Σε μια εποχή που οι επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης είναι όλο και πιο έντονες, η πράσινη αρχιτεκτονική αποτελεί το κλειδί για την οικοδόμηση ενός πιο βιώσιμου μέλλοντος. Αλλωστε οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους. Σύμφωνα με το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών, ο οικοδομικός και κατασκευαστικός κλάδος σχετίζεται με το 37% των παγκόσμιων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Τρία μάλιστα από τα πιο συχνά χρησιμοποιούμενα δομικά υλικά (σκυρόδεμα, χάλυβας και αλουμίνιο) ευθύνονται σχεδόν για το ένα τέταρτο της συνολικής παραγωγής διοξειδίου του άνθρακα, ενώ το 40% της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας στην Ευρωπαϊκή Ενωση προέρχεται από τον κατασκευαστικό τομέα και το 36% του συνόλου των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στην ΕΕ προέρχεται από τα κτίρια.
Για να γίνουν τα κτίριά μας λοιπόν φιλικότερα προς τον πλανήτη πρέπει να βελτιώσουμε τον τρόπο κατασκευής τους αλλά και να ανακαινίσουμε τα υπάρχοντα, δεδομένου ότι τα περισσότερα από αυτά θα εξακολουθήσουν να χρησιμοποιούνται για πολλές ακόμα δεκαετίες. Η επιστράτευση ανανεώσιμων οργανικών υλικών όπως το ξύλο, η κλωστική κάνναβη και το μπαμπού επεκτείνεται και τα φυτά και τα δέντρα που απορροφούν τον άνθρακα ενσωματώνονται ευρύτερα στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό. Είναι γεγονός ότι η αρχιτεκτονική έχει ήδη περάσει σε μια νέα φάση που δεν αποτελεί τάση αλλά αναγκαιότητα.
Ενα «κάθετο δάσος» στην Κίνα
Ποια είναι λοιπόν τα πιο εντυπωσιακά «πράσινα» κτίρια που υλοποιούνται αυτή τη στιγμή στον πλανήτη; Ενα από τα σημαντικότερα πρότζεκτ είναι το περίφημο Nanjing Vertical Forest που ορθώνεται στην πόλη Ναντσίνγκ, πρωτεύουσα της επαρχίας Γιανγκτσού της Κίνας.
Το Nanjing Vertical Forest στην πόλη Ναντσίνγκ της Κίνας έχει ως στόχο την καταπολέμηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.
Πίσω από την κατασκευή του βρίσκεται ο συνήθης ύποπτος, το διάσημο ιταλικό αρχιτεκτονικό γραφείο Stefano Boeri Architetti των «κάθετων δασών», το οποίο δημιουργεί ουρανοξύστες με στόχο την καταπολέμηση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Οι περισσότεροι ίσως το έχουν ακουστά από το πρώτο «κάθετο δάσος» που δημιούργησε το 2014 στο Μιλάνο, το οποίο αποτελείται από δύο πύργους ύψους 80 και 112 μέτρων αντίστοιχα, οι οποίοι φιλοξενούν περίπου 800 δέντρα, 15.000 πολυετή ή/και εδαφοκαλυπτικά φυτά και 5.000 θάμνους, παρέχοντας με αυτόν τρόπο μια ποσότητα βλάστησης που αντιστοιχεί σε 30.000 τ.μ. δάσους και υποβλάστησης, συγκεντρωμένα μόλις σε 3.000 τ.μ. αστικής επιφάνειας.
Σε αντίθεση με τις «ορυκτές» προσόψεις από γυαλί ή πέτρα, η φυτική αυτή ασπίδα που δημιουργείται δεν αντανακλά ή μεγεθύνει τις ακτίνες του ήλιου αλλά τις φιλτράρει δημιουργώντας έτσι ένα φιλόξενο εσωτερικό μικροκλίμα χωρίς επιβλαβείς επιπτώσεις στο περιβάλλον. Ταυτόχρονα, αυτή η «πράσινη κουρτίνα» ρυθμίζει την υγρασία, παράγει οξυγόνο και απορροφά CO2 και μικροσωματίδια, ένας συνδυασμός χαρακτηριστικών που έχει αποφέρει στο πρωτότυπο αυτό κτίριο μια σειρά από σημαντικά βραβεία.
«Το Nanjing Vertical Forest έχει σχεδιαστεί ως ένα «πραγματικό κάθετο δάσος» που μέσω της φύτευσης 27 ενδημικών ειδών συμβάλλει στην αναγέννηση της τοπικής βιοποικιλότητας και στη μείωση των εκπομπών CO2 κατά περίπου 18 τόνους, παράγοντας έως και 16,5 τόνους οξυγόνου κάθε χρόνο.»
