Η ανακάλυψη ενός πτώματος που βρισκόταν σε προχωρημένη σήψη, η πολύωρη περιπλάνηση τεσσάρων εφήβων που χάθηκαν μέσα σε σπήλαιο της Βρετανίας, πολυάριθμα αυτοκινητικά ατυχήματα, μαχαιρώματα, ληστείες, πυροβολισμοί, μηνύσεις και αμέτρητοι καβγάδες ανάμεσα σε ζευγάρια. Για όλα αυτά, και για πολλά ακόμη περιστατικά που ίσως να μην έχουν δει το φως της δημοσιότητας, ευθύνεται το Pokemon Go, μια ψηφιακή εφαρμογή-φαινόμενο που μετράει ήδη περισσότερα από 100 εκατομμύρια downloads. Το υπερεπιτυχημένο, και στην Ελλάδα, παιχνίδι αποτελεί αποτέλεσμα της συνεργασίας των εταιρειών Niantic Labs και The Pokémon Company –το 32% της οποίας ανήκει στη Nintendo. Υπολογίζεται πως τα ημερήσια κέρδη τους από τις σχετικές με το app μικροσυναλλαγές αγγίζουν τα 9 εκατ. ευρώ. Φυσικά, έχει αποτελέσει δημοφιλές θέμα συζητήσεων τις τελευταίες εβδομάδες, με τους πιο πολλούς να αναρωτιούνται τι ακριβώς είναι.
Φανταστικά πλάσματα σε πραγματική πίστα


Τα Pokemon είναι φανταστικά πλάσματα ιαπωνικής έμπνευσης –με πιο διάσημο τον κίτρινο Πίκατσου –που έκαναν την εμφάνισή τους τη δεκαετία τoυ ’90 ως ήρωες σειράς κινουμένων σχεδίων. Η ανταπόκριση των παιδιών της εποχής ήταν τόσο μεγάλη που γρήγορα καθετί (κάρτες, βιντεοπαιχνίδια, ταινίες) στο οποίο φιγουράριζαν αυτά τα ζωάκια με τις παράξενες υπερδυνάμεις γινόταν ανάρπαστο. Στις 6 Ιουλίου λανσαρίστηκε, κάπως σαν κεραυνός εν αιθρία, το Pokemon Go, ένα παιχνίδι επαυξημένης πραγματικότητας, που κάνει χρήση του συστήματος πλοήγησης (GPS) και της κάμερας του κινητού. Για να γίνει κανείς χρήστης του Pokemon Go πρέπει πρώτα να εγκαταστήσει την εφαρμογή στο smartphone του και να διαλέξει, να ντύσει και να δώσει όνομα στον χαρακτήρα του. Μόλις τελειώσει με την τυπική αυτή διαδικασία, του δίνεται η δυνατότητα να αιχμαλωτίσει το πρώτο του Pokemon. Για να το καταφέρει, ενεργοποιείται η κάμερα του κινητού τηλεφώνου του και ξαφνικά βλέπει στην οθόνη του τον Squirtle, τον Charmander ή τον Bulbasaur να κάθεται μέσα στο σαλόνι του ή σε όποιον χώρο τέλος πάντων βρίσκεται. Ο παίκτης καλείται να πιάσει όσα περισσότερα γίνεται και στη συνέχεια να τα εκπαιδεύσει (σε ειδικά, συγκεκριμένα σημεία) ώστε να αναμετρηθούν με τα Pokemon άλλων χρηστών. Ναοί και πλατείες διαθέτουν συνήθως Pokemon εν αφθονία και κάθε χρήστης που θέλει να προχωρήσει στο παιχνίδι είναι υποχρεωμένος να βγει από το σπίτι του και να ακολουθήσει τον χάρτη της πόλης –όπως εμφανίζεται στην οθόνη του κινητού του μέσω της εφαρμογής.
