Την ώρα που οι προκλήσεις της Τουρκίας συνεχίζονται με την περιπλάνηση του Oruc Reis στο θαλάσσιο χώρο της Ανατολικής Μεσογείου, και εντός της ελληνικής και κυπριακής υφαλοκρηπίδας, προς διενέργεια υποτίθεται ερευνών, όλο και περισσότερα κράτη εκφράζουν ανοικτά τη δυσαρέσκεια τους. Αντιλαμβάνονται πλέον ότι η Τουρκία είναι μία χώρα που με την προκλητική συμπεριφορά της παράγει μόνο εντάσεις και ανασφάλεια στην περιοχή.
Όπως σημειώνουν ανώτατες στρατιωτικές πηγές, η τουρκική παραβατικότητα δεν είναι κάτι καινούργιο. Οποιοσδήποτε σώφρων διεθνής παρατηρητής παρακολουθώντας προσεκτικά τις κινήσεις της, θα είχε καταρτίσει ουσιαστικά ένα κατάλογο προκλήσεων, που αν ήταν ποινικό μητρώο, θα είχε καταδικάσει σε ισόβια κάθειρξη τον υπόλογο, για σωρεία εγκληματικών ενεργειών. Σήμερα όμως, κορυφώνεται μετά και την υπογραφή της συμφωνίας για την οριοθέτηση της ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου.
Έχει φτάσει, λοιπόν, όπως αναφέρουν οι ίδιες πηγές, η χρονική στιγμή που ισχυρά κράτη με παγκόσμια και περιφερειακή επιρροή έχουν αντιληφθεί πλήρως το ρίσκο που αναλαμβάνουν ανεχόμενοι την Τουρκία. Και αρχίζουν να εκφράζουν ανοικτά πλέον τη δυσαρέσκειά τους απέναντι στην προκλητικότητά της, σηματοδοτώντας μία εκ βάθρων αλλαγή των ισορροπιών στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η δυναμική κίνηση της φίλης και συμμάχου Γαλλίας με την άμεση αποστολή ναυτικών δυνάμεων και μαχητικών αεροσκαφών για την διεξαγωγή κοινής άσκησης, είναι η πλέον χαρακτηριστική και στέλνει ένα ισχυρό μήνυμα προς πάσα κατεύθυνση. Κανείς από δω και στο εξής δεν είναι διατεθειμένος να ανεχτεί τους λεονταρισμούς της γείτονος και το σημαντικότερο, δεν μένει απλά στα λόγια, αλλά προχωράει σε πράξεις ισχυρού συμβολισμού.
Ο ρόλος των ΗΠΑ
Οι ΗΠΑ από την άλλη, παρά τις φημολογούμενες στενές διαπροσωπικές σχέσεις μεταξύ του προέδρου Τραμπ με τον Τούρκο πρόεδρο, αρχίζουν να εκφράζουν ανοικτά την αποστροφή τους για τις παράνομες ενέργειες της Τουρκίας. Μία εξαιρετικά σημαντική εξέλιξη, αφού οι σχέσεις των δύο κρατών είναι παραδοσιακά καλές από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου. Όμως αυτή η κατάσταση σήμερα υπόκειται σε μία δομική αλλαγή. Ο κατάλογος των προκλήσεων είναι μακρύς και δεν αφήνει πλέον περιθώρια περαιτέρω ανοχής στην Τουρκία. Ανοικτή υποστήριξη τρομοκρατικών οργανώσεων, κρυφές χρηματοδοτήσεις, παράνομες αποστολές οπλισμού στη Λιβύη αντίθετα προς τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, προμήθεια των οπλικών συστημάτων S-400 και πολλά άλλα, παρέχουν πλέον τη βεβαιότητα ότι η ολιστική αλλαγή στάσης πρέπει να γίνει γεγονός.
Οι ΗΠΑ εξάγουν πλέον το ασφαλές συμπέρασμα ότι έχουν απέναντι τους ένα κράτος αλλοπρόσαλλο που πορεύεται με μόνη αρχή την επίδειξη ισχύος, έστω και χωρίς ουσιαστικό αντίκρισμα, όπως το Oruc Reis που υποτίθεται πως κάνει αξιόπιστες έρευνες έχοντας δίπλα του πολεμικά πλοία. Δεν πείθει όμως πλέον κανένα, εκτός ίσως από ένα μικρό ποσοστό από το εσωτερικό του ακροατήριο. Γι’ αυτό και η πρόσφατη δήλωση του Υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο μετά την συνάντηση του με τον Τούρκο ομόλογο του ότι είναι επιτακτική η ανάγκη για μείωση της έντασης στην Ανατολική Μεσόγειο, στέλνοντας ένα ακόμη ισχυρό και άμεσο μήνυμα στον ταραξία της περιοχής, άνευ των συνηθισμένων υπομνήσεων για ισχυρή και σταθερή σχέση μεταξύ των δύο χωρών, που παγίως συνηθίζεται στο πλαίσιο και της απαραίτητης διπλωματικής αβρότητας.
