R. M. SAINSBURY
Παράδοξα
Εκδόσεις Κέδρος, 2010,
σελ. 295, τιμή 16,5 ευρώ
Ομολογώ ότι συναντήθηκα αρκετές φορές με τη… Λογική αλλά της γύρισα την πλάτη. Κάποτε στο σχολείο υπήρχε στην ύλη και ένα μάθημα σχετικό με αυτήν. Αλλά λόγω βιβλίου, λόγω καθηγητή και εξαιτίας της δικής μου εφηβικής αμορφωσιάς δεν έδωσα σημασία. Στο Πανεπιστήμιο επίσης κάπου ήταν χωμένες και μερικές ώρες Φιλοσοφίας σε ένα ασήμαντο για εμάς μάθημα, αφού δεν εντασσόταν στα Μαθηματικά ή στη Φυσική, και έτσι πάλι προσπέρασα το θέμα με περίσσιο θράσος. Σήμερα όμως έχω μιαν άλλη στάση. Θαυμάζω αυτούς που ασχολούνται με τη Φιλοσοφία και ιδιαίτερα με τη Μαθηματική Λογική. Ακόμη περισσότερο μάλιστα όταν ασχολούνται και με τη Φιλοσοφία της Γλώσσας. Διότι εύκολα φτιάχνεις μια νέα λέξη, αλλά πόσα προσπαθείς να κρύψεις πίσω από την κάθε λέξη; Εχει μεγάλη αξία το να ξέρεις τι ακριβώς σημαίνουν κάποιες λέξεις, π.χ. «ψηλός», ή κάποιες φράσεις, π.χ. «είμαι ψεύτης, δεν λέω ψέματα».
Ο Ρ. Μαρκ Σένσμπουρι γεννήθηκε στην Αγγλία το 1943 και ασχολήθηκε με θέματα Φιλοσοφικής Λογικής και Φιλοσοφίας της Γλώσσας, ενώ σήμερα διδάσκει στο Πανεπιστήμιο του Τέξας και υπήρξε εκδότης του περιοδικού MIND που το περιεχόμενό του είχε φιλοσοφικό προσανατολισμό.
Το βιβλίο γράφτηκε για να κάνει μια εκλαϊκευμένη εισαγωγή σε κλασικά θέματα που απασχόλησαν τους φιλοσόφους της γλώσσας. Αυτό γίνεται αμέσως αντιληπτό, αφού ξεκινάει με τα γνωστά παράδοξα του Ζήνωνα για τον Αχιλλέα και τη χελώνα, τον δρομέα που δεν φθάνει ποτέ στο τέρμα και άλλα από την αρχαία εποχή. Μετά όμως τα νερά βαθαίνουν. Πηγαίνουμε στο θέμα της Ασάφειας. Για παράδειγμα, έχοντας έναν σωρό με κόκκους άμμου, αφαιρώντας έναν κόκκο, πάλι θεωρείτε ότι έχετε έναν σωρό άμμου και συνεχίζοντας σαν υπνωτισμένοι φθάνοντας στον έναν κόκκο της άμμου, πάλι θεωρείτε ότι έχετε σωρό άμμου… Οπότε τελικά πότε έχουμε έναν σωρό άμμου; Ή, αντίστοιχα, πότε κάποιος είναι ψηλός;
Στη συνέχεια έχουμε ένα κεφάλαιο Φιλοσοφίας της Γλώσσας όπου ο παρατηρητικός αναγνώστης μπορεί να καταλάβει πόση σημασία έχει κάποια στοιχεία Λογικής και Φιλοσοφίας της Γλώσσας να διδάσκονται ακόμη και στους μαθητές του Λυκείου που προσπαθούν να γράψουν μια σωστή έκθεση ιδεών. Αυτό γίνεται κατανοητό εξετάζοντας το θέμα για το «απροειδοποίητο διαγώνισμα». Οπου η δασκάλα ανακοινώνει στην τάξη ότι κάποια στιγμή την επόμενη εβδομάδα θα γράψουν διαγώνισμα αλλά αυτό θα είναι απροειδοποίητο. Αρχίζει λοιπόν ένας αναγωγικός, θα τον έλεγα, συλλογισμός από την Παρασκευή. Οπου, αν έχει φθάσει Πέμπτη μεσημέρι και δεν έχει μπει το διαγώνισμα, θα γίνει οπωσδήποτε την Παρασκευή, αλλά αυτό τότε δεν θα είναι απροειδοποίητο. Αρα αποκλείεται η Παρασκευή και προχωρώντας έτσι αποκλείουμε όλες τις ημέρες της εβδομάδας και στο τέλος ψάχνουμε να βρούμε πού έχει γίνει λάθος στους συλλογισμούς μας. Το βιβλίο τελειώνει με το ενδιαφέρον κεφάλαιο «Υπάρχουν και παραδεκτά παράδοξα;» και μια συλλογή από αυτά. Ενα ακόμη παράδοξο πάντως είναι ότι, ενώ στο εξώφυλλο ο γνωστός φιλόσοφος Gottlob Frege (1848-1925) προφέρεται, σωστά, στα ελληνικά ως Φρέγκε, στο εισαγωγικό του κείμενο ο μεταφραστής επιμένει να τον αποκαλεί Φρεζ! Ανεξάρτητα από αυτό πάντως, το βιβλίο είναι ενδιαφέρον και χρήσιμο για ανθρώπους που θα ήθελαν μια σχετικά ήπια εισαγωγή στη Λογική.
Α. Γ.
Ψηφιακό σώμα
RICHARD WALKER
Ανθρώπινο σώμα
Εκδόσεις Πατάκη, 2011, σελ. 72, τιμή 14,70 ευρώ
Αν έχετε στο σπίτι έναν υπολογιστή με κάμερα, τότε θα μπορούσατε να εκπλήξετε ευχάριστα τα παιδιά σας χαρίζοντάς τους το βιβλίο «Ανθρώπινο σώμα». Στις 72 σελίδες του τα παιδιά θα βρουν όλα όσα πρέπει να γνωρίζουν για τον ανθρώπινο οργανισμό και τις λειτουργίες του: από την αναπαραγωγή και τη μνήμη ως το μυϊκό σύστημα και τις αισθήσεις. Η χρήση απλής γλώσσας και πλήθους φωτογραφιών ανά σελίδα καθιστούν την ανάγνωσή του απολαυστική. Εκείνο όμως που κάνει το βιβλίο ξεχωριστό είναι η ύπαρξη έξι δισέλιδων Επαυξημένης Πραγματικότητας. Κρατώντας το βιβλίο (ανοιχτό στα εν λόγω δισέλιδα) μπροστά στην κάμερα του υπολογιστή και ακολουθώντας τις σχετικές οδηγίες προγράμματος που «κατεβαίνει» από την ηλεκτρονική διεύθυνση των εκδόσεων (www.3Dbooks.patakis.gr) τα παιδιά μπορούν να «ζωντανέψουν» τις εικόνες του, να μπουν στο ανθρώπινο σώμα και να παρακολουθήσουν την καρδιά να χτυπάει ή τη βόλτα μιας μπουκιάς στο γαστρεντερικό. Εικονική πραγματικότητα στην ασφάλεια του δωματίου τους.
Ι. Σ.
