Το «Ατλαζένιο γοβάκι» ανεβαίνει στη σκηνή της Πειραιώς

Κατατάσσεται στα σημαντικότερα βιβλία του 20^ου αιώνα, σύμφωνα, τουλάχιστον, με τον Monde: Είναι «Το ατλαζένιο γοβάκι» του Πολ Κλοντέλ που γραφόταν επί μια πενταετία. Στο επίκεντρο βρίσκεται η Ισπανία της εποχής της Αναγέννησης, των κατακτητικών πολέμων, ο απόλυτος, αδύνατος Έρωτας μέσα από μια θεατρική φόρμα που συνδυάζει πολλά και διαφορετικά στοιχεία. Πιστεύοντας ακράδαντα ότι το θέατρο είναι ο μόνος τόπος όπου «ο καημένος ο άνθρωπος μπορεί να γίνει για λίγες ώρες Θεός», ο Κλοντέλ υμνεί την τέχνη του παραδίδοντας στο κοινό ένα μνημιώδες έργο.

Ουσιαστικά είναι μια «ιστορική παραβολή» και την ίδια ώρα ένα έργο που επιβεβαιώνει ότι ο η ζωή και το θέατρο πάνε μαζί. Θα μπορούσε να το παρομοιάσει κανείς με ένα εγκώμιο για τις απεριόριστες δυνατότητες του θεάτρου και της θεατρικής σκηνής. Έργο που συνδυάζει ποικίλες θεατρικές φόρμες και πλήθος υποκριτικών τρόπων, το μεγάλης διάρκειας θεατρικό, παρακολουθεί την ανθρώπινη περιπέτεια: επεκτατικοί πόλεμοι, θρησκευτικές μισαλλοδοξίες, η κατάκτηση του Νέου Κόσμου και φυσικά ο έρωτας, ως μέσον για την γνώση του Άλλου, του Θεού.

Χρειάστηκε να περάσουν πέντε χρόνια (1919 –1924) για να γράψει ο Κλοντέλ το «Ατλαζένιο Γοβάκι». Ζούσε τότε _αρχές του 20^ου αιώνα_ στην Ιαπωνία. Εκδόθηκε λίγο αργότερα (το 1929) και πρωτοανέβηκε στη σκηνή το 1943. Παραγωγή της Κομεντί Φρανσέζ και σε σκηνοθεσία του Ζαν-Λουί Μπαρώ, ο οποίος και συνεργάστηκε με τον συγγραφέα για μια πολύ συντομότερη «σκηνική εκδοχή» του έργου διάρκειας 4 ωρών. Η παράσταση ανέβηκε κατά τη διάρκεια της Κατοχής και αποτέλεσε ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα στην ιστορία του θεάτρου του 20ου αιώνα. Αλλά και αργότερα, όταν το έργο ξαναπαίχτηκε, μετά από την Απελευθέρωση, στην ίδια σκηνοθεσία, καταγράφηκε έντονα στο κοινό: Ενας συνδυασμός δύναμης, ποιητικής γλώσσας και ανατρεπτικής διάθεσης.

Το γοβάκι και η ιστορία του…

Στην Ισπανία της Αναγέννησης, κέντρο του καθολικισμού αλλά και του κόσμου, ο Δον Ροντρίγκο, ένας μελλοντικός κονκισταδόρας, και η Δόνια Προέσα, η γοητευτική σύζυγος του σεβάσμιου δικαστή Δον Πελάγιου, συναντιούνται και ερωτεύονται. Όμως, η Δόνια Προέσα, κατόπιν εντολής του βασιλιά και του συζύγου της, εγκαταλείπει την Ισπανία για το Μογκαντόρ, ένα κάστρο στην Αφρική, με σκοπό να υπερασπιστεί εκεί τα Ισπανικά συμφέροντα, αναχαιτίζοντας την επέκταση του Ισλάμ. Μετά τον θάνατο του Δον Πελάγιου, η Δόνια Προέσα στέλνει μια επιστολή στον Δον Ροντρίγκο για να έρθει να τη βρει αλλά η επιστολή αυτή φτάνει στα χέρια του δέκα χρόνια αργότερα. Εν τω μεταξύ, εκείνη έχει παντρευτεί τον Δον Καμίλλο και ο Δον Ροντρίγκο κατακτά την Αμερική, διαπράττοντας αγριότητες απέναντι στους αυτόχθονες, με άλλοθι τον εκχριστιανισμό τους. Μόλις λαμβάνει την επιστολή, ταξιδεύει στο Μογκαντόρ και συναντά την Δόνια Προέσα για μία και μοναδική φορά, λίγο πριν τον θάνατό της. Εκείνη, του μεταδίδει τη χαρά που της προσφέρει η θρησκευτική πίστη και μετά από τον θάνατό της, ο Δον Ροντρίγκο απαρνείται το βίαιο παρελθόν του και μεταμορφώνεται σε έναν άνθρωπο που επιζητά την ειρήνη. Τιμωρείται από τον βασιλιά της Ισπανίας για εσχάτη προδοσία, καταλήγει σκλάβος σε ένα καράβι και τελικά σώζεται τυχαία από μια καλόγρια.

Ο Πωλ Κλωντέλ (1868-1955) ήταν γάλλος θεατρικός συγγραφέας και ποιητής, καθώς και διπλωμάτης. Ταξίδεψε και έζησε στη Σανγκάη, την Πράγα, τη Φρανκφούρτη, το Αμβούργο, εκπροσωπώντας τη Γαλλία. Διετέλεσε πρέσβης της Γαλλίας στο Τόκυο, την Ουάσιγκτον και τις Βρυξέλλες.

Συνολικά το έργο του διαπνέεται από έντονο θρησκευτικό συναίσθημα, το οποίο πηγάζει από τη βαθιά του πίστη στον Καθολικισμό. Η πρώιμη γραφή του χαρακτηρίζεται από την επιρροή των Γάλλων συμβολιστών και ιδιαίτερα του Ρεμπώ. Καθώς συνέγραψε το έργο του παράλληλα με τα καθήκοντα του διπλωμάτη, το εξωτικό και κοσμοπολίτικο στοιχείο είναι παρόν στο θεατρικό του έργο. Το σημαντικότερο ποιητικό του έργο θεωρείται «Οι πέντε μεγάλες Ωδές» (1910). Από τα θεατρικά του έργα αναφέρουμε ενδεικτικά: «Ο χρυσοκέφαλος», «Η ανταλλαγή», «Ο κλήρος του μεσημεριού». «Το ατλαζένιο γοβάκι» θεωρείται το αριστούργημά του. Συνέγραψε επίσης θεωρητικά κείμενα για την ποιητική τέχνη, κείμενα σχετικά με τη Βίβλο και κριτικά δοκίμια για το έργο άλλων συγγραφέων.