Λεντς στη νιοστή

Μόνο η μαθηματική έκφραση αⁿ , που τη μεταγράφω σε Λεντςⁿ, θα απέδιδε τη συγκίνησή μου από την παράσταση «Λεντς» της ομάδας Kursk σε σκηνοθεσία Χάρη Φραγκούλη.

Μόνο δηλαδή μέσω των μαθηματικών μπόρεσα, πέρα από το «φαινόμενο», να καταλάβω –όπως μου συμβαίνει με τις παραστάσεις του Μαρμαρινού – ότι η απόλυτη καθαρότητά τους δημιουργεί το «αντικείμενο» (την παράσταση), χωρίς να στηρίζεται στη θεατρική εμπειρία. Και τούτο, γιατί τα μαθηματικά δεν είναι η αναπαράσταση των συναισθημάτων, αλλά η ίδια η δομή (μορφή) του «αντικειμένου», που με τη σειρά της είναι το πιο καθαρό συναίσθημα ή το άκρον άωτον του συναισθήματος.

Οπότε, η ύψωση του Λεντς του Μπίχνερ στη νιοστή δύναμη –στον εκθέτη δηλαδή «ⁿ» επάνω δεξιά από το Λεντς – πολλαπλασιάζει επ’ άπειρον τον «Λεντς» του Μπίχνερ. Και μάλιστα, εξυψώνει στη νιοστή δύναμη έναν έκαστο των ηθοποιών που υποδύονται τον Λεντς (Μιχάλης Τιτόπουλος, Αντρέας Κοντόπουλος, Γιάννης Παπαδόπουλος), υψώνοντας όμως στη νιοστή και τον «Λεντς» (το κείμενο του Μπίχνερ).

Ενα παράδειγμα. Λέει ο Λεντς του Μπίχνερ: «Ο,τι απομένει μπορούμε να το πετάξουμε στη φωτιά». Και προσθέτει, ή μάλλον ενθέτουν ο Φραγκούλης και ο Αντρέας Κοντόπουλος, υψώνοντας την ατάκα στη νιοστή: «Εσύ, καλέ μου κριτικέ Κάουφμαν, μπορείς να δεις την καθαρότητά μου μες στη βρωμιά μου; Μπορείς να δεις το φως μου μες στο σκοτάδι μου; Ή θα μας επιβραβεύσεις όταν θα είναι πολύ αργά;».

Και όταν στον ήρωα του Μπίχνερ «θεριεύει ο εφιάλτης της παραφροσύνης», ο Φραγκούλης το δείχνει βάζοντας τον Μιχάλη Τιτόπουλο να ψευδίζει, διότι αυτό που συμβαίνει με το ψεύδισμα είναι ότι «δεν ασκείται πάνω στις προϋπάρχουσες λέξεις, αλλά το ίδιο το ψεύδισμα εισάγει τις λέξεις που προσβάλλει. Αυτές δεν υπάρχουν ανεξάρτητα από το ψεύδισμα που τις επιλέγει και τις συνδέει μέσω του ψευδίσματος». Ο Ντελέζ έχει δίκιο: δεν είναι ο ηθοποιός που είναι ψευδός στην ομιλία, αλλά ο Μπίχνερ που γίνεται, γράφοντας, ψευδός στη γλώσσα. Διότι η γλώσσα ως σύστημα υπόκειται αφ’ εαυτής σε μια διπλή διαδικασία: αφενός των επιλογών που πρέπει να κάνει και αφετέρου των ακολουθιών που πρέπει να καθιερώσει. Ο Φραγκούλης είχε την ευφυΐα να μη διδάξει τους ηθοποιούς του να επιφέρουν τη διαταραχή του γλωσσικού συστήματος μέσα από τις συνήθεις διαφορές και εναλλαγές τονικότητας που θα προσέβαλλαν την ομιλία τους, αλλά τους προέτρεψε να επιφέρουν μια συνεχή ανισορροπία στο σύστημα της γλώσσας μπολιάζοντάς τη με στοιχεία (παύσεις, κλάμα, εκκωφαντικές φωνές) που το καθένα του υπέκειτο σε συνεχή εναλλαγή. Σε μια τέτοια παράσταση-έκθεση όλων προς όλους (έκθεση των ηθοποιών, έκθεση των θεατών, έκθεση των κριτικών), σε μια τέτοια σύγχρονη παράσταση ενός ρομαντικού κειμένου, που απέφυγε τον βαρετό τρόπο ανόδου (ή και καθόδου) του μυθιστορήματος στη σκηνή, ακρογωνιαίος λίθος υπήρξε, κατά τη γνώμη μου, η σχιζοανάλυση. Ο Λεντς στη νιοστή δεν είναι μια θεατρική παράσταση αλλά μια μηχανή επιθυμητικής παραγωγής. Ενα εργοστάσιο. Η επένδυση ενός κοινωνικού πεδίου (της σημερινής κρίσης), ο αποκλεισμός του οιδιπόδειου, της οικογενειοκρατίας και της ιδρυματοποίησης από τις κεντρικές σκηνές. Οπότε, ποιος ο λόγος να πάει κανείς στο Bios με τις αισθητικές, μικροαστικές ή και μοντερνιστικές αποσκευές του; Ποιος ο λόγος να υποστεί αυτό το ψυχόδραμα; Γιατί να δει αυτούς τους ηθοποιούς που κάνουν θέατρο για το ζώο που πάει να πεθάνει; Τι σημαίνει η εναρκτήρια πρόταση: «Εγώ ο Λεντς που προσπαθεί. Να θυμηθεί. Να κοιμηθεί»; Τι σημαίνει για την ομάδα Kursk η φράση: «Η ζωή είναι ωραία και απελπιστική»; Τι σημαίνει για την Ηρώ Μπέζου η ερώτηση «Τι είναι η αγάπη, Λεντς;». Πώς αντιλαμβάνεται η Σοφία Κόκκαλη τη φράση: «Να παίζεις θέατρο είναι να γίνεσαι κάτι άλλο από ηθοποιός»; Γιατί ο Γιάννης Παπαδόπουλος στην τελευταία σκηνή, αιμάσσων, μας πλησιάζει και μας ζητεί να τον βοηθήσουμε για την τρομαχτική φωνή που ακούει και που οι άνθρωποι ονομάζουν σιωπή; Ποια σιωπή; Ποιων αμνών που, όταν τους τείνει το αδύναμο χέρι του, τους δηλώνει πως τους αγαπά και δεν τους αγαπά;

ΥΓ.: Συνιστώ στους κριτικούς να αποφύγουν αυτή την παράσταση, διότι ο εκθέτης μηδέν στον οποίο την υψώνουν, δηλαδή ο Λεντς⁰, δεν είναι δύναμη αλλά ένα σύμβολο που εμείς ορίζουμε συμβατικά να έχει τιμή.