Το δράμα του ευρωπαϊκού Νότου και ο σοβαρός πλέον κίνδυνος της διάλυσης της ευρωζώνης, ως αποτέλεσμα της αδιάλλακτης πολιτικής της Ανγκελα Μέρκελ και των κυβερνητικών εταίρων της, δείχνουν σιγά σιγά να αφυπνίζουν το πολιτικό «αντίπαλον δέος»: όχι μόνο τη γερμανική Αριστερά, αλλά και το σοσιαλδημοκρατικό SPD και τον ηγέτη του Ζίγκμαρ Γκάμπριελ.
Σε κείμενο που δημοσιεύθηκε στην «Bild» και περιλαμβάνει τα οκτώ βασικά σημεία των νέων, πιο προχωρημένων θέσεων που προτείνει ως προεκλογική «γραμμή» του SPD, ο Γκάμπριελ κατακεραυνώνει τις τράπεζες, κατηγορώντας τες ότι εκβιάζουν και χειραγωγούν τις αποφάσεις των πολιτικών ηγεσιών, στη Γερμανία και αλλού, και ότι συνεχίζουν εν μέσω κρίσης να ευνοούν τη φοροδιαφυγή. Ξεκαθαρίζει δε ότι γι’ αυτόν οι εκλογές του 2013 είναι ένα δημοψήφισμα «για να αποφασίσει ο γερμανικός λαός αν ο τραπεζικός και χρηματοοικονομικός τομέας πρέπει ή όχι να δαμαστεί» από το κράτος!
Οι τράπεζες κατηγορούνται ευθέως ότι με τους εκβιασμούς τους «υπαγορεύουν» τις πολιτικές αποφάσεις των κυβερνήσεων, εξαναγκάζοντάς τες να τις διασώζουν ξανά και ξανά με τα χρήματα των φορολογουμένων τους, προκειμένου να μην καταρρεύσουν παρασύροντας μαζί τους ολόκληρες τις εθνικές οικονομίες. «Ακόμη και σήμερα οι τραπεζίτες εμπλέκονται σε επικίνδυνες συναλλαγές, λες και η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 δεν συνέβη ποτέ. Και όταν τα πράγματα στραβώσουν, «διατάζουν» τους πολιτικούς να προχωρήσουν στην επόμενη διάσωση» γράφει.
Ετσι οι πολιτικοί έχουν καταντήσει να φαίνονται «πρόθυμα ανδρείκελα των τραπεζών και των αγορών», γράφει ο Γκάμπριελ – απαιτώντας, εδώ και τώρα, το πέρασμα ενός πανευρωπαϊκού νόμου που θα επιτρέπει τη χρεοκοπία των προβληματικών τραπεζών, προστατεύοντας ταυτόχρονα τις κοινωνίες από τις αρνητικές παρενέργειες των «κανονιών».
Με τους «άσεμνα υψηλούς μισθούς» προς τα στελέχη τους και τα «επικίνδυνα στοιχήματα» με τις καταθέσεις των πελατών τους, αλλά και την εν γένει συμπεριφορά τους, «μια μειονότητα τραπεζιτών ρισκάρει σε καθημερινή βάση να κάνει τεράστια ζημιά στην κοινωνία και είναι υπεύθυνη για την απώλεια αξιοπιστίας ολόκληρου του τραπεζικού κλάδου» λέει ο ηγέτης του SPD.
Φυσικά ο Γκάμπριελ (και το SPD) έχει λερωμένη τη φωλιά του, αφού ο προκάτοχός του στην ηγεσία του κόμματος Γκέρχαρντ Σρέντερ υπήρξε ο βασικός υπεύθυνος για τη θεσμική αποχαλίνωση του παραδοσιακά πειθαρχημένου τραπεζικού κλάδου της Γερμανίας, και ιδιαίτερα για το «άνοιγμα» στα ξένα επενδυτικά κεφάλαια υψηλού ρίσκου (hedge funds). Ταυτόχρονα, ρίχνοντας όλη την ευθύνη στις τράπεζες και τραβώντας «κόκκινη γραμμή» στο θέμα των ευρωομολόγων, το SPD στην ουσία «χαϊδεύει τ’ αφτιά» της πλειονότητας των Γερμανών, που αντιτίθεται σε κάθε διάσωση των «τεμπέληδων» και «απατεώνων» Νοτίων, και – το χειρότερο – ταυτίζεται με την (άκρα) Δεξιά του CSU και τους φιλελεύθερους του FDP, έστω και με εντελώς άλλη αφετηρία και σκεπτικό.
