Η ευρωζώνη βγάζει πρόεδρο στις ΗΠΑ

Μετά την ιστορική έγκριση της ασφαλιστικής μεταρρύθμισης, πιο γνωστής στην Αμερική ως Obamacare, από το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ, πολλοί αναλυτές έσπευσαν να προεξοφλήσουν την εύκολη επανεκλογή του Μπαράκ Ομπάμα στις εκλογές του ερχόμενου Νοεμβρίου. Δεν είναι άλλωστε και λίγο να σε «υπερψηφίζει», με τον τρόπο του, ακόμη και ο Τζον Ρόμπερτς, ένας (υπερ)συντηρητικός δικαστής που διόρισε προσωπικά ο Τζορτζ Μπους… Ως τότε όμως μεσολαβούν τέσσερις μήνες – και μπορεί ο σημερινός ένοικος του Λευκού Οίκου Ομπάμα να διατηρεί ένα ελαφρύ έστω προβάδισμα στις δημοσκοπήσεις έναντι του Ρεπουμπλικανού αντιπάλου του Μιτ Ρόμνεϊ, αλλά έχει ακόμη να αντιμετωπίσει πολλές προκλήσεις και παγίδες αν θέλει να αποφύγει την ξαφνική μετακόμιση από τον Λευκό Οίκο. Αναμφίβολα η μεγαλύτερη προεδρική αγωνία αφορά την οικονομία: τέσσερα χρόνια μετά το ξέσπασμα της κρίσης, η αμερικανική οικονομία παραμένει ιδιαίτερα ευάλωτη, ενώ εκατομμύρια ψηφοφόροι των Δημοκρατικών δηλώνουν άκρως απογοητευμένοι από την οικονομική πολιτική του πρώτου μαύρου προέδρου των ΗΠΑ.

Η οικονομική πολιτική αφορά ιδιαίτερα τη μεσαία τάξη, η οποία αφού επλήγη άγρια από την κρίση των subprime στεγαστικών δανείων και είδε αμέτρητα μέλη της να χάνουν εκτός από τα σπίτια τους και τις δουλειές τους, δείχνει εφέτος μεγάλη δυσπιστία στις υποσχέσεις των δύο υποψηφίων που περιορίζονται στις αλληλοκατηγορίες.

Ετσι βλέπουμε σήμερα τον Μιτ Ρόμνεϊ, έναν πολυεκατομμυριούχο μεγαλοεπενδυτή που θησαύρισε από τις επιθετικές εξαγορές και «εξυγιάνσεις» επιχειρήσεων και διαπιστωμένο φοροφυγάδα, να κατηγορεί τον Μπαράκ Ομπάμα ότι δεν τήρησε τις υποσχέσεις του για μείωση της ανεργίας, ενώ την ίδια στιγμή υποστηρίζει με θέρμη τις ίδιες πολιτικές περικοπών που κατέστρεψαν τη μεσαία τάξη.

Οι κακές γλώσσες στην Ουάσιγκτον λένε πως ο Ρόμνεϊ και οι βαθιά θρησκευόμενοι οπαδοί του προσεύχονται κάθε βράδυ να χρεοκοπήσουν η Ελλάδα και η Ισπανία και να καταρρεύσει η ευρωζώνη: μια πιθανή επιδείνωση της ευρωκρίσης χρέους θα ήταν από εκλογικής άποψης «μουσική στ’ αφτιά» του Ρεπουμπλικανού υποψηφίου, η ιδανική «Οκτωβριανή έκπληξη», που θα αποκαθήλωνε τον μύθο του Ομπάμα ως «καταλληλότερου» διαχειριστή της οικονομίας.

Δεν είναι τυχαίο λοιπόν που ο Ομπάμα παρεμβαίνει συνεχώς, ενίοτε και με άκομψο τρόπο, στην κρίση της ευρωζώνης.

Είναι λογικό να ανησυχεί ότι η κρίση, που γεννήθηκε στις ΗΠΑ από την απληστία των τραπεζών, θα ξαναδιασχίσει τώρα τον Ατλαντικό προς την αντίθετη κατεύθυνση και θα αποτελειώσει την εύθραυστη «jobless recovery», την «ανάκαμψη χωρίς δουλειές», στην οποία έχει οδηγήσει τις ΗΠΑ η οικονομική πολιτική της τελευταίας τετραετίας.

