Το μακρύ χέρι της εξουσίας

Ας κάνουμε μια μικρή υπόθεση εργασίας. Ας σκεφτούμε τη Χίλαρι Κλίντον, υποψήφια του Κόμματος των Δημοκρατικών για την προεδρία των ΗΠΑ, να κατηγορείται από τουλάχιστον 16 άνδρες για σεξουαλική παρενόχληση. Ας τη σκεφτούμε, επίσης, να μιλάει για την έλξη που αισθάνεται απέναντι στους ωραίους άνδρες και να κομπάζει λέγοντας «τους αρπάζεις από τον π…ο. Μπορείς να τους κάνεις οτιδήποτε». Ας τη φανταστούμε ακόμη να κάνει κουβέντα με έναν ραδιοφωνικό παραγωγό για τα οπίσθια του γιου της και να παραδέχεται ότι, αν δεν ήταν παιδί της, ίσως θα έκανε σχέση μαζί του. Ας αφήσουμε τη φαντασία μας ελεύθερη και ας φέρουμε την εικόνα της στο μυαλό μας να εισβάλλει στα παρασκήνια ανδρικών καλλιστείων –που η ίδια διοργάνωσε –για να πάρει μάτι τους διαγωνιζομένους. Αν θέλουμε, ας τη φανταστούμε επίσης να ετοιμάζεται να παραχωρήσει συνέντευξη στο περιοδικό «People», μαζί με τον σύζυγό της Μπιλ Κλίντον, και ενώ εκείνος αλλάζει ρούχα, να παρασέρνει τον άτυχο δημοσιογράφο σε ένα δωμάτιο του σπιτιού και να κολλά τη γλώσσα της στο στόμα του.

Δεν μπορούμε να τη φανταστούμε να τα πράττει όλα αυτά; Μάλλον θα πρέπει να αναρωτηθούμε γιατί, καθώς τα παραπάνω περιστατικά αποτελούν πεπραγμένα του αντιπάλου της για την προεδρία των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ. Τι θα συνέβαινε, λοιπόν, αν έστω ένα από αυτά τα ατυχή έως θλιβερά συμβάντα βάραιναν τη Χίλαρι Κλίντον; Οχι μόνο θα είχε παραιτηθεί από τη διεκδίκηση του ύπατου αξιώματος της χώρας της, αλλά πιθανότητα δεν θα έβγαινε ξανά στο φως του ήλιου. Απεναντίας, ο αντίπαλός της μπορεί να ζητήσει μια απλή «συγγνώμη», να κάνει λόγο για χαρακτηρισμούς που έγιναν πριν από πολλά χρόνια, να υποβιβάσει τις σεξιστικές δηλώσεις του σε πειράγματα «αποδυτηρίων» ή, τέλος πάντων, σε ό,τι λένε οι άνδρες μεταξύ τους και άλλα λοιπά χαριτωμένα. Γιατί ακόμη και η σύζυγός του Μελάνια θα τον συγχωρέσει και θα κάνει λόγο για «κουβέντες αγοριών». Ναι, ο Τραμπ μπορεί να τα κάνει όλα αυτά. Γιατί; Γιατί μπορεί. Γιατί είναι άνδρας.

Ας μην είμαστε μονόπλευροι. Φυσικά και τα λεγόμενά του έχουν συνέπειες. Γιατί το διαβόητο «grope-gate», ή «χουφτω-gate» επί το ελληνικότερον –το βίντεο του 2005, δηλαδή, που έφερε στη δημοσιότητα η εφημερίδα «The Washington Post» και στο οποίο ο Τραμπ κοκορευόταν ότι «αρπάζει τις γυναίκες από το μ…ί» και εκείνες τον αφήνουν να το κάνει γιατί είναι σταρ -, σε συνδυασμό με τις καταγγελίες για σεξουαλική παρενόχληση που έρχονται συνέχεια στο φως της δημοσιότητας δεν έκαναν μόνο τα υψηλόβαθμα στελέχη των Ρεπουμπλικανών να τον καταδικάζουν απερίφραστα, αλλά και την αντίπαλό του, Χίλαρι Κλίντον, να εμφανίζεται στις εθνικές δημοσκοπήσεις έως και 11 μονάδες μπροστά, προβάδισμα που για πολλούς δύσκολα ανατρέπεται έως τις 8 Νοεμβρίου που ανοίγουν οι κάλπες.

Η Μισέλ Ομπάμα το έθεσε πιο σωστά από όλους όταν σε μια πύρινη ομιλία της είπε ότι αν ο Τραμπ εκλεγεί τελικά, ουσιαστικά είναι σαν να λέμε στους γιους μας ότι δεν αποτελεί απολύτως κανένα πρόβλημα να εξευτελίζουν το γυναικείο φύλο. Φυσικά, το πρόβλημα είναι βαθύτερο και δεν εξαντλείται σε ένα πρόσωπο. Η Ιστορία βρίθει παραδειγμάτων διασήμων και «ισχυρών» ανδρών με μακρύ χέρι. Μάλιστα, πολλές φορές –ναι, οφείλουμε να το ομολογήσουμε στον εαυτό μας -, η πρώτη μας σκέψη μετά τη δημοσιοποίηση τέτοιων περιστατικών είναι ότι ο οργανισμός του θύματος «τα ζητούσε» ή ότι το κάνει για να αποσπάσει χρήματα και δημοσιότητα. Χαρακτηριστική είναι η δήλωση της Τζάνις Ντίκινσον, μιας από τις δεκάδες γυναίκες-θύματα του ηθοποιού Μπιλ Κόσμπι, ο οποίος, σημειωτέον, υπήρξε επί σειρά ετών σύμβολο της οικογενειακής ηθικής. Οταν, λοιπόν, το γνωστό μοντέλο ερωτήθηκε γιατί περίμενε 32 ολόκληρα χρόνια για να προχωρήσει στις καταγγελίες εναντίον του, εκείνη απάντησε αφοπλιστικά ότι δεν το έκανε καθώς δεν ήθελε να χαρακτηριστεί πόρνη ή τσούλα.

