Τη δημιουργία ομολόγων έργων για τη χρηματοδότηση των ενεργειακών επενδύσεων και γενικότερα την ανάπτυξη υποδομών τα οποία θα διαπραγματεύονται στην εγχώρια αγορά μετοχών ως λύση που επεκτείνει τους διαθέσιμους πόρους της οικονομίας, παρέχει περισσότερες λύσεις χρηματοδότησης για τις επιχειρήσεις και αυξάνει τις επιλογές των επενδυτών, αλλά και την ίδρυση μιας χρηματιστηριακής αγοράς ενέργειας, εξετάζει το Χρηματιστήριο Αθηνών.
Ειδικότερα, στο πλαίσιο λειτουργίας του ΛΑΓΗΕ (Λειτουργός Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας), προετοιμάζεται η ίδρυση μιας χρηματιστηριακής αγοράς στην οποία θα μπορεί κάποιος να αγοράζει και να πουλάει ενέργεια, ενώ η λογική της προσπάθειας απορρέει από την εκτίμηση ότι η διαπραγμάτευση της ενέργειας μέσα σε ένα οργανωμένο χρηματιστηριακό περιβάλλον το οποίο διαθέτει αφενός έναν αποτελεσματικό μηχανισμό εποπτείας και αφετέρου τον μηχανισμό αποκάλυψης των τιμών που διαθέτουν οι αγορές θα καταργήσει το υποχρεωτικό pool και θα συνεισφέρει στον ανταγωνισμό.
Εξάλλου μια σημαντική παράμετρος στη διαδικασία του μετασχηματισμού που πραγματοποιείται αυτή την περίοδο στον κλάδο της ενέργειας σε παγκόσμιο αλλά και ευρωπαϊκό επίπεδο είναι και η δημιουργία δομών και μηχανισμών που θα εξασφαλίζουν τον αποτελεσματικότερο τρόπο καθορισμού της τιμής της ενέργειας σε εθνικό επίπεδο, το οποίο με τη σειρά του θα συμβάλει στη σύζευξη των αγορών σε επίπεδο ΕΕ, που εν τέλει θα οδηγήσει σε κάτι που φέρει τον φιλόδοξο τίτλο «απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας».
Αποτελεσματικό πλαίσιο


Σε αυτή τη διαδικασία κεντρικό ρόλο και πρότυπο αποτελούν οι χρηματιστηριακές αγορές κυρίως λόγω του γεγονότος ότι ως μηχανισμοί ορισμού τιμής για τα χρηματοοικονομικά προϊόντα διέπονται ήδη από ευρωπαϊκά καθορισμένο θεσμικό πλαίσιο το οποίο τουλάχιστον εντός της ΕΕ έχει αποδείξει την αποτελεσματικότητά του.
Επιπλέον είναι απαραίτητο να συνυπάρχει ένας εξίσου αποτελεσματικός μηχανισμός διαχείρισης κινδύνου και εκκαθάρισης.
Και σε αυτό το επίπεδο ήδη αυτή την εποχή ολοκληρώνεται μια προσπάθεια σε ευρωπαϊκό επίπεδο για την εφαρμογή ενιαίων κανόνων λειτουργίας των εκκαθαριστικών οίκων που επιθυμούν να λειτουργούν πλέον στην ΕΕ που συνοψίζονται υπό τον κανονισμό EMIR, ο οποίος ουσιαστικά ρυθμίζει και προσδιορίζει τους ευρωπαϊκά αποδεκτούς μηχανισμούς εκκαθάρισης και διαχείρισης κινδύνου στους οποίους εντάσσονται και όλα τα προϊόντα των αγορών ενέργειας, τόσο αυτά που ορίζονται ως χρηματοοικονομικά (υπό τον ορισμό που δίνει η οδηγία MIFID) όσο και τα υπόλοιπα.
Από την άλλη πλευρά, καθώς για την έξοδο της Ελλάδας από την κρίση απαιτούνται κεφάλαια για τη χρηματοδότηση αναπτυξιακών έργων, που υπό συνθήκες ύφεσης και πιστωτικής κρίσης δεν είναι δυνατόν να προέλθουν ούτε από τα φορολογικά έσοδα του κράτους ούτε από τις καθαρές αποταμιεύσεις των πολιτών ούτε και από πιστωτική επέκταση, μία λύση που προκρίνεται είναι τα επονομαζόμενα ομόλογα έργων τα οποία θα μπορούν να διαπραγματεύονται στο Χρηματιστήριο Αθηνών.
Εξάλλου, όπως αναφέρεται, αυτό που αναδείχθηκε από την τρέχουσα κρίση είναι η απαίτηση για αλλαγή παραγωγικού και αναπτυξιακού μοντέλου της χώρας. Το εγχείρημα αυτό απαιτεί χρηματοδότηση μακροπρόθεσμου ορίζοντα.
Ταυτόχρονα τόσο διεθνώς όσο και τοπικά έχει αρχίσει να διαμορφώνεται μια νέα κατεύθυνση στην οποία η επενδυτική απόδοση θα συνδυάζεται με το αναλαμβανόμενο ρίσκο. Τα κεφάλαια (equity) αλλά και το εταιρικό χρέος (corporate debt) θα ανατοποθετηθούν και θα καλύψουν ένα μέρος του μειωμένου τραπεζικού δανεισμού.
Μηχανισμός προστασίας