Πάμε τώρα στο Ασφαλιστικό, τον «θρίαμβο» του Ομπάμα. Μετά την επεισοδιακή έγκριση του νόμου-«σημαίας» του Δημοκρατικού προέδρου, πολλοί πανηγύρισαν για την υποτιθέμενη επίτευξη ενός μονίμου στόχου των αμερικανών προοδευτικών: της καθολικής ασφάλισης. Από την πλευρά του, ο αντίπαλός του στις εκλογές Μιτ Ρόμνεϊ (που, παρεμπιπτόντως, είχε ψηφίσει ανάλογο νομοσχέδιο όταν ήταν κυβερνήτης στη Μασαχουσέτη) δήλωσε ότι τα πρώτο πράγμα που θα κάνει αν βρεθεί στον Λευκό Οίκο θα είναι να καταργήσει τη μεταρρύθμιση.

Οσοι όμως έχουν παρακολουθήσει κάπως πιο προσεκτικά τις εξελίξεις της τελευταίας τετραετίας γνωρίζουν ότι ο νόμος «Obamacare» ναι μεν προβλέπει την υποχρεωτική ασφάλιση όλων των Αμερικανών πριν από το 2014, απειλώντας μάλιστα όσους δεν καλύπτονται ως τότε με βαριά πρόστιμα, αλλά στην ουσία δεν διορθώνει τα κακώς κείμενα: όχι μόνο αφήνει ανοιχτά πολλά παράθυρα προς όφελος των κυρίαρχων ιδιωτικών ασφαλιστικών εταιρειών, αλλά και η εφαρμογή του επαφίεται στις Πολιτείες, οι μισές εκ των οποίων είναι ανοιχτά εχθρικές – μην ξεχνάμε πως 26 Πολιτείες προσέφυγαν στο Ανώτατο Δικαστήριο.

Το Δικαστήριο εκτίμησε ότι η ομοσπονδιακή κυβέρνηση δεν έχει δικαίωμα να «τιμωρήσει» με περικοπή κονδυλίων όσες Πολιτείες δεν εφαρμόσουν το συγκεκριμένο μέτρο, όπως προέβλεπε ο νόμος – και αυτό αποτελεί ωρολογιακή βόμβα για ολόκληρο τον νόμο. Επίσης, προκειμένου να βρεθούν χρήματα για την επιδότηση της ασφαλιστικής κάλυψης, περιορίζεται η επέκταση του προγράμματος Medicaid – αφορά την ομοσπονδιακά χρηματοδοτούμενη χορήγηση φαρμάκων – στα 16 εκατομμύρια των φτωχότερων αμερικανών πολιτών.

Είναι χαρακτηριστικό πως, αντί να μειωθεί πέρυσι – πρώτο έτος εφαρμογής του νέου νόμου – ο συνολικός αριθμός των ανασφάλιστων Αμερικανών, αυξήθηκε κατά 16,3%, αγγίζοντας τα 50 εκατομμύρια ή 16,3% σύμφωνα με το Γραφείο Απογραφής (Census Bureau)! Επίσης, τα τελευταία δέκα χρόνια τα ασφάλιστρα έχουν διπλασιαστεί, με αποτέλεσμα περίπου δύο στις τρεις χρεοκοπίες φυσικών προσώπων στις ΗΠΑ να οφείλονται στις υπερβολικές δαπάνες υγείας.

Συμπέρασμα; Ανεξάρτητα από τις καλές προθέσεις του Ομπάμα, η ασφαλιστική μεταρρύθμιση που εγκρίθηκε πριν από λίγες ημέρες δεν έχει καμία σχέση με τις προεκλογικές υποσχέσεις του 2008 και φυσικά δεν αρκεί από μόνη της για να εξασφαλίσει την επανεκλογή του – ιδίως όταν οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η πλειονότητα των Αμερικανών, και όχι μόνο των Ρεπουμπλικανών, αντιτίθεται σε βασικές διατάξεις της.

