Ιζαμπέλα Ροσελίνι : «Ανθρωποι και ζώα, ένα και το αυτό»

«Pronto!». Στο τηλέφωνο με υποδέχεται η ίδια δυνατή, καθαρή, γλυκιά φωνή που είχα ακούσει πριν από 15 χρόνια, όταν μίλησα για πρώτη φορά με την Ιζαμπέλα Ροσελίνι, και πάλι από το τηλέφωνο, για την «Πιο θλιβερή ιστορία του κόσμου», την ταινία του Γκάι Μάντεν. Συστήνομαι. «Α, πώς είστε; Ναι, βέβαια, σας περίμενα. Ιζαμπέλα Ροσελίνι στο τηλέφωνο. Καλησπέρα σας». Ευγένεια που και πάλι με σκλαβώνει. Της θυμίζω την παλιά μας συνομιλία. Η Ροσελίνι γελάει. «Τι τρελή, τι «κουφή» ταινία κι εκείνη ε;». «Τρελή αλλά ενδιαφέρουσα» της λέω, εξάλλου καθετί με το οποίο καταπιάνεται η Ιζαμπέλα Ροσελίνι έχει τουλάχιστον ενδιαφέρον, ανεξαρτήτως επιτυχίας του.

Το τελευταίο σχέδιο της 66χρονης ηθοποιού, η αφορμή για αυτή τη συνέντευξη, δεν σχετίζεται με ταινία. Είναι μια θεατρική περφόρμανς. Τίτλος της «Link Link» και θέμα της η σχέση ανθρώπου – ζώου, μια παράσταση που θα φιλοξενηθεί στο Μέγαρο Μουσικής. Ενας λόγος παραπάνω για μένα, αφού έχω μόλις αποκτήσει τον δεύτερο μαύρο γάτο μου και της το λέω. Η Ροσελίνι ακούγεται ενθουσιασμένη. Ρωτάει λεπτομέρειες. «Είναι μωρό; Υιοθετημένο; Αδέσποτο;». Της λέω ότι το μάζεψα από τον δρόμο και, ναι, είναι μωρό και υγιές αλλά έχει προβλήματα… επικοινωνίας με τον μεγαλύτερο γάτο μου, ο οποίος είναι 10 ετών και ζηλεύει. Η Ροσελίνι γελάει. «Μη φοβάστε, θα το ξεπεράσει» λέει. «Εμείς οι άνθρωποι μοιάζουμε σε πολλά πράγματα με τα ζώα. Ορισμένες φορές σκέφτομαι ότι άνθρωποι και ζώα είναι ένα και το αυτό. Σε ορισμένα πράγματα, άνθρωποι και ζώα είμαστε απολύτως ίδιοι, δεν χωρεί πια καμία αμφιβολία. Με τις νέες επιστημονικές μελέτες πάνω στη συμπεριφορά των ζώων που έχουν ξεκινήσει εδώ και περίπου 50 χρόνια, η ιδέα ότι συνδεόμαστε μαζί τους ισχυροποιείται όλο και περισσότερο. Εξάλλου, αυτός ακριβώς είναι ο λόγος που ο τίτλος του σόου μου λέγεται «Link Link» (σ.σ.: σύνδεσμος). Γιατί υπάρχει link».

Το «Link Link» δεν γεννήθηκε προσφάτως. Η ιστορία του αρχίζει πριν από περίπου δέκα χρόνια και όλα ξεκίνησαν από μια ιδέα της Ροσελίνι να δημιουργήσει μικρά κωμικά βίντεο, ονόματι «Green Porno», ως μίνι σειρά για το κανάλι Sundance. Στα βίντεο αυτά παρακολουθεί τη συμπεριφορά των ζώων, μπαίνοντας όμως η ίδια στη θέση τους, υποδυόμενη ζώα. Μάλιστα, σε αυτό την παρότρυνε ενθέρμως ο Ρόμπερτ Ρέντφορντ, ο ιδρυτής του καναλιού. Τα βίντεο, περίπου 40, απέκτησαν μεγάλη δημοτικότητα στο Internet – σήμερα ο χρήστης μπορεί να τα παρακολουθήσει στο YouTube – και έτσι αργότερα η Ροσελίνι σκέφθηκε να τα επεξεργαστεί από την αρχή και να τα χρησιμοποιήσει για τη δημιουργία των μονολόγων που θα παρουσιάσει στο Μέγαρο Μουσικής, όπου θα εμφανιστεί παρέα με ειδικά εκπαιδευμένο σκύλο. «Θα έλεγα ότι είναι μια περισσότερο ολοκληρωμένη διατύπωση για τη συμπεριφορά των ζώων εικονογραφημένη με σκηνές από τα δικά μου home movies ή σκηνές που γύρισα ειδικά για αυτές τις παραστάσεις» είπε. «Δεν θα μπορούσα φυσικά να συναγωνιστώ τα ντοκιμαντέρ του National Geographic ή την τρομερή δουλειά του Ντέιβιντ Ατένμπορο πάνω σε αυτό το ζήτημα. Απλώς σκέφθηκα ότι ως entertainer θα μπορούσα να προσθέσω κάτι διαφορετικό, ίσως το γέλιο, γιατί τα ζώα μπορούν να γίνουν πολύ αστεία».