Ο Γκάμπριελ όπως και τα άλλα πρωτοκλασάτα στελέχη που θα διεκδικήσουν την Καγκελαρία, με πρώτο τον πρώην υπουργό Εξωτερικών Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάγερ, γνωρίζουν άλλωστε από τις δημοσκοπήσεις – όπως αυτή που δημοσιεύθηκε πριν από λίγες ημέρες στο «Stern» – ότι η πλειονότητα των Γερμανών βλέπει ως πιθανότερο αποτέλεσμα των επόμενων εκλογών έναν «μεγάλο συνασπισμό» μεταξύ του SPD και της CDU της Μέρκελ, και όχι μια κυβέρνηση SPD – Πρασίνων, την οποία ονειρεύονται σε αυτή τη φάση οι Σοσιαλδημοκράτες. Η δημοσκόπηση του «Stern» δείχνει ότι αν οι εκλογές γίνονταν αύριο, κανένας από τους δύο «μικρούς» συνασπισμούς (ο «κεντροδεξιός» CDU – CSU – FDP, από τη μία μεριά, και ο «κεντροαριστερός» SPD – Πρασίνων από την άλλη) δεν θα ξεπερνούσε το 40%: δηλαδή… nicht αυτοδυναμία.
Την ίδια στιγμή το κόμμα της Aριστεράς (Die Linke) κατεργάζεται εντελώς άλλα σχέδια – όπως η πολύ ενδιαφέρουσα πρόταση της Σάρας Γουαγκενκνέχτ, που σήκωσε τις τελευταίες ημέρες αρκετή συζήτηση στη Γερμανία. Η 43χρονη βουλευτίνα, εξέχον μέλος της «Κομμουνιστικής Πλατφόρμας», της μαρξιστικής πτέρυγας του Die Linke, μπορεί να αντιγράφει σε όλα (ακόμη και στην κόμμωση!) το πρότυπό της, τη Ρόζα Λούξεμπουργκ, αλλά στις προτάσεις της για την αντιμετώπιση της ευρωκρίσης εμφανίζεται απροσδόκητα ρεαλίστρια και πρακτική.
Το πρώτο που ζητεί η Γουαγκενκνέχτ είναι ένα γενναίο «κούρεμα» χρέους: όλο το δημόσιο χρέος όλων των κρατών-μελών που υπερβαίνει το 60% του ΑΕΠ πρέπει να κουρευτεί! Σαν να λέμε ότι και η ίδια η Γερμανία, με λόγο χρέους προς ΑΕΠ περίπου 80%, θα οδηγηθεί σε μερική έστω χρεοκοπία προκειμένου η Ευρώπη «να ξαναρχίσει από την αρχή». Φυσικά αυτό θα οδηγήσει στη χρεοκοπία πολλές ευρωπαϊκές τράπεζες και ασφαλιστικές, που είναι «φορτωμένες» με κρατικά ομόλογα. Καλά να πάθουν, λέει η «Ρόζα»: «Ο χρηματοοικονομικός κλάδος υποτίμησε σοβαρά τους κινδύνους από τα κρατικά ομόλογα». Ηρθε η ώρα να πληρώσει και αυτός με την «εκκαθάριση» των επενδυτικών τραπεζών και κεφαλαίων και με την εθνικοποίηση μεγάλου μέρους του τραπεζικού κλάδου.
Σύμφωνα με το σχέδιό της βέβαια, δεν χρεοκοπούν μόνο οι τράπεζες αλλά και σχεδόν όλα τα κράτη της ευρωζώνης, θέτοντας εαυτόν εκτός αγορών. Πώς θα χρηματοδοτήσουν τις ανάγκες τους; Η Γουαγκενκνέχτ προτείνει την απευθείας χρηματοδότηση των κρατών-μελών της ευρωζώνης από την ΕΚΤ, αλλά με ετήσιο πλαφόν που δεν θα υπερβαίνει το 4% του ΑΕΠ τους ετησίως.
Σύμφωνα με το σχέδιό της, η ΕΚΤ θα παραμείνει ανεξάρτητη και θα συνεχίσει να εστιάζει στον έλεγχο του πληθωρισμού και της προσφοράς χρήματος στην ευρωζώνη. Ωστόσο το χρήμα δεν θα ρέει πλέον προς τις τράπεζες αλλά απευθείας στους εθνικούς προϋπολογισμούς. «Αυτή τη στιγμή η ΕΚΤ πλημμυρίζει με χρήματα τα ταμεία των τραπεζών, με την ελπίδα ότι αυτές θα επενδύσουν ένα μικρό ποσοστό από αυτά σε κρατικά ομόλογα. (…) Θα ήταν πολύ πιο αποτελεσματικό να δώσει αυτό το μικρό ποσοστό απευθείας στα κράτη» γράφει η Γουαγκενκνέχτ. Αδικο έχει;