Το πόσο συντηρητικό παραμένει άλλωστε το Ανώτατο Δικαστήριο φάνηκε λίγες ημέρες νωρίτερα, όταν ουσιαστικά ενέκρινε – με οριακή πλειοψηφία πάλι – τμήματα του εξαιρετικά αμφιλεγόμενου αντιμεταναστευτικού νόμου της Αριζόνα. Ναι μεν το δικαστήριο απέρριψε τη δυνατότητα σύλληψης χωρίς ένταλμα ατόμων τα οποία θεωρούνται ύποπτα για απέλαση, δικαιώνοντας την κυβέρνηση, αλλά αποδέχθηκε την εγκυρότητα μιας ιδιαίτερα αμφιλεγόμενης διάταξης που επιτρέπει στις αστυνομικές αρχές να διενεργούν ελέγχους σε όσους θεωρούν υπόπτους για παράνομη διαμονή στις ΗΠΑ. Οι Ρεπουμπλικανοί κυβερνήτες δικαίως πανηγύρισαν: με την απόφαση αυτή το μεταναστευτικό ζήτημα διατηρείται στο επίκεντρο του προεκλογικού ενδιαφέροντος, ενώ υποσκάπτεται και η δημοτικότητα του Ομπάμα μεταξύ των ισπανόφωνων ιδίως μεταναστών.

Το θέμα της μετανάστευσης έχει γίνει κεντρικό στην προεκλογική μάχη του Ομπάμα με τον Ρόμνεϊ. Ως γνωστόν, ο Ομπάμα προωθεί νομοθεσία με στόχο τη χορήγηση αδειών εργασίας («πράσινης κάρτας») σε ενηλίκους που μπήκαν στις ΗΠΑ σε νεαρή ηλικία ως παράνομοι μετανάστες και ζουν με τον καθημερινό φόβο της αστυνομίας και της απέλασης. Η νέα νομοθεσία θα αφορά περίπου 800.000 ανθρώπους που εισήλθαν στις ΗΠΑ πριν από τα 16 χρόνια τους και σήμερα είναι ως 30 ετών. Να σημειωθεί ότι το πρόβλημα είναι τεράστιο, καθώς μόνο το 2011 απελάθηκαν από τις ΗΠΑ 396.906 παράνομοι μετανάστες, ενώ το 2012 προβλέπεται ότι οι απελάσεις θα ξεπεράσουν συνολικά τις 400.000.

Πώς αντιδρά ο Ρόμνεϊ σε όλα αυτά; Πέρα από την όλο και πιο «δεξιά» στροφή του σε όλα ανεξαιρέτως τα εσωτερικά θέματα, ο συντηρητικός υποψήφιος ποντάρει πλέον τα πάντα στην οικονομική δύναμη των πανίσχυρων υποστηρικτών του. Οι εφετινές εκλογές αναμένεται άλλωστε να περάσουν στην ιστορία ως οι ακριβότερες όλων των εποχών καθώς, σύμφωνα με εκτιμήσεις των «Financial Times», το συνολικό κόστος τους θα ξεπεράσει τα 6 δισ. δολάρια, περίπου 20% περισσότερα από το προηγούμενο εκλογικό ρεκόρ δαπανών του 2008, εκ των οποίων το 1 δισ. θα ξοδευτεί μόνο για την προεδρική μονομαχία!

Ειδικά στα λεγόμενα swing states, τις εννέα Πολιτείες όπου η μάχη αναμένεται αμφίρροπη (Κολοράντο, Φλόριδα, Αϊοβα, Βόρεια Καρολίνα, Νιου Χάμσαϊρ, Νεβάδα, Οχάιο, Πενσιλβάνια και Βιρτζίνια), αναμένεται τους επόμενους μήνες να ξοδευτούν δεκάδες εκατομμύρια σε προεκλογικά σποτ. Είναι χαρακτηριστικό ότι το τελευταίο δίμηνο τα σποτ των δύο μονομάχων έχουν προβληθεί στη Νεβάδα περισσότερες από 6.500 φορές, με κόστος άνω των 5 εκατ. δολαρίων!

Να σημειωθεί ότι και οι δύο προεδρικοί υποψήφιοι αρνήθηκαν να δεχθούν ομοσπονδιακή προεκλογική χρηματοδότηση προκειμένου να αποφύγουν κάθε περιορισμό στις διαφημιστικές δαπάνες τους, καθώς βάσει άλλης μιας αμφιλεγόμενης απόφασης του Ανωτάτου Δικαστηρίου οι πολιτικές ομάδες και οργανώσεις που τους στηρίζουν μπορούν να δαπανούν άνευ ορίων. Και τι να την κάνουν άλλωστε την ομοσπονδιακή χρηματοδότηση όταν είναι αμφότεροι σε θέση να συγκεντρώνουν κάπου 80 εκατ. δολάρια τον μήνα από τους ιδιώτες;