Η επίτευξη όλων αυτών των πραγμάτων δεν ήταν το αποτέλεσμα ενός καπρίτσιου ή χόμπι. Πριν από 10 χρόνια η διάσημη σταρ ταινιών όπως το «Μπλε βελούδο» και η «Ατίθαση καρδιά» αποφάσισε να επιστρέψει στα πανεπιστημιακά έδρανα για να ολοκληρώσει τις σπουδές της στη Βιολογία και να συνεχίσει με μάστερ στο αγαπημένο της θέμα, τη συμπεριφορά του ζωικού βασιλείου. «Το «Link Link» είναι ένας συνδυασμός ψυχαγωγίας με την ουσιαστική γνώση για τα ζώα, την οποία διδάχθηκα στο σχολείο» είπε. «Πολύς κόσμος συμπεριφέρεται με λανθασμένο τρόπο απέναντι στα ζώα όχι επειδή είναι κακός αλλά επειδή έχει άγνοια. Ο αδελφός μου είναι ένα παράδειγμα. Λατρεύει τα σκυλιά αλλά αγόρασε έναν σκύλο, ένα γαλλικό μπουλντόγκ, του οποίου η κοντή μύτη είναι προϊόν εκμετάλλευσης των ανθρώπων διότι αρέσει και πουλάει. Αυτά τα σκυλιά μαρτυρούν κατά τη διάρκεια της εκτροφής τους για να αποκτήσουν το μέγεθος της μύτης που αρέσει στους ανθρώπους».

Η αγάπη και το ενδιαφέρον της Ροσελίνι για τα ζώα και τη συμπεριφορά τους ξεκινά από πολύ μικρή ηλικία (εδώ και πέντε χρόνια ζει σε φάρμα, ανάμεσα σε πρόβατα, κατσίκες, κότες, διάνους και μέλισσες, και εμπορεύεται οπωρικά, αβγά και μέλι). Οταν όμως ήταν πολύ νεότερη, φοιτήτρια στο πανεπιστήμιο, η συμπεριφορά των ζώων δεν υπήρχε ως μάθημα στην Ιταλία όπου η Ροσελίνι μεγάλωσε και σπούδασε. «Η συμπεριφορά των ζώων είναι μια σχετικά πρόσφατη επιστήμη, άρχισε να ωριμάζει και να αποκτά φήμη στη δεκαετία του 1960 με την Τζέιν Γκούνταλ» (η Ροσελίνι αναφέρεται στη διάσημη βρετανίδα ζωόφιλη που στα 23 της, χωρίς ειδική πανεπιστημιακή μόρφωση και με ελάχιστες οικονομίες, ταξίδεψε στην Αφρική, μαθήτευσε δίπλα στον ανθρωπολόγο δρα Λούις Λίκεϊ και αφιερώθηκε στη μελέτη της συμπεριφοράς των χιμπαντζήδων στο φυσικό τους περιβάλλον. Η Σιγκούρνεϊ Γουίβερ την υποδύθηκε στην ταινία «Γορίλες στην ομίχλη»).

Βέβαια, η Ροσελίνι μπορούσε αν ήθελε να παρακολουθήσει μαθήματα συμπεριφοράς των ζώων στην Οξφόρδη ή στην Αμερική αλλά δεν θεωρούσε τον εαυτό της έτοιμο να μαθητεύσει στην αγγλική. Αργότερα όμως, όταν άρχισε να εργάζεται ως ηθοποιός και τα αγγλικά έγιναν μέρος της καθημερινότητάς της, η σκέψη επανήλθε. «Τότε όμως δεν υπήρχε ο χρόνος. Αργότερα, όταν άρχισα να εργάζομαι όλο και λιγότερο, η ευκαιρία να ακολουθήσω αυτό το όνειρο ωρίμασε για τα καλά μέσα μου». Αρχικώς παρακολούθησε μια ημερίδα για τη συμπεριφορά των ζώων και στη συνέχεια όταν άνοιξε έδρα στο Πανεπιστήμιο γράφηκε.

Ρωτάω την Ιζαμπέλα Ροσελίνι αν η επιστημονική προσέγγισή της απέναντι στα ζώα άλλαξε την ως τότε γενικότερη στάση της απέναντί τους. «Ανέκαθεν αγαπούσα τα ζώα, από μικρό κοριτσάκι» είπε. «Και κάτι μέσα μου πάντα μού έλεγε ότι τα ζώα νιώθουν, σκέφτονται, παίρνουν αποφάσεις, εκπλήσσονται, έχουν μια ποικιλία συναισθημάτων που δεν μπορούμε καν να φανταστούμε. Για παράδειγμα, αυτό που κατάλαβα τα τελευταία χρόνια είναι ότι δεν είναι μόνον ο άνθρωπος που έχει ελεύθερη βούληση. Εχουν και τα ζώα. Τα αισθήματα των ζώων είναι πολύ πιο σύνθετα απ’ όσο νομίζουμε. Ολα αυτά που ένιωθα από ένστικτο όταν ήμουν κοριτσάκι μού τα επιβεβαίωσαν τα μαθήματα στο πανεπιστήμιο όταν μεγάλωσα».