Στην πόλη Ναντσίνγκ βρίσκουμε λοιπόν το νέο «κάθετο δάσος». Οι δύο πύργοι που το απαρτίζουν χαρακτηρίζονται από την εναλλαγή μπαλκονιών και φυτοδοχείων κατά το πρότυπο του Vertical Forest του Μιλάνου, με τις προσόψεις τους να φιλοξενούν 600 μεγάλα δέντρα, 200 δέντρα μεσαίου μεγέθους και πάνω από 2.500 θάμνους και φυτά, καλύπτοντας μια έκταση 4.500 τ.μ. Το έργο έχει σχεδιαστεί ως ένα «πραγματικό κάθετο δάσος» που μέσω της φύτευσης 27 ενδημικών ειδών συμβάλλει στην αναγέννηση της τοπικής βιοποικιλότητας και στη μείωση των εκπομπών CO2 κατά περίπου 18 τόνους, παράγοντας έως και 16,5 τόνους οξυγόνου κάθε χρόνο.
Ο πρώτος πύργος, ύψους 200 μέτρων, είναι προορισμένος να φιλοξενεί γραφεία από τον όγδοο έως τον 35ο όροφο, σε συνδυασμό με ένα μουσείο, μια σχολή πράσινης αρχιτεκτονικής και ένα ιδιωτικό κλαμπ στον τελευταίο όροφο. Ο δεύτερος πύργος, ύψους 108 μέτρων διαμορφώνεται σε ξενοδοχείο που διαχειρίζεται η αλυσίδα Hyatt, με 305 δωμάτια διαφόρων μεγεθών (από 35 τ.μ. έως 150 τ.μ.) αλλά και μια πισίνα στον τελευταίο όροφο.
Σε ένα μέρος του κόσμου που δυστυχώς διακρίνεται για την υψηλή ατμοσφαιρική του ρύπανση η έννοια του αστικού δάσους εμφανίζεται ως η ιδανική λύση στην επιθυμία για τη δημιουργία μιας σειράς βιώσιμων και προσανατολισμένων στο μέλλον κοινωνιών.
Προστασία με «περιβαλλοντικό πέπλο»
Και από την Κίνα στη Σιγκαπούρη και στο project Keppel South Central, το οποίο έχει αναλάβει το αμερικανικό αρχιτεκτονικό γραφείο NBBJ. Το έργο, το οποίο προβλέπεται να ολοκληρωθεί στα τέλη του 2024, θα μετατρέψει τους ήδη ιστάμενους Keppel Towers σε ένα 33ώροφο, ενεργειακά αποδοτικό κτίριο με έμφαση στη βιωσιμότητα, το οποίο στοχεύει στον επαναπροσδιορισμό της εργασίας παρέχοντας τρόπους σύνδεσης με τους εξωτερικούς χώρους.
Ενώ η Σιγκαπούρη βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στον κλιματισμό των κτιρίων της, στο Keppel South Central ουσιαστικά έρχεται να προστεθεί στην υπάρχουσα κατασκευή ένα «εξωτερικό περιβαλλοντικό πέπλο», προστατεύοντας το κτίριο από το άμεσο ηλιακό φως, ενώ ταυτόχρονα θα αξιοποιεί το φως της ημέρας στο εσωτερικό του κτιρίου, συλλέγοντας το νερό της βροχής για επιπλέον χρήσεις. Το εν λόγω «περιβαλλοντικό πέπλο», το οποίο κατεβαίνοντας στρέφεται προς τα έξω, μετατρέπεται τελικά σε στέγαστρο που εκτείνεται έως τη βάση του κτιρίου δημιουργώντας μια πλατεία, όπου οι άνθρωποι θα μπορούν να απολαμβάνουν σκιά και κάλυψη από το ζεστό και υγρό κλίμα της Σιγκαπούρης.
Το στοιχείο του πρασίνου είναι έντονο τόσο στους εξωτερικούς όσο και στους εσωτερικούς χώρους του Keppel South Central.
Ο αποδοτικός σχεδιασμός περιλαμβάνει ακόμα τοποθέτηση φωτοβολταϊκών στην οροφή, τα οποία θα τροφοδοτούν τον φωτισμό και τους ανεμιστήρες στους εξωτερικούς δημόσιους χώρους του κτιρίου, με το Keppel South Central τελικά να σκοπεύει να επιτύχει μηδενικές εκπομπές άνθρακα έως το 2050.
Το κτίριο θα περιλαμβάνει παραδοσιακούς ορόφους γραφείων αλλά και ευέλικτους χώρους εργασίας, εγκαταστάσεις υγείας και ευεξίας, μια εξωτερική πισίνα, χώρους λιανικής πώλησης, καφετέριες, αλλά και ένα εστιατόριο και μπαρ στον τελευταίο όροφο.
