ΗΠΑ: Έρχεται shutdown εντελώς διαφορετικό από τα προηγούμενα

Καθώς οι ώρες περνούν, οι ΗΠΑ βρίσκονται ολοένα και πιο κοντά σε μια ακόμη διακοπή λειτουργίας των ομοσπονδιακών υπηρεσιών τους (government shutdown) και όλες οι πλευρές, βουλευτές και γερουσιαστές, ο Λευκός Οίκος, οι ηγεσίες των υπουργείων, οι υπηρεσίες και οι υπάλληλοι, ετοιμάζονται για όσα θα ακολουθήσουν από τα μεσάνυχτα (ώρα Αμερικής) και μετά, σε περίπτωση που Ρεπουμπλικανοί και Δημοκρατικοί δεν επιτύχουν μια συμφωνία της τελευταίας στιγμής για την παράταση της χρηματοδότησης των ομοσπονδιακών υπηρεσιών.

Όλα έτοιμα για ένα shutdown διαφορετικό από τα προηγούμενα

Οι μάχες για θέματα προϋπολογισμού ανάμεσα στους Δημοκρατικούς και τους Ρεπουμπλικανούς είναι εξαιρετικά συχνές στις ΗΠΑ και συνήθως «κλείνουν» με παρεμβάσεις του προέδρου της χώρας και κάποιες αμοιβαίες παραχωρήσεις μεταξύ των δύο κομμάτων, χωρίς να υπάρξει shutdown. Τα τελευταία 45 χρόνια έχουν καταγραφεί συνολικά 15 shutdown, τα περισσότερα εκ των οποίων είχαν διάρκεια μέχρι τρεις μέρες.

Το ρεκόρ διάρκειας κατέχει το shutdown του 2018 επί της πρώτης κυβέρνησης Τραμπ, το οποίο κράτησε 35 ολόκληρες ημέρες και κόστισε 11 δισεκατομμύρια στην αμερικανική οικονομία. Πιθανότατα το ρεκόρ αυτό θα σπάσει δεδομένου του γεγονότος ότι Δημοκρατικοί και Ρεπουμπλικανοί δεν έχουν καταφέρει να συμφωνήσουν σε κανένα από τα 12 κρίσιμα σημεία για την χρηματοδότηση, πράγμα που σημαίνει ότι τους χωρίζει άβυσσος.

Μια άλλη διαφορά του 2025 με το 2018 είναι ότι αυτή την φορά ο Τραμπ και το γραφείο προϋπολογισμού του Λευκού Οίκου, όχι μόνο δεν ενδιαφέρονται οι δημόσιες υπηρεσίες να συνεχίσουν να λειτουργούν χωρίς προβλήματα, αλλά τρίβουν τα χέρια τους καθώς εάν τελικά ένα shutdown δεν αποφευχθεί, θα μπορέσουν να προχωρήσουν σε βαθιές παρεμβάσεις στις ομοσπονδιακές υπηρεσίες, σε μαζικές απολύσεις και σε μόνιμες διακοπές προγραμμάτων. Αυτό αν συμβεί δεν θα έχει κανένα προηγούμενο.

Πως επηρεάζονται οι υπηρεσίες και ποιες είναι αυτές

Η εμπειρία λέει ότι ένα shutdown δεν επηρεάζει πάντα όλες τις υπηρεσίες και αυτές που επηρεάζονται δεν επηρεάζονται ούτε με τον ίδιο τρόπο, ούτε στον ίδιο χρόνο (κάποιες επηρεάζονται άμεσα, άλλες όχι), αλλά ούτε και στο ίδιο μέγεθος (κάποιες έχουν δικά τους έσοδα τα οποία μπορούν να χρησιμοποιήσουν αν η διακοπή είναι μικρής διάρκειας).

Κατά την διάρκεια των shutdown είθισται να λειτουργούν οι υπηρεσίες προστασίας των συνόρων, οι υπηρεσίες παροχής υγειονομικής περίθαλψης στα νοσοκομεία, οι υπηρεσίες δημόσιας τάξης και οι πολιτικές πτήσεις. Αντίθετα επηρεάζονται άμεσα οι υπηρεσίες διαχείρισης και συντήρησης εθνικών πάρκων και μνημείων, οι υπηρεσίες ελέγχου τροφίμων, επιθεωρήσεων παραβιάσεων της νομοθεσίας για την λειτουργία παραγωγικών μονάδων (πχ εργοστασίων), η προσχολική εκπαίδευση, οι υπηρεσίες έγκρισης φοιτητικών δανείων και γενικότερα οι υπηρεσίες κοινωνικές πρόνοιας (όπως η έγκριση νέων αιτήσεων για συντάξεις και επιδόματα).

