Η ημέρα που εγκατέστησε τον παγκόσμιο τρόμο

Είκοσι χρόνια συμπληρώνονται φέτος από τη «μαύρη επέτειο». Τη μέρα που η ανθρωπότητα βίωσε την πιο τραγική επίθεση στη σύγχρονη Ιστορία της και αναμφίβολα ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα του 21ου αιώνα που όχι απλά επαναπροσδιόρισαν τον όρο «τρομοκρατία», αλλά άλλαξαν ριζικά τον κόσμο όπως τον ξέραμε μέχρι τότε.

Τα πολλαπλά τρομοκρατικά χτυπήματα της 11ης Σεπτεμβρίου του 2001 μετέβαλαν το περιεχόμενο αλλά και τις στρατηγικές που ακολούθησαν τα επόμενα χρόνια όλα τα δυτικά κράτη σε ζητήματα ασφαλείας, ενώ αναθεώρησαν τις διεθνείς τους σχέσεις, την κοινωνική και την πολιτική τους ζωή.

Σημείο καμπής

Η 11η Σεπτεμβρίου ήταν μια επίθεση που, πέρα από τα χιλιάδες θύματα και τους τραυματίες, κατάφερε καίριο πλήγμα στο γόητρο, το κύρος και την υπερηφάνεια της Αμερικής. Μέσα στο ίδιο της το έδαφος. Η κυβέρνηση Μπους υιοθετεί το δόγμα του προληπτικού πολέμου με την επέμβαση στο Αφγανιστάν, ο οποίος έχει στόχο να φέρει στη Δικαιοσύνη τους υπαιτίους της 11ης Σεπτεμβρίου, αλλά και να διασφαλίσει ότι μια τέτοια επίθεση δεν θα συμβεί ποτέ ξανά στην Ιστορία.

Δύο χρόνια αργότερα η αμερικανική ηγεσία υποκύπτει πλήρως στην ατζέντα των νεοσυντηρητικών οι οποίοι ασπάζονται ένα ηγεμονικό στυλ χειρισμού εξωτερικών υποθέσεων. Τον Μάρτιο του 2003, με πρόσχημα «τον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας» και κόντρα στους συμμάχους του γαλλο-γερμανικού άξονα, οι ΗΠΑ στέλνουν «μπότες» στο Ιράκ.

Ταυτόχρονα η χώρα θα πρέπει να οικοδομήσει από την αρχή την εθνική της ασφάλεια που πλέον χαρακτηρίζεται ως ύψιστο αγαθό των πολιτών της. Ομως η καθημερινότητα εκατομμυρίων Αμερικανών αλλάζει άρδην. Κάμερες τοποθετούνται σε δημόσιους χώρους, οι παρακολουθήσεις εντείνονται, προσωπικά δεδομένα καταγράφονται και συλλέγονται από διάφορες πηγές για τις δραστηριότητες των πολιτών.

Οι Αρχές φτάνουν στο σημείο να ακολουθήσουν πρακτικές που καταπατούν ακόμη και τις προσωπικές ελευθερίες. Οσοι συλλαμβάνονται ως ύποπτοι για τρομοκρατία στέλνονται στο στρατόπεδο του Γκουαντάναμο στην Κούβα, με τις μεθόδους ανάκρισης της CIA να δικαιολογούν τη χρήση βασανιστηρίων.

Ασύμμετρη απειλή

Ο κόσμος και η Αμερική ωστόσο όχι μόνο δεν γίνονται περισσότερο ασφαλείς, αλλά η ισλαμιστική τρομοκρατία ενισχύεται, διευρύνεται και επεκτείνεται πέρα από τα στενά γεωγραφικά όρια του μουσουλμανικού κόσμου. Ο πόλεμος κατά της τρομοκρατίας, με βασικό εχθρό τον ενορχηστρωτή της 11ης  Σεπτεμβρίου Οσάμα μπιν Λάντεν και των κρατών που στηρίζουν ή διευκολύνουν τη δράση της Αλ Κάιντα, γίνεται ασύμμετρος κι εν τέλει αποδεικνύεται καταστροφικός.

Η Αμερική εγκλωβίζεται επ’ άπειρον στα πεδία της μάχης, αλλιώς τα πεδία της παραφροσύνης που θρέφουν και στρατολογούν νέες εξτρεμιστικές δυνάμεις. Η εκτέλεση του Μπιν Λάντεν δέκα χρόνια μετά την 11η Σεπτεμβρίου σε κρησφύγετο στο Αμποταμπάντ του Πακιστάν από αμερικανούς κομάντο κλείνει έναν κύκλο βίας. Ανοίγει ωστόσο έναν άλλο ακόμη πιο αιματηρό, καθώς ρίχνει τον σπόρο για την ανάδυση του Ισλαμικού Κράτους το οποίο υπάρχει ήδη από το 1999, όμως μέχρι τότε ζει στη σκιά της Αλ Κάιντα.

Ο νέος παίκτης διψάει για περισσότερο αίμα όταν έρχεται να καλύψει το κενό της μητρικής οργάνωσης, καταφέρνει να την υποσκελίσει και να την ξεπεράσει. Τον Ιανουάριο του 2014 οι μαχητές του εισβάλλουν στη Φαλούτζα του Ιράκ και τον Ιούνιο του ίδιου έτους καταλαμβάνουν τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της χώρας, τη Μοσούλη.

Ο ιδρυτής της οργάνωσης, Αμπού Μπακρ αλ Μπαγκντάντι, ανακηρύσσει τη δημιουργία ενός Χαλιφάτου, σε Συρία και Ιράκ, αλλά η οργάνωση διαθέτει ισχυρά ερείσματα και παρακλάδια που δρουν σε μια τεράστια γεωγραφική ζώνη, από τη Δυτική Αφρική και το Μαγκρέμπ ως τον Καύκασο κι από την Ευρώπη ως την Υεμένη.

Μέσα σε λίγους μήνες χιλιάδες βίαιοι και αιμοσταγείς εξτρεμιστές από όλα τα μέρη του κόσμου στρατολογούνται στους κόλπους του, στήνουν ένα δίκτυο τρόμου που εξάγει και σπέρνει τον θάνατο στη Δύση εγκλωβίζοντάς την στον φόβο και την ανασφάλεια. Η τρομοκρατία αποδεικνύεται πολυκέφαλη σαν τη Λερναία Υδρα και ο πόλεμος μοιάζει δίχως τέλος.

Σήμερα στα παραδοσιακά του προπύργια σε Ιράκ και Συρία, το Ισλαμικό Κράτος δεν υπάρχει πια. Η ικανότητα της οργάνωσης να προσελκύει νέα μέλη έχει εμφανώς αποδυναμωθεί. Ωστόσο οι εναπομείναντες μαχητές του επιχειρούν να ανακτήσουν την επιρροή που είχαν κάποτε στις δύο χώρες.

Σύμφωνα με αναλυτές, μόνο τους τρεις πρώτους μήνες του 2020 η οργάνωση ενορχήστρωσε τουλάχιστον 560 επιθέσεις στο Ιράκ και την ίδια ώρα άνοιξε νέα μέτωπα από την υποσαχάρια Αφρική ως την Ασία. Οσο για τους μοναχικούς λύκους που αντλούν έμπνευση από την ιδεολογία της, χτυπούν σποραδικά δυτικούς στόχους, με πιο πρόσφατα παραδείγματα τις επιθέσεις σε Βιέννη και Νίκαια.