Μια εικόνα γνώριμη για την Ελλάδα διαδραματίζεται τις τελευταίες εβδομάδες στο βορειοδυτικό άκρο της ΕΕ. Πρόσφυγες και μετανάστες στοιβαγμένοι σε φουσκωτά επιβιβάζονται στο Καλέ της Γαλλίας κατά εκατοντάδες και καταφθάνουν στις ακτές της Βρετανίας, ζητώντας άσυλο και ασφάλεια.
Η χώρα ωστόσο θέλοντας να καταστήσει τον διάπλου της Μάγχης «μη βιώσιμο», κατά δήλωση της υπουργού Εσωτερικών Πρίτι Πατέλ, φέρνει στη Βουλή σαρωτικό νομοσχέδιο για τη μετανάστευση, το οποίο θα καθιστά ποινικό αδίκημα τη χωρίς άδεια είσοδο επί βρετανικού εδάφους.
Κάθε παράνομος μετανάστης μπορεί να αντιμετωπίσει ποινή φυλάκισης έως και τέσσερα έτη, ενώ παράλληλα σύμφωνα με τον «Guardian», οι αιτούντες άσυλο μπορεί να στέλνονται στο βρετανικό νησί της Αναλήψεως στον Νότιο Ατλαντικό.
Την Τετάρτη, η Πατέλ με τον γάλλο ομόλογό της Ζεράλντ Νταρμανέν συμφώνησαν να ενισχύσουν τη συνεργασία τους με στόχο να ανακόψουν τις αυξανόμενες ροές. Η Γαλλία θα διπλασιάσει τον αριθμό των περιπολιών στα παράλιά της ενώ η Βρετανία θα πληρώσει τους Γάλλους με περισσότερα από 62 εκατ. ευρώ.
Θα τους μεταφέρουν στην Αφρική
Η Βρετανία δεν είναι η μόνη χώρα που σηκώνει τη σημαία της ξενοφοβίας. Καθώς οι οικονομίες ανοίγουν σταδιακά και οι μετακινήσεις των ανθρώπων αυξάνονται, η μία μετά την άλλη χώρες εξετάζουν μέτρα αποτροπής. Στη Δανία πριν από μερικές εβδομάδες οι κυβερνώντες Σοσιαλδημοκράτες ψήφισαν πρώτοι στην ΕΕ νόμο βάσει του οποίου οι διαδικασίες των αιτούντων άσυλο θα ανατίθενται σε τρίτες χώρες.
Τι σημαίνει αυτό πρακτικά; Πως οι ενδιαφερόμενοι θα υποβάλουν μεν αίτηση στα σύνορα της Δανίας και εν συνεχεία θα μεταφέρονται αεροπορικώς σε κέντρα υποδοχής άλλων χωρών – ήδη η Κοπεγχάγη προσπαθεί να βρει φόρμουλα με κράτη της Αφρικής, όπως η Ρουάντα, η Αιθιοπία και η Ερυθραία – όπου και θα παραμένουν μέχρι να ολοκληρωθεί η διαδικασία ασύλου τους.
Αύξηση των ροών παρά την πανδημία
Οι εξελίξεις αυτές έρχονται έναν χρόνο μετά το ξέσπασμα της πανδημίας, η οποία περιόρισε δραστικά τις οδούς κινητικότητας – 168 χώρες έκλεισαν τα σύνορά τους και 99 κράτη δεν έκαναν καμία εξαίρεση για όσους ζητούσαν προστασία -, μείωσε τα εμβάσματα και εγκλώβισε χιλιάδες ανθρώπους στην ανέχεια.
Παρ’ όλα αυτά, σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε προ μηνός στη δημοσιότητα η Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR), σχεδόν 82,4 εκατ. άνθρωποι – αύξηση 4% σε σχέση με το προηγούμενο έτος – αναγκάστηκαν εξαιτίας της βίας να εγκαταλείψουν τις εστίες τους κατά τη διάρκεια του πανδημικού 2020.
Και τούτο διότι ο κορωνοϊός παρέλυσε μεν πολλές πτυχές της καθημερινής ζωής, δεν σταμάτησε όμως τις συρράξεις, τους πολέμους, τις διώξεις και τις παραβιάσεις των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Δεν είναι τυχαίο ότι στη συντριπτική τους πλειοψηφία – δηλαδή κατά 68% – οι πρόσφυγες προέρχονται από Συρία, Βενεζουέλα, Αφγανιστάν, Νότιο Σουδάν και Μιανμάρ, χώρες που σπαράσσονται από αιματηρές αναταραχές και συγκρούσεις.
