ήρωες μια ομάδα αστυνομικών με επικεφαλής τον αστυνόμο Μπόλκα, την κυρία Πορφυρίου, η οποία σκότωσε με μαχαίρι τον σύζυγό της, τον κύριο Θεοδώρου, μέσα στο σπίτι τους, έναν μάρτυρα, τον Λάζαρο Ρίγα (αυτός είναι ο βιγλάτορας, δηλαδή ο παρατηρητής), ο οποίος παρακολουθεί τα τεκταινόμενα στην οικία του ζευγαριού (η ιστορία παραπέμπει βεβαίως στην ταινία του Αλφρεντ Χίτσκοκ Σιωπηλός μάρτυρας, ή Rear Window στο πρωτότυπο), έναν γείτονα και εραστή, τον Χαραμή.

Οι αστυνομικός ανακρίνει τη φόνισσα, η οποία παρουσία του δικηγόρου της περιγράφει και μάλιστα αναλυτικά όλες τις κινήσεις της και τις κινήσεις του συζύγου της την ώρα του εγκλήματος, τις οποίες επιβεβαιώνει και ο αυτόπτης μάρτυρας Λ.Ρ. στην κατάθεσή του, ο οποίος μάλιστα κρατάει κι ένα ημερολόγιο, όπου καταγράφει όσα βλέπει με τα κιάλια του. Καταθέτει, λοιπόν, πως τα πράγματα δεν έγιναν όπως τα περιγράφουν οι εφημερίδες στα ρεπορτάζ τους. Τότε, τι ακριβώς συνέβη; Ο μάρτυρας σώζει τη φόνισσα από τη σίγουρη καταδίκη, ωστόσο στον φόνο υπάρχουν κάποια σκοτεινά σημεία τα οποία ανακαλύπτουν οι αστυνομικοί. Το τέλος της ιστορίας είναι απρόσμενο και αναπάντεχο, όπως πρέπει να συμβαίνει σε ένα καλό αστυνομικό ανάγνωσμα.

Σημειώνουμε πως τα λογοτεχνικά τεχνάσματα του συγγραφέα δυσκολεύουν την κατανόηση των δρωμένων. Ασφαλώς, ο Αντώνης Γκόλτσος έχει επίγνωση του τι ακριβώς γράφει και μάλλον έχει προβλέψει και τις πιθανές αντιδράσεις των αναγνωστών του. Διαβάζουμε στη Μια προσωπική ιστορία ή Η νύχτα του σαμουράι (σελ. 174): «Ναι, δεν φροντίζεις τον αναγνώστη σου, τον μπερδεύεις, σε κυνηγάει με τον φακό, ενίοτε και με το λεξικό, σ’ αρέσει αυτό; Κι έπειτα αφήνεις κενά». Ασφαλώς, ένα αφήγημα κάθε είδους φέρνει τη σφραγίδα του δημιουργού του, τον οποίο κάθε φορά ο αναγνώστης τιμάει με την προσοχή του και ενίοτε επιβραβεύει με τα συγχαρητήρια που του δίνει νοερά. Ωστόσο, το αστυνομικό ανάγνωσμα είναι λαϊκή λογοτεχνία, το έχουμε ξαναπεί, και επομένως πρέπει να είναι κατανοητό.

Η δεύτερη νουβέλα, Μια προσωπική ιστορία ή Η νύχτα του σαμουράι, είναι διαφορετική, αλλά το ίδιο αινιγματική. Εδώ ένας συγγραφέας, ο Αλκιβιάδης Πικρός, που εμφανίστηκε για πρώτη φορά στην Αφιέρωση, θέλει να γράψει ένα βιβλίο για μια αυτοκτονία ενός άντρα που έγινε πριν από πολλά χρόνια. Ο ήρωας ρωτάει τα πρόσωπα που γνωρίζουν την υπόθεση και τις πληροφορίες θα τις διασταυρώσει, ώστε να βρει την αλήθεια (που είναι απρόσμενη).

Ο συγγραφέας του Βιγλάτορα είναι άριστος γνώστης της αστυνομικής λογοτεχνίας και έχει μελετήσει ειδικά τον Ζορζ Σιμενόν – στην παρούσα συλλογή ο Σιμενόν είναι ήρωας του διηγήματος Ο κύριος Ναιαλλαόχι στην Αίγινα. Μπορούμε να πούμε πως απευθύνεται σε ένα εκλεκτικό αναγνωστικό κοινό. Ωστόσο, ο τρόπος γραφής του προκαλεί ορισμένα ερωτηματικά. «Μοιάζεις να γράφεις για σένα», λέει στον Αλκιβιάδη Πικρό, το alter ego του Αντώνη Γκόλτσου, μια ηρωίδα-αναγνώστριά του.