Τα άγρια ρόδα του Νικ Νάιτ

Τα κόκκινα τριαντάφυλλα δεν έχουν μεγάλη φωτογένεια, ενώ εκείνα του θερμοκηπίου είναι πάντα «σφιγμένα». Και, αν ρωτάμε και την άποψή του, η ομορφιά σε ένα τριαντάφυλλο «συχνά μπορεί να οφείλεται σε ένα λάθος, σε ένα φύλλο που έχει αρχίσει να μαραίνεται και να πέφτει, ή στον τρόπο που έχει τσακιστεί ο μίσχος του». O Νικ Νάιτ γνωρίζει κάθε καπρίτσιο των συγκεκριμένων λουλουδιών. «Είμαι πλήρως αφοσιωμένος στα τριαντάφυλλα. Αποπνέουν μια μελαγχολία που μου αρέσει πολύ» έχει δηλώσει χαρακτηριστικά απηχώντας τον Μποντλέρ που έλεγε «δεν μπορώ να συλλάβω κάποιον τύπο ομορφιάς στον οποίο δεν υπάρχει μελαγχολία». Ο πολυβραβευμένος φωτογράφος μόδας, δημιουργός του διαδικτυακού τόπου SHOWstudio που έφερε στις αρχές των 00s επανάσταση στην παρουσίαση της μόδας στο Internet, ξέρει βέβαια πώς να αναδείξει αυτή την ομορφιά μαζί με όλη την «τραγική ποιητικότητά» της. Εν προκειμένω, μέσα από εικόνες που αποτυπώνουν το μεγαλειώδες κάλλος και τη δυναμική ενεργητικότητα των λουλουδιών που αρχίζουν να χάνουν το παιχνίδι με τη σύντομη ζωή τους. «Με παθιασμένους, επιθανάτιους ρόγχους πεθαίνουν μπροστά στη μηχανή μου. Τα δίνουν όλα. Και μετά, αυτό ήταν, τα πέταλά τους πέφτουν και τα άνθη αφανίζονται».

Πάντως, ο Νικ Νάιτ δεν υπερβάλλει όταν λέει ότι είναι αφοσιωμένος στα τριαντάφυλλα, καθώς ασχολείται με αυτά και με το να τα φωτογραφίζει εδώ και σχεδόν τριάντα χρόνια. Συγκεκριμένα από το 1992, όταν δηλαδή του ανατέθηκε να απαθανατίσει άνθη από τη βοτανική συλλογή του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου, μια συνεργασία που είχε ως αποτέλεσμα την έκθεση «Plant Power», η οποία τελικά διήρκεσε 15 χρόνια. Εκεί φωτογράφισε το πρώτο του τριαντάφυλλο και ξεκίνησε την καρμική σχέση του με το είδος. Συμπτωματικά(;), όταν αποφάσισε να κάνει ένα τατουάζ στο μπράτσο του σε νεαρότερη ηλικία, είχε διαλέξει ένα ρόδο. «Δεν μπορούσα να ζωγραφίσω αυτό που ήθελα, οπότε ζήτησα ένα τριαντάφυλλο» έχει πει, ενώ το μεσαίο όνομα της αγαπημένης του μητέρας είναι Ρόουζ (δηλαδή ρόδο). Μάλλον αισθάνθηκε πολύ οικεία όταν του ζητήθηκε να φωτογραφίσει τα μπουμπούκια τους για διαφημιστικές καμπάνιες της εταιρείας καλλυντικών Lancôme (με σήμα το τριαντάφυλλο)

Στο ίδιο το σπίτι του στο νοτιοδυτικό Λονδίνο, το οποίο έχει σχεδιαστεί από τον βρετανό αρχιτέκτονα Ντέιβιντ Τσίπερφιλντ, παλιό του συνεργάτη και στην προαναφερθείσα έκθεση, ο 62χρονος Νάιτ έχει έναν μικρό κήπο με τριαντάφυλλα. Οταν έρθει η κατάλληλη στιγμή τα κόβει και τα «σκηνοθετεί», δηλαδή τα διατάσσει σε ένα βάζο στο τραπέζι της κουζίνας του και έτσι όπως λούζονται στο φυσικό φως προσπαθεί ώρες ολόκληρες να αναδείξει τις καλύτερες γωνίες τους για να αποδώσει με δραματικούς τόνους την εφήμερη φύση της ομορφιάς τους. «Ακόμα και η απειροελάχιστη μετατόπισή τους μπορεί να καταστρέψει τη μελωδικότητα της σύνθεσης». Είναι μια διαδικασία στην οποία δεν εμπλέκεται κανείς άλλος πέρα από τον ίδιο και το iPhone του και είναι μια πρακτική του που γνωρίζουν όσοι τον ακολουθούν στο Instagram, γιατί εκεί ανεβάζει τις φωτογραφίες του τα τελευταία έξι χρόνια περίπου. Ωστόσο τον περασμένο Ιούνιο αποφάσισε να παρουσιάσει τα ρόδα του σε έναν (αντισυμβατικό) εκθεσιακό χώρο, έναν εναλλακτικό αχυρώνα (Albion Barn) στην Οξφόρδη, ενώ σε λίγες ημέρες θα εγκαινιαζόταν μια έκθεση από το ίδιο σώμα δουλειάς στην έπαυλη Waddesdon στο Μπάκιγχαμσαϊρ με τίτλο «Roses from my Garden», κάτι που βεβαίως δεν θα συμβεί εξαιτίας της πανδημίας του κορωνοϊού. Μια υπενθύμιση ότι η ομορφιά δεν μπορεί βέβαια να σώσει τον κόσμο, αλλά μπορεί να απαλύνει έστω για μερικές στιγμές και έστω από απόσταση το δυσβάστακτο φορτίο των ημερών.