Παιχνίδι με τη χαρά του κυνηγιού


Αυτή ακριβώς η διαδραστική σχέση μεταξύ πραγματικού και ψηφιακού κόσμου έχει προκαλέσει ό,τι περιγράψαμε στην αρχή του κειμένου. Και οι μη εξοικειωμένοι με τα άλματα της τεχνολογίας πολίτες οικτίρουν τους νεαρούς που μαζεύονται στις πιάτσες της Αθήνας (ή της Ουάσιγκτον) ή ξεχύνονται ομαδόν στους δρόμους θεωρώντας ότι χάνουν τον χρόνο τους και πιστεύοντας πως μια γενιά σε μόνιμη σύνδεση με έναν υπολογιστή και μία οθόνη βρήκε τον τρόπο να χάσει ακόμη περισσότερο την επαφή της με την πραγματικότητα. Οι νεαροί (ή και μεγαλύτερης ηλικίας) χρήστες του παιχνιδιού εστιάζουν στη χαρά του κυνηγιού, αλλά και αντιτείνουν πως το Pokemon Go τούς έχει αναγκάσει αφενός να βγουν από το σπίτι και να περπατήσουν (ακόμη και πολλά χιλιόμετρα), αφετέρου να κοινωνικοποιηθούν –κάθε παιχνίδι χρειάζεται και τις συνεννοήσεις του άλλωστε.
Επιπλοκές υπήρξαν γρήγορα. Η Πολιτεία της Νέας Υόρκης σκέφτεται, για παράδειγμα, να απαγορεύσει στους σεξουαλικούς παραβάτες (registered sexual offenders) που έχουν αποφυλακιστεί με αναστολή να παίζουν Pokemon Go, προκειμένου να τους αποτρέψουν από το να δελεάσουν νεαρά θύματα μέσω του παιχνιδιού. Ενας άνδρας από τις ΗΠΑ έχει καταθέσει αγωγή κατά των δημιουργών του Pokemon Go κατηγορώντας τους για καταπάτηση ιδιωτικής περιουσίας, ισχυριζόμενος ότι πολλοί άγνωστοι σε εκείνον νεαροί άρχισαν πρόσφατα να περιφέρονται έξω από την πόρτα του και πως τουλάχιστον πέντε από αυτούς του χτύπησαν ακόμη και την πόρτα ζητώντας του να πάνε στην αυλή του σπιτιού του προς άγραν Πόκεμον. Επίσης, αρκετοί δημόσιοι χώροι ανά τον κόσμο, όπως το Peace Memorial Park στη Χιροσίμα της Ιαπωνίας, το Μουσείο Μνήμης του Ολοκαυτώματος στις ΗΠΑ και το πρώην στρατόπεδο συγκέντρωσης Αουσβιτς στην Πολωνία, έχουν απαγορεύσει τη χρήση του παιχνιδιού στις εγκαταστάσεις τους.
Τι είναι η επαυξημένη πραγματικότητα


Υπάρχουν πολλά που θα μπορούσε να σχολιάσει κανείς στην περίπτωση του Pokemon, ωστόσο αξίζει να σταθούμε στον όρο επαυξημένη πραγματικότητα, που έχει χρησιμοποιηθεί στον στρατό και στα συστήματα πλοήγησης, ακόμη και σε άλλα βιντεοπαιχνίδια που δεν γνώρισαν μαζική επιτυχία. Χάρη στην τρέλα του Pokemon Go μπορούμε να πάρουμε μια γεύση της επαυξημένης πραγματικότητας όλοι οι κοινοί θνητοί. Και η επαυξημένη πραγματικότητα δεν ταυτίζεται με την εικονική πραγματικότητα, «καθώς δεν αντικαθιστά τον πραγματικό κόσμο με μια προσομοίωση, αλλά αποτελεί μάλλον έναν εξελιγμένο συνδυασμό και των δύο. Η επαυξημένη πραγματικότητα ενσωματώνει το ψηφιακό στο πραγματικό (με τη χρήση της κάμερας του smartphone το ψηφιακό Pokémon μεταφέρεται στον φυσικό κόσμο) και το πραγματικό στο ψηφιακό (το ανθρώπινο σώμα γίνεται μέρος μιας προσομοίωσης πραγματικότητας)», όπως έγραψε στον «Guardian» ο κροάτης διανοούμενος Σρέκο Χόρβατ.