Ιρβιν Κόλιερ, καθηγητής Οικονομικών στο Βερολίνο
«Μόνο το ένα τρίτο των Γερμανών θέλει το μάρκο»

Ρωτάμε τον Ιρβιν Κόλιερ, καθηγητή Οικονομικών στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου, για τη σχέση των Γερμανών με το ευρώ και το μάρκο:

Η Ανγκελα Μέρκελ δείχνει μια φετιχιστική σχεδόν πίστη στο ευρώ. Πώς εξηγείτε εσείς αυτό το φαινόμενο;
«Η εισαγωγή του ευρώ συνέπεσε με την επανένωση της Γερμανίας. Το νέο νόμισμα απέκτησε έτσι και συναισθηματική σημασία επειδή φάνηκε να υποστηρίζει την υπέρβαση της διάσπασης. Εξω από αυτό οι Γερμανοί ήταν μεταπολεμικά πολύ λιγότερο εθνικιστές από ό,τι οι άλλοι ευρωπαϊκοί λαοί. Αυτό εκφράστηκε και στο νόμισμα. Το μάρκο ήταν δημοφιλές επειδή συμβόλιζε την οικονομική επιτυχία, όχι τον εθνικισμό. Η αντικατάστασή του έγινε έτσι πιο εύκολα από ό,τι σε άλλες χώρες. Και το ρίζωμά του ήταν επίσης ισχυρότερο από ό,τι αλλού».

Οι επιχειρηματίες συναγωνίζονται την καγκελάριο στη λατρεία για το ευρώ…
«Αυτοί το κάνουν όντως για οικονομικούς λόγους. Το ευρώ διευκόλυνε με απίστευτο τρόπο τις γερμανικές εξαγωγές. Γι’ αυτό και το υπερασπίζονται με κάθε μέσο».

Πολύς κόσμος ωστόσο νοσταλγεί το μάρκο…
«Εχει όμως εκτίμηση και στο ευρώ. Μόνο ένα τρίτο του πληθυσμού δηλώνει σήμερα ότι θέλει την επιστροφή στο μάρκο. Οι υπόλοιποι θεωρούν ότι το νέο ευρωπαϊκό νόμισμα θα ξεπεράσει με επιτυχία τη σημερινή κρίση».

Υπάρχουν πολιτικές δυνάμεις που προωθούν την παλιννόστηση του μάρκου;
«Οχι. Προς το παρόν υπάρχει μόνο μια λανθάνουσα δυσφορία σε τμήματα του πληθυσμού. Αν όμως ξεσπάσει πραγματικά η κρίση του ευρώ, τότε δεν αποκλείεται η επιστροφή στο παλιό εθνικό νόμισμα».

Δεν θεωρείτε ότι η κρίση του ευρώ μαίνεται ήδη;
«Οχι. Ενας αμερικανός οικονομολόγος είπε κάποτε ότι κάθε κρίση ωριμάζει πολύ αργά, αλλά ότι όταν κάποτε ξεσπάσει τότε διαδίδεται με ιλιγγιώδη ταχύτητα. Τέτοιο φαινόμενο δεν υπάρχει ακόμα. Θα μπορούσε να ενσκήψει όμως αν, για παράδειγμα, αποχωρούσε η Ελλάδα από την ευρωζώνη. Τότε θα έρχονταν κυριολεκτικά τα πάνω κάτω».

Πιστεύετε ότι το ευρώ θα επιζήσει το 2012 αποφεύγοντας την κατάρα των Μάγια, που προβλέπουν τη συντέλεια του κόσμου πριν από τα Χριστούγεννα;
«Η δική μου πρόβλεψη είναι ότι μέχρι τότε μπορεί να αλλάξουν πολλά. Ο,τι και να προκύψει όμως από αυτό, είτε ένας νέος διακανονισμός εντός της ευρωζώνης, είτε η δημιουργία ενός νότιου «μαλακότερου» και ενός βόρειου «σκληρότερου» ευρώ, θα πρέπει να γίνει με τρόπο που θα επιτρέψει σε όλα τα σημερινά κράτη-μέλη να διατηρήσουν την αξιοπρέπειά τους».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