Την ίδια ώρα οι επενδυτικές ανάγκες στον τομέα των υποδομών μεταφορών, ενέργειας και τεχνολογιών πληροφοριών και επικοινωνιών τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη υπολογίζονται σε 1 τρισ. ευρώ ως το 2020. Με δεδομένη την ανάγκη επενδύσεων από τη μία και την αδυναμία υποστήριξής της από τα κλασικά εργαλεία, εμφανίζεται ένα κενό χρηματοδότησης που θα μπορούσε να καλυφθεί από ομόλογα έργων (project bonds).
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η προσέλκυση των υποψήφιων επενδυτών θα είναι αποτελεσματικότερη όταν οι επενδύσεις ενταχθούν σε ένα οργανωμένο χρηματιστηριακό περιβάλλον. Ενα περιβάλλον που παρέχει δυνατότητες αγοράς (επένδυσης) και πώλησης (στρατηγικής εξόδου) σε «δίκαιες» τιμές λόγω της ρευστότητας και του μηχανισμού αποκάλυψης τιμών που διαθέτουν οι αγορές. Ο επενδυτής νιώθει μεγαλύτερη άνεση και ασφάλεια λόγω της διαφάνειας και του μηχανισμού προστασίας που παρέχεται από τις οργανωμένες αγορές. Η διαπραγμάτευσή τους στο Χρηματιστήριο Αθηνών θα οδηγήσει σε ανταγωνιστική τιμολόγηση, χαμηλό spread και κόστος συναλλαγών.
Η λειτουργία των ομολόγων έργων στο περιβάλλον της οργανωμένης αγοράς επεκτείνει τους διαθέσιμους πόρους της οικονομίας, παρέχει περισσότερες λύσεις χρηματοδότησης για τις επιχειρήσεις και αυξάνει τις επιλογές των επενδυτών. Μέσω της διαδικασίας ενίσχυσης της φερεγγυότητας του εκδότη αλλά και της ένταξης των ομολόγων έργων σε οργανωμένο χρηματιστηριακό περιβάλλον προβλέπεται να εξασφαλιστούν μεταξύ άλλων αυξημένη ασφάλεια επένδυσης, ρευστότητα και δυνατότητα εξόδου από την επένδυση μέσω της παρουσίας ειδικών διαπραγματευτών.


Το τοπίο στην Ελλάδα
Πώς δουλεύουν τα project bonds
Τα ομόλογα έργων (project bonds) εκδίδονται από τις εταιρείες που αναλαμβάνουν την κατασκευή μεγάλων έργων. Η Ευρωπαϊκή Ενωση παρέχει εγγυήσεις για τη διασφάλιση υψηλής πιστοληπτικής αξιολόγησης των ομολόγων έργων, ενώ η ΕΤΕπ αξιολογεί τη βιωσιμότητα και την κερδοφορία της επένδυσης.
Η επιλογή των ομολόγων έργων για την ανάπτυξη υποδομών προσφέρει συγκεκριμένα πλεονεκτήματα: Τα έργα υποδομής έχουν γενικά υψηλό κόστος κεφαλαίου αλλά χαμηλό λειτουργικό κόστος.
Οι συνήθως σταθερές και προβλέψιμες ταμειακές τους ροές καθιστούν τη μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση μέσω ομολόγων ιδιαίτερα ελκυστική. Το συγκεκριμένο μοντέλο ομολόγων έργων της ΕΕ – ΕΤΕπ μέσω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών δόμησής του (εγγυήσεις για αύξηση πιστοληπτικής αξιολόγησης) καθίσταται ελκυστικό από πλευράς κινδύνου.
Εμφανίζει χαμηλή συσχέτιση με άλλα στοιχεία ενεργητικού, γεγονός το οποίο είναι ουσιώδους σημασίας για τη μείωση των κινδύνων σε ένα διαφοροποιημένο χαρτοφυλάκιο.
Συμβάλλει στην ανάπτυξη της οικονομίας τόσο κατά το στάδιο υλοποίησης όσο και κατά την περίοδο εκμετάλλευσης. Πιλοτικά τα ομόλογα έργων μπορούν να ξεκινήσουν με τα έργα ΣΔΙΤ (Συμπράξεις Δημόσιου – Ιδιωτικού Τομέα).
Να σημειωθεί τέλος ότι, όπως αναφέρεται, προνομιακό επενδυτικό τοπίο στην Ελλάδα δημιουργούν τα έργα 2,5 δισ. ευρώ του ΑΔΜΗΕ (Ανεξάρτητος Διαχειριστής Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας), η πιθανή είσοδος της ΔΕΠΑ στο χρηματιστήριο της Αθήνας και η εναλλακτική χρηματοδότηση στον κλάδο.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