Ζοφερές προβλέψεις για τις συγκρούσεις
Τους πρώτους μήνες του 2021 οι αναγκαστικές μετακινήσεις πληθυσμών συνεχίστηκαν σε πολλά μέρη του κόσμου. Οι προοπτικές για το δεύτερο υπόλοιπο μισό του τρέχοντος έτους κάθε άλλο παρά καθησυχαστικές μοιάζουν.
Προβλέπεται ότι συνολικά το 2021 η ένταση, οι εστίες και οι δρώντες των παγκόσμιων συγκρούσεων θα αυξηθούν σημαντικά. Αθροιστικά, ίσως ξεπεράσουν τα επίπεδα του 2019 και του 2020, όπως προκύπτει από την αμερικανική μη κυβερνητική οργάνωση ACLED, η οποία παρακολουθεί συστηματικά τις ένοπλες συρράξεις.
Χαραμάδες ελπίδας από ΗΠΑ και Κολομβία
Παρά τις ζοφερές προβλέψεις, τους πρώτους μήνες του 2021, υπήρξαν και κάποιες χαραμάδες ελπίδας, αλληλεγγύης και επιμερισμού των ευθυνών, σημειώνει η Στέλλα Νάνου, υπεύθυνη Επικοινωνίας του Γραφείου της Ελλάδας της Υπάτης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες: «Η ανακοίνωση των ΗΠΑ ότι θα δεχτούν περισσότερους πρόσφυγες στο πλαίσιο του προγράμματος επανεγκατάστασης είναι ένα τέτοιο ελπιδοφόρο σημάδι». Την αύξηση του ανώτατου ορίου αποφάσισε ο ίδιος ο Τζο Μπάιντεν ανεβάζοντας το όριο σε 62.500 από το ιστορικό χαμηλό των 15.000 που είχε θέσει ο προκάτοχός του και υπέρμαχος της σκληρής αντιμεταναστευτικής πολιτικής Ντόναλντ Τραμπ.
Σε μια ανάλογη και πρωτοφανή κίνηση προχώρησε και η κυβέρνηση της Κολομβίας η οποία πριν από δύο μήνες αποφάσισε να παρέχει καθεστώς προστασίας για δέκα χρόνια στους Βενεζουελάνους που εισήλθαν στη χώρα πριν από τις 31 Ιανουαρίου του 2021, είτε σε όσους πέρασαν μέσω επίσημων συνοριακών σταθμών, είτε σε εκείνους που μπήκαν παράνομα.
Μάλιστα, η κυβέρνηση θα παράσχει ως την 1η Ιουλίου του 2023 τη δυνατότητα στους πρόσφυγες της Βενεζουέλας να εισέρχονται στη χώρα με νόμιμο τρόπο μόλις ανοίξουν ξανά τα κλειστά λόγω κορωνοϊού σύνορα και όχι μέσω παράνομων διόδων. Η κυβέρνηση θεωρεί ότι με αυτό τον τρόπο οι πρόσφυγες θα έχουν πρόσβαση σε δουλειά και δημόσιες υπηρεσίας, γεγονός που θα συμβάλει στην παραγωγικότητα.
Πολλαπλασιαστής κινδύνου η κλιματική αλλαγή
Τα ακραία καιρικά φαινόμενα θα εξαναγκάσουν χιλιάδες ανθρώπους να εγκαταλείψουν τις εστίες τους. Είτε γιατί θα βιώσουν ξαφνικές αλλαγές στο περιβάλλον, είτε διότι, όπως υποστηρίζουν αναλυτές, η κλιματική αλλαγή θα λειτουργήσει ως «πολλαπλασιαστής κινδύνου» που θα αποσταθεροποιήσει την ειρήνη σε ήδη ασταθείς περιοχές.
«Η κλιματική αλλαγή οδηγεί σε νέο εκτοπισμό και εντείνει την ευαλωτότητα όσων έχουν ήδη αναγκαστεί να ξεριζωθούν. Αν η τροχιά δεν αλλάξει, τότε το ερώτημα δεν είναι εάν ο αριθμός των αναγκαστικά εκτοπισμένων παγκοσμίως θα ξεπεράσει τα 100 εκατομμύρια αλλά πότε» σημειώνει η Στέλλα Νάνου, υπεύθυνη Επικοινωνίας του Γραφείου της Ελλάδας της Υπάτης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, μιλώντας στο «Βήμα».
