Η πρόσφατη απόφαση της διοίκησης της Μητροπολιτικής Οπερας της Νέας Υόρκης να αποσύρει την όπερα του Τζον Ανταμς «Ο θάνατος του Κλινγκχόφερ» από το πρόγραμμα ζωντανών αναμεταδόσεων της καλλιτεχνικής περιόδου 2014-2015 (το γνωστό «The Met: Live in HD», το οποίο προβάλλεται και στην Ελλάδα με την υποστήριξη του ομίλου AΝΤ1) προκάλεσε πολλές αντιδράσεις. Ως επίσημη δικαιολογία προβλήθηκε το ενδεχόμενο πρόκλησης αντισημιτικών εκδηλώσεων και η απόφαση ελήφθη ύστερα από συνάντηση του γενικού διευθυντή του θεάτρου Πίτερ Γκελμπ με τους εκπροσώπους της αντισημιτικής λίγκας. Οι τελευταίοι επικρότησαν τη στάση του Γκελμπ δηλώνοντας πως «παρ’ όλο που η ίδια η όπερα δεν είναι αντισημιτική, υπάρχει φόβος ότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε ορισμένες χώρες προκειμένου να υποδαυλίσει αντι-ισραηλινά συναισθήματα ή να λειτουργήσει σαν όχημα για αντισημιτικές εκδηλώσεις…».
Η όπερα, η οποία θεωρείται ένα από τα αριστουργήματα του Ανταμς, αποτυπώνει την πειρατεία που σημειώθηκε στο κρουαζιερόπλοιο «Ακίλε Λάουρο» το 1985 από μέλη του Παλαιστινιακού Απελευθερωτικού Μετώπου και τη δολοφονία ενός αμερικανοεβραίου ανάπηρου επιβάτη: του Λεόν Κλινγκχόφερ. Το έργο, το οποίο θέλησε να συμβάλει στο να ακουστεί η φωνή και των δύο πλευρών, των Ισραηλινών και των Παλαιστινίων, των πειρατών αλλά και των θυμάτων, προκάλεσε αντιδράσεις από την πρεμιέρα του κιόλας το 1991. Στο πλαίσιο αυτό, εβραϊκές ενώσεις και σύλλογοι αντιτάχθηκαν στην πρόθεση της Μητροπολιτικής Οπερας να το ανεβάσει.
Πώς αντέδρασε όμως ο ίδιος ο συνθέτης στην ακύρωση της παγκόσμιας μετάδοσης που είχε προγραμματιστεί για τις 15 Νοεμβρίου 2014; «Η όπερά μου σέβεται απολύτως τη μνήμη του Λεόν και της Μέριλιν Κλινγκχόφερ και καταδικάζει την άγρια δολοφονία του» ανέφερε χαρακτηριστικά σε δήλωσή του. Και συνέχισε: «Αναγνωρίζει τα όνειρα και τη θλίψη τόσο των Ισραηλινών όσο και των Παλαιστινίων και σε καμία περίπτωση δεν προάγει τη βία, την τρομοκρατία ή τον αντισημιτισμό. Η ματαίωση της παγκόσμιας μετάδοσής της είναι μια θλιβερή απόφαση, υπερβαίνει θέματα «καλλιτεχνικής ελευθερίας» και καταλήγει στο να προωθεί το ίδιο είδος της έλλειψης ανεκτικότητας το οποίο οι επικριτές της ευελπιστούν να εμποδίσουν…».
Πιέσεις και φόβοι


Στο παρελθόν η Μετροπόλιταν παρουσίασε άλλες δυο σημαντικές όπερες του Τζον Ανταμς, τον «Doctor Atomic» (2008) και τον «Νίξον στην Κίνα» (2011). Παρ’ όλο που αποσύρθηκε από το πρόγραμμα των ζωντανών μεταδόσεων, ο «Θάνατος του Κλινγκχόφερ» θα ανέβει κανονικά στη σκηνή, στο διάστημα 20 Οκτωβρίου – 15 Νοεμβρίου. Πρόκειται δε για τη μοναδική όπερα ζώντος αμερικανού συνθέτη η οποία θα παρουσιαστεί στη Μετροπόλιταν τη νέα σεζόν.
Ο Γκελμπ, από την πλευρά του, εξέφρασε την εκτίμησή του για τα έργα του Τζον Ανταμς αλλά και την προσωπική του άποψη ότι το έργο δεν έχει αντισημιτικές αιχμές. Ωστόσο, συνέχισε, η απόφασή του έχει να κάνει με τον σεβασμό στους φόβους που εξέφρασαν εβραϊκοί κύκλοι ότι η ζωντανή μετάδοση σε κινηματογράφους και θέατρα ανά τον κόσμο «θα ήταν κακή επιλογή σε μια εποχή ανόδου του αντισημιτισμού, ειδικά στην Ευρώπη…».
Αξίζει να σημειωθεί ότι τα τελευταία χρόνια η εν λόγω όπερα του Ανταμς γνωρίζει ολοένα και μεγαλύτερη αποδοχή καθώς τα ανεβάσματά της ανά τον κόσμο γνωρίζουν αύξηση. Ο Γκελμπ, από την πλευρά του, δήλωσε ότι ο ίδιος δεν υπέστη πίεση από κανέναν χορηγό της Μετροπόλιταν αλλά θεώρησε δεδομένο ότι κάποιοι χορηγοί υπέστησαν αντίστοιχες πιέσεις. Παράλληλα, δεσμεύτηκε ότι κάποια άλλη όπερα θα αντικαταστήσει τον «Θάνατο του Κλινγκχόφερ» στο πρόγραμμα των ζωντανών αναμεταδόσεων, η οποία θα ανακοινωθεί άμεσα. Δεδομένου όμως ότι το εν λόγω ανέβασμα της όπερας του Ανταμς αποτελεί συμπαραγωγή με την Εθνική Οπερα της Αγγλίας, θυμήθηκε ότι οι παραστάσεις που δόθηκαν στο Λονδίνο το 2012 δεν προκάλεσαν ιδιαίτερες αντιδράσεις. «Πήγα στην πρεμιέρα» είπε χαρακτηριστικά. «Μόνο έναν άνθρωπο είδα να διαμαρτύρεται…».

HeliosPlus