To πρώτο βήμα για τη συμφωνία της διεθνούς κοινότητας με την Τεχεράνη σχετικά με το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν φαίνεται ότι έγινε τελικά στη Λωζάννη μετά από μαραθώνιες επαφές που «πήγαν» δύο φορές στην παράταση. Οι δύο πλευρές ανακοίνωσαν ότι βρέθηκε το πλαίσιο της συμφωνίας με καταληκτική ημερομηνία την 30ή Ιουνίου.
Οι πρώτες θετικές ενδείξεις ότι υπήρξε συμφωνία ήρθαν μέσω Twitter. Ο γερμανός ΥΠΕΞ, Φρανκ Βάλτερ Στάινμάγιερ, έγραψε στον λογαριασμό του ότι βρέθηκε το πλαίσιο συμφωνίας για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.
Αντίστοιχο ήταν το μήνυμα του ιρανού ομολόγου του, επίσης στο Twitter: «Βρήκαμε λύσεις. Είμαστε έτοιμοι να συντάξουμε το κείμενο.»
Αλλά και ο πρόεδρος του Ιράν έγραψε στο Twitter ότι οι «παράμετροι» για τη συμφωνία βρέθηκαν με καταληκτική ημερομηνία την 30ή Ιουνίου 2015.
Ο επικεφαλής της βρετανικής διπλωματίας, Φίλιπ Χάμοντ, εμφανίστηκε ικανοποιημένος από τα αποτελέσματα των συνομιλιών στη Λωζάννη, εκτιμώντας ότι η προκαταρκτική συμφωνία είναι μια καλή βάση για τη συνέχεια.
Στη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου που παραχώρησε ο ιρανός ΥΠΕΞ με την επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, Φρ.Μογκερίνι, τονίστηκε ότι υπήρξε συμφωνία για τις βασικές παράμετρους του τελικού κειμένου.
Η ίδια διευκρίνισε ότι η τελική συμφωνία -οι λεπτομέρειες της οποίας θα γίνουν γνωστές μέχρι τις 30 Ιουνίου- θα εγκριθεί και από το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών.
Ο ιρανός υπουργός Εξωτερικών, Ζαβάντ Ζαρίφ, τόνισε ότι μετά την 30ή Ιουνίου, η ΕΕ και οι ΗΠΑ θα άρουν τις κυρώσεις που έχουν επιβληθεί στην Τεχεράνη και σχετίζονται με το πυρηνικό πρόγραμμα.
Παράλληλα, θα πάψουν να ισχύουν και όλα τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών.
«Είμαστε λίγο μακριά από το σημείο που θέλουμε να βρισκόμαστε» εξήγησε ο ίδιος, σχετικά με το πού ακριβώς βρίσκονται οι συνομιλίες.
Υπογράμμισε, πάντως, ότι η χώρα του θα συνεχίζει να εμπλουτίζει ουράνιο στις εγκαταστάσεις του Νατάνζ, όχι όμως και στις εγκαταστάσεις του Φόρντοου.
«Κουρεύεται» το πρόγραμμα
Πηγές από ευρωπαίους αξιωματούχους που επικαλείται το Reuters, αναφέρουν ότι στη συμφωνία προβλέπεται ότι οι υπάρχουσες ποσότητες εμπλουτισμένου ουρανίου που διαθέτει η Τεχεράνη, είτε θα διαλυθούν είτε θα σταλούν σε άλλη χώρα.
Συνολικά θα «χαθούν» τα 2/3 της ικανότητας εμπλουτισμού ουρανίου, ενώ η χώρα θα παρακολουθείται από τη διεθνή κοινότητα για τα επόμενα 10 χρόνια.
Αμερικανικές πηγές αναφέρουν ότι η χώρα από 19.000 συσκευές φυγοκέντρησης (για τον εμπλουτισμό ουρανίου) που διαθέτει σήμερα θα μείνει με 6.104 στο μέλλον.
Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, το Ιράν συμφωνεί να μην εμπλουτίζει ουράνιο πάνω από 3,67% για τα επόμενα 15 χρόνια, ενώ οι επιθεωρήσεις των εγκαταστάσεων θα είναι αυστηρότατες και θα διαρκέσουν 25 χρόνια.
Οι ίδιες πηγές επιβεβαιώνουν ότι θα πάψουν να ισχύουν όλες οι προηγούμενες αποφάσεις του ΣΑ του ΟΗΕ εις βάρος του Ιράν, ωστόσο, εάν σε οποιοδήποτε στάδιο η Τεχεράνη υποχωρήσει από τις δεσμεύσεις της, οι κυρώσεις θα επανέλθουν άμεσα.
Ικανοποίηση στον Λευκό Οίκο
Την ικανοποίησή του για το αποτέλεσμα των συνομιλιών της Λωζάννης για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν εξέφρασε ο Μπαράκ Ομπάμα, με δήλωσή του από τον Λευκό Οίκο.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ εκτίμησε ότι η συμφωνία -την οποία χαρακτήρισε ιστορική- θα εμποδίσει τελικά το Ιράν να αποκτήσει πυρηνικά όπλα.
Ο ίδιος έσπευσε πάντως να προειδοποιήσει: «Αν το Ιράν εξαπατήσει, ο κόσμος θα το γνωρίζει».
Ο Ομπάμα προειδοποίησε ακόμα ότι η Μέση Ανατολή θα ήταν πιο επικίνδυνη, αν δεν υπήρχε συνεννόηση με την Τεχεράνη, ενώ αναφέρθηκε και στις γνωστές αντιδράσεις του πρωθυπουργού του Ισραήλ, Μπέντζαμιν Νετανιάχου, λέγοντας: «Η κίνηση αυτή είναι η καλύτερη επιλογή για το Ισραήλ».
Ο πρόεδρος είπε ακόμα ότι αργότερα θα επικοινωνήσει και με τον ίδιο τον Νετανιάχου.
Με τον Μπαράκ Ομπάμα επικοινώνησε ήδη ο γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ, ο οποίος σημείωσε ότι η διεθνής κοινότητα χρειάζεται μια «αξιόπιστη συμφωνία».
Ο Ομπάμα έστειλε μήνυμα και στο Κογκρέσο, το οποίο ελέγχεται από τους Ρεπουμπλικάνους. Υπενθυμίζεται ότι ο επικεφαλής της ρεπουμπλικανικής πλειοψηφίας Τζ.Μπένερ, κάλεσε πρόσφατα τον Νετανιάχου στο Καπιτώλιο, χωρίς ουσιαστικά να υπάρχει συνεννόηση με την κυβέρνηση.
Από το βήμα της Βουλής, ο Νετανιάχου, ο οποίος τότε βρισκόταν σε προεκλογική περίοδο, προειδοποίησε να μην υπάρξει συμφωνία με την Τεχεράνη.
Ο πρόεδρος δεσμεύθηκε να συνεργαστεί με το Κογκρέσο πάνω στο ζήτημα, ανακοινώνοντας ότι θα ενημερώσει άμεσα την ρεπουμπλικανική πλειοψηφία και στα δύο Σώματα.
Έσπευσε μάλιστα να προειδοποιήσει ότι αν οι ΗΠΑ καταψηφίσουν τη συμφωνία που θα επιτευχθεί τον Ιούνιο, θα θεωρηθούν υπεύθυνες για το ναυάγιο.
Μαραθώνιες και δύσκολες διαβουλεύσεις
«Οριστικοποιείται μια κοινή ανακοίνωση της Ομάδας 5+1 και του Ιράν», δήλωσε ένας δυτικός διπλωμάτης.
Ένας αμερικανός αξιωματούχος και ένας δυτικός διπλωμάτης επεσήμαναν ότι η κοινή ανακοίνωση συντάσσεται από τον Ιρανό υπουργό Εξωτερικών Μοχαμάντ Τζαβάντ Ζαρίφ και την επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Φεντερίκα Μογκερίνι, η οποία ενεργεί ως συντονίστρια μεταξύ της Ομάδας 5+1 και του Ιράν.