Nα διευκρινίσουμε ότι ο Νικ Νάιτ δεν τις θεωρεί φωτογραφίες αλλά πίνακες. Η αλήθεια είναι ότι ενώ θα μπορούσαν να καταταχθούν σε ένα πάνθεον εξόχως φωτογραφημένων ανθέων, όπως οι παπαρούνες του Ιρβινγκ Πεν ή οι κρίνοι του Ρόμπερτ Μέιπλθορπ, θυμίζουν περισσότερο τις νεκρές φύσεις των δημιουργών του 16ου και 17ου αιώνα που ανέδειξαν το ζωγραφικό είδος, όπως ο Γιαν Μπρίγκελ ο πρεσβύτερος ή ο Γιαν Βαν Χιούζαμ. Ο Νάιτ το επιδιώκει πολύ συνειδητά καθώς οι διαστάσεις τους (άλλες 50 Χ 50 εκ. και άλλες 150 Χ 150 εκ.) παραπέμπουν στο μεγαλείο και στην υπερβολή της εποχής τού μπαρόκ. Εκεί τελειώνουν οι συνδέσεις με το παρελθόν – ας μην ξεχνάμε ότι ο Νάιτ έχει πειραματιστεί και με την τρισδιάστατη φωτογραφία και εκτύπωση και έχει δημιουργήσει ψηφιακά γλυπτά με τη μορφή της Ναόμι Κάμπελ και της Κέιτ Μος.

Ολες οι άλλες παράμετροι δημιουργίας τους προϋποθέτουν την τελευταία τεχνολογία του 21ου αιώνα. Για παράδειγμα, προκειμένου να συμπληρώσει κενά ή να βελτιώσει την ανάλυση σε τμήματα της εικόνας σε αυτή τη μεγεθυσμένη εκδοχή τους ανατρέχει στην Τεχνητή Νοημοσύνη (AI) και στα ανεξάντλητα αρχεία δεδομένων με τις εκατομμύρια αποθηκευμένες εικόνες τριαντάφυλλων για να βρει αυτό ακριβώς που ζητάει. Επειτα, όταν εκτυπώνει τις εικόνες του τοποθετεί το φωτογραφικό χαρτί ανάποδα στον εκτυπωτή ώστε να μην απορροφήσει πλήρως το μελάνι και το αποτέλεσμα να έχει την υφή που θυμίζει τις πινελιές ενός ζωγράφου. Από τις αρχές της καριέρας του ζωγράφιζε πάνω σε αρνητικά ή δημιουργούσε κολάζ και θόλωνε τα όρια ανάμεσα στη φωτογραφία (μόδας και όχι μόνο) και την εικαστική τέχνη. Η δουλειά του έχει εξάλλου εκτεθεί στα μεγαλύτερα μουσεία και στους κορυφαίους πολιτιστικούς οργανισμούς, όπως η Tate Modern, το Victoria & Albert ή η γκαλερί Gagosian.

Το ενδιαφέρον του για τον φυσικό κόσμο είναι εξίσου παλιό. Ο γεννημένος στο Λονδίνο Νικ Νάιτ (1958 -) ξεκίνησε να σπουδάζει Βιολογία προκειμένου να συνεχίσει στην Ιατρική αλλά τελικά λοξοδρόμησε προς το Bournemouth and Poole College of Art and Design για να βρει τα πατήματά του στη φωτογραφία. Οσο ήταν ακόμη φοιτητής στη σχολή, αποτύπωσε τη σκηνή των skinheads του Λονδίνου και είδε τη δουλειά του να γίνεται βιβλίο. Η συνέχεια ήταν ιλιγγιωδώς ανηφορική. Ο Τέρι Τζόουνς του «i-D» τού ανέθεσε τη δημιουργία μιας σειράς πορτρέτων για την επέτειο των πέντε χρόνων του περιοδικού, γεγονός που τράβηξε την προσοχή του art director Μαρκ Ασκoλι, ο οποίος του «εμπιστεύθηκε» τον κατάλογο για την καμπάνια του Γιότζι Γιαμαμότο (1986) σε συνεργασία με τον θρυλικό γραφίστα Πίτερ Σάβιλ. Κάπως έτσι ξεκίνησε η πορεία του για τα αστέρια και τις συνεργασίες με σχεδιαστές μόδας, μοντέλα και καλλιτέχνες όπως ο Αλεξάντερ Μακ Κουίν, η Κέιτ Μος ή η Lady Gaga.«Η μεταφυσική διάσταση στις εικόνες του είναι ιδιαίτερα αποκαλυπτική. Δημιουργεί ένα σύμπαν όπου αισθάνεσαι ότι αντικρίζεις φευγαλέες εικόνες από ένα όνειρο» συνόψιζε πολύ εύστοχα τη μαγεία του έργου του μια συνεργάτριά του. Καθόλου τυχαία, στις αναζητήσεις του πολυπράγμονος Νάιτ περιλαμβάνεται και η συναισθησία, η νευρολογική δηλαδή ανάμειξη των αισθήσεων όπου ένα άτομο μπορεί, για παράδειγμα, να ξεχωρίζει τα χρώματα μέσω των ήχων ή, αντίστροφα, να διακρίνει ήχους μέσα από τα χρώματα. Δεδομένου ότι ο ίδιος έχει δηλώσει, μισοαστεία – μισοσοβαρά, ότι μετά τα τριαντάφυλλα μπορεί να επεκτείνει το ενδιαφέρον του στα πουλιά ή στα ψάρια, αναμένουμε με γλυκιά προσμονή τις «οπτικοακουστικές» ονειροχρωματικές συνθέσεις του από το ζωικό βασίλειο.