Υπάρχουν κάποιοι που ανησυχούν ότι η κανονικοποίηση της επαυξημένης πραγματικότητας μπορεί να οδηγήσει σε έναν κόσμο όπου η συνύπαρξή μας στο ίδιο φυσικό περιβάλλον δεν θα σημαίνει απολύτως τίποτε για την κοινή μας εμπειρία σε αυτό, αφού δεν θα αλληλεπιδρούμε, δεν θα μοιραζόμαστε τίποτε και θα επιλέγει ο καθένας ποια στοιχεία θα ήθελε να εισαγάγει ή να αφαιρέσει. Πρόκειται στην ουσία για τη μεταφορά στον πραγματικό κόσμο του φαινομένου που ονομάζεται filter bubble, κάτι που περιγράφει αυτό που συμβαίνει όταν δημιουργούμε, όχι πάντα συνειδητά, έναν μικρόκοσμο στα κοινωνικά δίκτυα, από τον οποίο εξοβελίζουμε κάθε γνώμη η οποία μάς είναι απωθητική ή κάθε ιδέα με την οποία δεν συμφωνούμε, εδραιώνοντας και επιβεβαιώνοντας τεχνηέντως τα πιστεύω, τις αντιλήψεις, ακόμη και τις προκαταλήψεις μας.
Θα μπορούσε να σώσει τον πλανήτη


Αλλοι έχουν χρησιμοποιήσει το Pokemon Go για πιο αγαθούς σκοπούς: στο πλαίσιο μιας καμπάνιας ευαισθητοποίησης υπέρ των παιδιών-θυμάτων των εχθροπραξιών στη Συρία, το γραφείο Τύπου των Επαναστατικών Δυνάμεων της χώρας που τάσσονται κατά του Μπασάρ αλ Ασαντ δημοσίευσε εικόνες παιδιών να κρατούν σκίτσα με φιγούρες του Pokemon, όπου αναγράφεται: «Είμαι εδώ, έλα να με σώσεις». Υπάρχουν ακόμη και φωνές που ισχυρίζονται ότι το Pokemon Go θα μπορούσε να σώσει τον πλανήτη από το έγκλημα ή την περιβαλλοντική καταστροφή, αφού θα μπορούσαν οι χρήστες με το πάτημα ενός κουμπιού να ειδοποιούν τις αρμόδιες αρχές και οργανώσεις για ό,τι ύποπτο συναντούν στις εξορμήσεις τους ή για προβλήματα ρύπανσης ή μόλυνσης.
Ο παγκόσμιος πυρετός που έχει προκαλέσει το Pokemon Go οφείλεται φυσικά εν μέρει στη συναρπαστική επαυξημένη πραγματικότητα, όμως σίγουρα έχουν παίξει κάποιον ρόλο στη φρενίτιδα που τόσο γρήγορα παρατηρήθηκε ένα brand με πιστό κοινό και η χρήση του δημόσιου χώρου ως πίστας παιχνιδιού. Τα στοιχεία αυτά δεν θα μεταφραστούν απαραίτητα σε παρατεταμένη περίοδο άνθησης. Η νοσταλγία για τα Pokemon χάρη στην οποία πολλοί δοκίμασαν το παιχνίδι δεν είναι ένα συναίσθημα το οποίο θα τους οδηγήσει να παίζουν Pokemon Go για πολύ καιρό. Η σωματική δραστηριότητα που απαιτεί το παιχνίδι μπορεί επίσης να αποθαρρύνει αρκετούς χρήστες καθώς περνάει ο καιρός. Υπάρχει και το ζήτημα της εποχής. Ωραίο να ψάχνεις για Πόκεμον το καλοκαίρι, με τις μεγάλες ημέρες και τον ζεστό αέρα, αλλά πιο δύσκολα εγκαταλείπεις τη ζεστασιά του σπιτιού σου όταν βρέχει ή έχει κρύο. Η πρόσφατη αναβάθμιση της εφαρμογής άφησε πολλούς χρήστες δυσαρεστημένους με τις αλλαγές, τα downloads μειώνονται και όλα δείχνουν πως και το Pokemon Go μόδα είναι και… περνάει.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