Ο δυτικός διπλωμάτης επεσήμανε ότι μια συνεδρίαση μεταξύ των εκπροσώπων των έξι μεγάλων δυνάμεων (ΗΠΑ, Κίνα, Ρωσία, Βρετανία, Γαλλία και Γερμανία) και του Ιράν πρόκειται να ξεκινήσει σύντομα στη Λωζάννη, όμως δεν ήταν σε θέση να διευκρινίσει αν έχει επιτευχθεί συμφωνία για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα.
Ένας ιρανός αξιωματούχος επιβεβαίωσε ότι ο Ζαρίφ και η Μογκερίνι πρόκειται να εκδώσουν κοινή ανακοίνωση.
Πάντως κανένας από τους δύο αξιωματούχους δεν ήταν σε θέση να επιβεβαιώσει αν έχει επιτευχθεί πολιτική συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, με στόχο την υπογραφή μιας οριστικής συμφωνίας ως την 30ή Ιουνίου.
Εξάλλου μια αμερικανική πηγή ανέφερε ότι η ΕΕ και το Ιράν αναμένεται να κάνουν μια κοινή ανακοίνωση περίπου στις 20:00 ώρα Ελλάδας. Θα ακολουθήσουν συνεντεύξεις Τύπου, ιδίως του ΥΠΕΞ των ΗΠΑ Τζον Κέρι και του Ιρανού ΥΠΕΞ Ζαρίφ.
Λίγο νωρίτερα είχε γίνει γνωστό ότι οι διαπραγματευτές της ΕΕ ζήτησαν από τους δημοσιογράφους να μεταβούν αμέσως σε ένα συνεδριακό κέντρο της ελβετικής πόλης για να παρακολουθήσουν μια συνέντευξη Τύπου.
Το Ιράν και η Ομάδα 5+1 σκόπευαν να παραχωρήσουν μια συνέντευξη Τύπου μετά το πέρας των μαραθώνιων διαπραγματεύσεών τους που ξεκίνησαν στις 26 Μαρτίου, όποιο κι αν ήταν το αποτέλεσμα.
Οι συνομιλίες, που κανονικά θα εξέπνεαν την Τρίτη, είχαν ήδη παραταθεί την Τετάρτη αλλά δεν κατέληξαν ούτε μετά το νυχτερινό μαραθώνιο σε σύγκλιση. Την Πέμπτη, οι διπλωματικές αντιπροσωπείες έκλεισαν μία εβδομάδα στο χώρο των συνομιλιών, το ξενοδοχείο Beau Rivage.
Oι τελευταίες ανακοινώσεις ήταν οι ίδιες με εκείνες όλων των προηγούμενων ημερών, αλλά η απογοήτευση είναι εμφανής: Ο γερμανός ΥΠΕΞ Φρανκ-Βάλτερ Στάινμαϊερ ανέφερε πως οι διαπραγματευτές συναντούν «σημαντικά εμπόδια».
Ο ιρανός ΥΠΕΞ Τζαβάντ Τζαρίφ σημείωσε ενδεικτικά ότι «πάντοτε λέγαμε πως συμφωνία και άσκηση πίεσης δεν συμβαδίζουν, αλλά η μία αποκλείει την άλλη». «Οπότε οι εταίροι μας πρέπει να αποφασίσουν εάν θέλουν να συμπεριφέρονται με σεβασμό στο Ιράν ή να συνεχίσουν στη βάση της άσκησης πίεσης» είπε.
«Συνεχίζουμε να κάνουμε πρόοδο, αλλά δεν έχουμε φτάσει ακόμη σε πολιτική συμφωνία» ανέφερε ο εκπρόσωπος της αμερικανικής αποστολής.
Από τη Λωζάννη φεύγουν και επιστρέφουν οι ΥΠΕΞ των χωρών που συμμετέχουν: Ο γάλλος Λοράν Φαμπιούς, που είχε αναχωρήσει νωρίς την Τετάρτη, έχει ήδη επιστρέψει και ο αμερικανός ΥΠΕΞ Τζον Κέρι έχει μείνει στη Λωζάννη.