Η εντυπωσιακή πισίνα του Keppel South Central
Ουσιαστικά μέσα από το «περιβαλλοντικό πέπλο» ενοποιούνται πολλαπλά επίπεδα εσωτερικών και εξωτερικών χώρων, συμπεριλαμβανομένων δύο ορόφων ευέλικτων χώρων εργασίας, χώρων εκδηλώσεων και συνεδρίων, εγκαταστάσεων φιλικών προς την οικογένεια και τα κατοικίδια, δύο «sky-terraces» εμπνευσμένων από τη φύση – όλα τους σχεδιασμένα για την προώθηση ενός ισορροπημένου τρόπου ζωής σε ένα φιλόξενο περιβάλλον όπου συγκλίνουν νέοι τρόποι εργασίας με έμφαση στην υγεία και την ευεξία. Mάλιστα πρόσφατα απονεμήθηκε στο κτίριο το Green Mark Platinum (Super Low Energy), η υψηλότερη πιστοποίηση αειφορίας της Σιγκαπούρης.
Η «ηλεκτρική γειτονιά» του μέλλοντος
Τέλος, ένα καινοτόμο οικολογικό συγκρότημα κατοικιών έρχεται να αποτελέσει το περίφημο Electric Vehicle Enclave (EVE) Park που δημιουργείται στην πόλη Λόντον, στο Νοτιοδυτικό Οντάριο του Καναδά. Δεν είναι τυχαίο ότι το project διαφημίζεται ως μια «πλήρως εξηλεκτρισμένη κοινότητα που τροφοδοτείται από τον ήλιο».
Τα πάντα εν σοφία εποίησε λοιπόν το αρχιτεκτονικό γραφείο Gensler δημιουργώντας το EVE Park που συγκεντρώνει πράσινες τεχνολογίες οι οποίες βελτιστοποιούν την αποδοτικότητα της ενέργειας από τους πανύψηλους πύργους στάθμευσης που περιλαμβάνουν σημεία φόρτισης των ηλεκτρικών οχημάτων των ενοίκων του συγκροτήματος μέχρι τον μικρό φωτισμό LED σε κάθε μονάδα.
«Οι κατοικίες του EVE Park είναι σχεδιασμένες σε κυκλικά συγκροτήματα με κλιμακωτές στέγες που διαφοροποιούν το κάθε αρχιτεκτονικό τμήμα και επιτρέπουν στους ηλιακούς συλλέκτες που είναι τοποθετημένοι στην οροφή να λειτουργούν με τον βέλτιστο τρόπο για τη συλλογή ενέργειας.»
Οι κατοικίες του EVE Park είναι σχεδιασμένες σε κυκλικά συγκροτήματα με κλιμακωτές στέγες που διαφοροποιούν το κάθε αρχιτεκτονικό τμήμα και επιτρέπουν στους ηλιακούς συλλέκτες που είναι τοποθετημένοι στην οροφή να λειτουργούν με τον βέλτιστο τρόπο για τη συλλογή ενέργειας. Οι κυκλικές συστάδες επιπλέον προωθούν την κοινωνικοποίηση και τη συνύπαρξη μέσω μιας κοινόχρηστης κεντρικής αυλής και ταυτόχρονα προσφέρουν μικρούς ιδιωτικούς εξωτερικούς χώρους ενσωματωμένους σε ένα περιβάλλον που μοιάζει με πάρκο, δημιουργώντας μια οικιστική εμπειρία που επικεντρώνεται στη σύνδεση με την ύπαιθρο.
Θα έλεγε κανείς ότι αποτελεί μια οικιστική ανάπτυξη με μηδενική κατανάλωση ενέργειας, η οποία έχει σχεδιαστεί για την ενσωμάτωση «πράσινων» τεχνολογιών. Αποτελούμενο ουσιαστικά από τέσσερις διακριτές εγκαταστάσεις που μπορούν να φιλοξενήσουν 84 νοικοκυριά, το EVE Park προσφέρει διαμερίσματα του ενός, των δύο ή τριών υπνοδωματίων.
Οι μονάδες αυτές είναι εξοπλισμένες με ενεργειακά αποδοτικές συσκευές, μονάδες εξαερισμού (ERV) για φιλτραρισμένο αέρα κ.ά. Το EVE Park επανεξετάζει το παράδειγμα της διαβίωσης στα προάστια καταργώντας τους κλασικούς διαδρόμους και τα ατομικά γκαράζ αυτοκινήτων για να επιτρέψει πιο φιλικούς προς τους πεζούς υπαίθριους χώρους, όπως ανοιχτά πάρκα, κήπους και μονοπάτια. Κάθε κτίριο διαθέτει έναν περιστροφικό έξυπνο πύργο στάθμευσης. Το EVE Park είναι πρωτοποριακό στη σύλληψή του και αποδεικνύει πως η ενσωμάτωση των στοιχείων της φύσης και της τεχνολογίας μπορεί να κάνει πράξη την κοινότητα του μέλλοντος ή, ακόμη καλύτερα, του παρόντος.