Ας αφήσουμε τους ισχυρούς και τους διάσημους. Γιατί ο σεξισμός δεν κάνει διακρίσεις. Κάπως έτσι, η Μελίσα Μαρκ-Βιβερίτο, εκπρόσωπος του δημοτικού συμβουλίου της Νέας Υόρκης, αηδιασμένη από τις δηλώσεις του Ρεπουμπλικανού υποψηφίου, ένιωσε την ανάγκη να αποκαλύψει ότι ως παιδί έπεσε και εκείνη θύμα σεξουαλικής κακοποίησης από δύο διαφορετικούς άνδρες. «Είναι η πρώτη φορά που μιλάω δημόσια για αυτό» δήλωσε από την αίθουσα του δημαρχείου. «Το 20% των νεαρών κοριτσιών δυστυχώς βιώνει κάποια μορφή σεξουαλικής κακοποίησης και παρενόχλησης. Και εγώ ανήκω σε αυτή την κατηγορία». Την ίδια στιγμή, η συζήτηση εξαπλώνεται στο Twitter. Η σεναριογράφος και blogger Kέλι Οξφορντ –πάντα με αφορμή το αηδιαστικό βίντεο Τραμπ –ζήτησε από τις γυναίκες να της γράψουν την πρώτη τέτοιου είδους παρενόχληση που έχουν δεχτεί στη ζωή τους. Η ίδια έκανε την αρχή περιγράφοντας τη δική της. «Γέρος στο λεωφορείο της πόλης μού χουφτώνει το μ…ί και μου χαμογελά. Ημουν 12 ετών». Το αποτέλεσμα ήταν να δεχτεί εκατοντάδες χιλιάδες tweets που περιέγραφαν ανάλογες εμπειρίες: από μακριά χέρια που θώπευσαν καβάλους, μέχρι περιστατικά βιασμών.

Τα νούμερα μιλούν από μόνα τους. Σύμφωνα με έρευνα του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ενωσης (FRA), η οποία δημοσιεύθηκε το 2014 –σημειώνεται ότι η έρευνα κάλυψε έντεκα πιθανές πράξεις σεξουαλικής παρενόχλησης που ήταν ανεπιθύμητες ή προσβλητικές για τις ερωτηθείσες -, το 45% έως 55% των γυναικών στην ΕΕ των 28 έχουν πέσει θύματα σεξουαλικής παρενόχλησης από την ηλικία των 15 ετών και άνω, ποσοστό που αντιστοιχεί δηλαδή σε 83-102 εκατομμύρια γυναίκες. Σοκαριστικά είναι και τα στοιχεία για την Ελλάδα. Με βάση τα έντεκα χαρακτηριστικά που χρησιμοποιούνται στο ερωτηματολόγιο για την καταγραφή της σεξουαλικής παρενόχλησης, το 43% των γυναικών στη χώρα μας έχει υποστεί τουλάχιστον μία φορά κάποιας μορφής σεξουαλική παρενόχληση μετά την ηλικία των 15 ετών, ενώ με βάση τα έξι χαρακτηριστικά που χρησιμοποιούνται στο ερωτηματολόγιο και αντιστοιχούν στις πιο απειλητικές και σοβαρές μορφές σεξουαλικής παρενόχλησης, το 36% των γυναικών στην Ελλάδα έχει βιώσει αυτές τις μορφέςτουλάχιστον μία φορά κατά τη διάρκεια της ζωής του. Μπορεί, λοιπόν, να είναι ο «άκακος» εξάδελφος της φίλης σου που θα σε στριμώξει στις τουαλέτες ή το «χαριτωμένο» αστείο ενός συναδέλφου, το οποίο αν ξεστόμιζε ένας άγνωστος στο μπαρ, μάλλον θα έτρωγε ένα μεγαλοπρεπέστατο χαστούκι. Μπορεί ακόμη να είναι εκείνη η αστεία «μπλούζα» του τύπου που καθόταν απέναντί σου στο μετρό και έγραφε: «Η αδελφή σου είναι καυτό μωρό, αλλά η μάνα σου κάνει αυτό το τέλειο κόλπο με τη γλώσσα της».

Και συνήθως οι γυναίκες διστάζουμε να εκφράσουμε την ενόχλησή μας μπροστά στον φόβο να χαρακτηριστούμε μυγιάγγιχτες, σπεύδοντας να αποδώσουμε τα πάντα στις παρωχημένες μεταφεμινιστικές αγκυλώσεις μας. Ισως η στάση αυτή πρέπει να αλλάξει και να δούμε ότι πλέον εκεί έξω, ευτυχώς για εμάς, είναι αρκετοί και οι άνδρες που εξοργίζονται με τέτοιες συμπεριφορές. Ισως ακόμη αυτό το χυδαίο βίντεο που ήρθε στη δημοσιότητα να κάνει καλό, δίνοντας μια σημαντική αφορμή ώστε να ανοίξει ξανά η συζήτηση για τους ρόλους των φύλων και ειδικά για τα στερεότυπα με τα οποία διαπλάθεται η νέα γενιά. Γιατί, ναι, είναι τελικά δύσκολο να μεγαλώνεις παιδιά, και δη αγόρια, σε μια εποχή που ένας τύπος σαν τον Ντόναλντ Τραμπ ίσως και να είναι ο επόμενος πρόεδρος της Αμερικής. Δύσκολο και συνάμα επικίνδυνο.

* Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 23 Οκτωβρίου 2016