Η στάση της ΕΕ
Η Ευρωπαϊκή Ένωση ανταποκρίθηκε και αυτή άμεσα στο κάλεσμα της χώρας μας για σύγκληση του Συμβουλίου των Υπουργών Εξωτερικών. Οι χώρες της Ευρώπης τοποθετούνται και εκφράζουν ανοικτά την ανησυχία τους για τις εξελίξεις και υπενθυμίζουν στην Τουρκία ότι επιβαρύνει περαιτέρω τις σχέσεις της με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Όμως ακόμη πιο δυνατό μήνυμα συνιστά η δήλωση του Ύπατου Εκπροσώπου Εξωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ Μπορέλ, σχετικά με τη νέα Navtex της Τουρκίας με την οποία παρατείνεται η παρουσία του τουρκικού πλωτού γεωτρύπανου «Γιαβούζ» στην κυπριακή ΑΟΖ. Ο Μπορέλ σημειώνει πως αυτή η ενέργεια πυροδοτεί περαιτέρω εντάσεις και ανασφάλεια στην Ανατολική Μεσόγειο, έρχεται σε αντίθεση με τις προσπάθειες για επανέναρξη του διαλόγου και υπονομεύει τις διαπραγματεύσεις για την άμεση αποκλιμάκωση στην περιοχή. Με άλλα λόγια, η Τουρκία με μία Navtex κατάφερε να έρθει με μιας, αντιμέτωπη με 27 κράτη!!
Σε περιφερειακό επίπεδο, οι χώρες της Ανατολικής Μεσογείου έχουν ταχθεί ξεκάθαρα απέναντι στην τακτική των κανονιοφόρων της Τουρκίας. Η Αίγυπτος, έδωσε το πιο ισχυρό χτύπημα όχι με δηλώσεις και αυτή, αλλά με πράξεις, μέσω της υπογραφής της ΑΟΖ με την Ελλάδα και χαρακτηρίζοντας τη συμφωνία ως μία ιστορική εξέλιξη των διμερών σχέσεων των δύο χωρών. Παράλληλα, έχει εκφράσει το ενδιαφέρον της (όπως και τα ΗΑΕ) να συμμετέχει σε άσκηση στην περιοχή, σηματοδοτώντας την πρόθεση της για ενεργή ανάμειξη στα τεκταινόμενα. Το Ισραήλ μέσω του Υπουργείου Εξωτερικών του από την πρώτη στιγμή πήρε θέση και εξέφρασε την πλήρη υποστήριξη και αλληλεγγύη στην Ελλάδα σχετικά με το θέμα των θαλάσσιων ζωνών και την οριοθέτηση της ΑΟΖ. Τέλος, η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα έσπευσαν να χαιρετίσουν την ελληνο-αιγυπτιακή συμφωνία για την ΑΟΖ, ως μία εξαιρετικά θετική εξέλιξη στην περιοχή.
Αυτό που απομένει να δούμε είναι πότε ο μικρός αριθμός των κρατών που υποστηρίζουν μέχρι σήμερα τον ταραχοποιό της περιοχής, θα αναθεωρήσουν και αυτά. Για παράδειγμα στο Κατάρ η μετάδοση της είδησης για τις παράνομες τουρκικές έρευνες από το δίκτυο Αλ Τζαζίρα έγινε με μία πρωτόγνωρη για τα μέχρι τώρα δεδομένα ουδετερότητα. Ίσως σήμερα είναι η κατάλληλη στιγμή που πρέπει να αναρωτηθεί αν αξίζει να συνεχίζει να χρηματοδοτεί με “δανεικά και αγύριστα” το καθεστώς Ερντογάν, υποστηρίζοντας μία οικονομία που καταρρέει, έχοντας απωλέσει την υποστήριξη του διεθνούς παράγοντα και χωρίς την προοπτική ανάκαμψης.
Ποια η αντίδραση της Τουρκίας στα παραπάνω; Προσπαθώντας να αντιμετωπίσει τα πολλαπλά ζητήματα που αντιμετωπίζει σήμερα και αντιλαμβανόμενη ότι η προβληματική συμπεριφορά της χώρας έχει ονοματεπώνυμο, αυτό του Τούρκου προέδρου, προχωράει σε σπασμωδικές αντιδράσεις. Χαρακτηριστικότερη όλων είναι η απίστευτη δήλωση του εκπροσώπου της τουρκικής προεδρίας Καλίν σχετικά με παλαιότερη συνέντευξη του υποψηφίου στις προσεχείς εκλογές Τζο Μπάιντεν, ότι οι ΗΠΑ θα πληρώσουν το τίμημα! Δεν διστάζει δηλαδή να απειλήσει ακόμα και τις ΗΠΑ όταν παράγοντες της εκφράζουν διαφορετική ή ακόμα και αντίθετη άποψη, δημιουργώντας επιπλέον εχθρούς και ξοδεύοντας αλόγιστα το όποιο διπλωματικό της κεφάλαιο.
Σύμφωνα με ανώτατες στρατιωτικές πηγές, οι εξελίξεις δικαιώνουν πανηγυρικά τη χώρα μας. Η σταθερή προσήλωση που επιδεικνύει η Ελλάδα στις αρχές του διεθνούς δικαίου και της ειρηνικής επίλυσης των διαφορών, της δίνει το πλεονέκτημα να αυξάνει τους συμμάχους και εταίρους της και να γέρνει την πλάστιγγα υποστήριξης των απόψεων της υπέρ της. Μετά το τέλος και αυτής της κρίσης τίποτα δεν θα είναι πλέον το ίδιο. Το μέλλον προδιαγράφεται έντονο και οι εξελίξεις είναι σίγουρο ότι θα διαμορφώσουν μία νέα κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο. Στη νέα αυτή κατάσταση η Ελλάδα φιλοδοξεί και πρέπει να έχει ισχυρή θέση μέσα από την ξεκάθαρη και συνεπή στάση της, προάγοντας την ασφάλεια και τη σταθερότητα στην περιοχή που όλοι φαίνεται να επιθυμούν πλην ενός, της Τουρκίας.