Έρχονται μαζικές απολύσεις

Κατά την διάρκεια της διακοπής της λειτουργίας των ομοσπονδιακών υπηρεσιών χιλιάδες εργαζόμενοι τίθενται σε αργία ή σε υποχρεωτική άδεια άνευ αποδοχών και αποζημιώνονται αργότερα, όταν επιλυθεί το ζήτημα της χρηματοδότησης. Από το shutdown που έρχεται αναμένεται να επηρεαστούν συνολικά περίπου 2 εκατομμύρια εργαζόμενοι εκ των οποίων και αρκετοί στρατιωτικοί και άνθρωποι των υπηρεσιών ασφαλείας που θα εργαστούν αμισθί σε όλη την διάρκεια του. Έπειτα από το τελευταίο shutdown, το Κογκρέσο αποφάσισε με νόμο ότι όλοι οι ομοσπονδιακοί υπάλληλοι που τίθενται σε αργία αποζημιώνονται πλήρως και υποχρεωτικά μετά το πέρας του shutdown.

Φέτος ο Αμερικανός πρόεδρος με σχετική ανακοίνωσε προ ημερών από το Γραφείο Διαχείρισης και Προϋπολογισμού του Λευκού Οίκου (OMB) κάλεσε όλες τις ομοσπονδιακές υπηρεσίες που θα επηρεαστούν από το shutdown να ετοιμάσουν σχέδια περικοπών του προσωπικού που να προβλέπουν μαζικές και μόνιμες απολύσεις κατά τη διάρκεια πιθανού κλεισίματος της κυβέρνησης, στοχεύοντας συγκεκριμένα σε υπαλλήλους που απασχολούνται σε προγράμματα που νομικά δεν είναι υποχρεωτικό να συνεχιστεί η χρηματοδότηση τους, που δεν συνάδουν με τις προτεραιότητες του προέδρου ή δεν περιλαμβάνονται στα κονδύλια που προβλέπει το «Μεγάλο Όμορφο Νομοσχέδιο» (OBBA) του Τραμπ.

Η κυβέρνηση Τραμπ έχει ήδη μειώσει το εργατικό δυναμικό κατά περίπου 200.000 άτομα, αριθμός που θα μπορούσε να αυξηθεί σε 300.000 μέχρι το τέλος του έτους.

Πως φτάσαμε αυτή τη φορά στο αδιέξοδο και ποιος φταίει

Η Ρεπουμπλικανική πλειοψηφία στο Κογκρέσο προώθησε νομοσχέδιο που προέβλεπε την χρηματοδότηση της κυβέρνησης έως τις 21 Νοεμβρίου, όμως οι Δημοκρατικοί αρνήθηκαν να το ψηφίσουν όπως ήταν και ζήτησαν μια σειρά από παραχωρήσεις με βασική στόχευση την διασφάλιση της υγειονομικής περίθαλψης.

Ο Ντόναλντ Τραμπ συγκάλεσε συνάντηση των ηγετών του Κογκρέσου των δύο κομμάτων, όμως δεν υπήρξε κάποια πρόοδος, με τον αντιπρόεδρο Τζ. Ντ. Βανς να δηλώνει: «Νομίζω ότι οδεύουμε προς ένα shutdown επειδή οι Δημοκρατικοί δεν θα κάνουν το σωστό».

Οι Ρεπουμπλικάνοι πέρασαν το νομοσχέδιο για την χρηματοδότηση από τη Βουλή των Αντιπροσώπων όπου διατηρούν άνετη πλειοψηφία, όμως το νομοσχέδιο κόλλησε στην Γερουσία όπου οι Ρεπουμπλικάνοι δεν διαθέτουν τις 60 έδρες που χρειάζεται για να περάσει το νομοσχέδιο. Οι Δημοκρατικοί γερουσιαστές ζήτησαν ως αντάλλαγμα για να στηρίξουν το σχέδιο την παράταση των επιδοτήσεων για τα προγράμματα υγείας του Affordable Care Act, τα οποία λήγουν στο τέλος του έτους, αλλά και επιπλέον στην αντιστροφή των περικοπών στο Medicaid, το πρόγραμμα που παρέχει υγειονομική περίθαλψη σε φτωχούς και ανάπηρους Αμερικανούς, και στην στήριξη των δημόσιων μέσων ενημέρωσης.

Σύμφωνα με μια δημοσκόπηση της Morning Consult το 45% των ψηφοφόρων σε περίπτωση shutdown θα κατηγορήσει τους Ρεπουμπλικάνους, ενώ το 32% θα κατηγορήσει τους Δημοκρατικούς.