Γιατί οι ΗΠΑ αποφάσισαν να «πλησιάσουν» την Κούβα

Επί χρόνια οι σκληροπυρηνικοί απέναντι στην Κούβα συμβούλευαν τον εκάστοτε αμερικανό πρόεδρο «να διατηρήσει τη σκληρή γραμμή προς την Αβάνα και όπου να ‘ναι οι Κάστρο πέφτουν». Αυτή ακριβώς η συμβουλή απευθύνθηκε προς τους εννέα προηγούμενους προέδρους, τους Τζον Κένεντι, Λίντον Τζόνσον, Ρίτσαρντ Νίξον, Τζέραλντ Φορντ, Τζίμι Κάρτερ, Ρόναλντ Ρίγκαν, Τζορτζ Μπους πατέρα, Μπιλ Κλίντον, Τζορτζ Μπους υιό. Ωσπου ο Μπαράκ Ομπάμα, ο δέκατος στη σειρά, αμέσως μετά την εκλογή του για δεύτερη θητεία στον Λευκό Οίκο στα τέλη του 2012, κάλεσε τους συμβούλους του και τους ζήτησε «μεγαλεπήβολες ιδέες», κυρίως όσον αφορούσε δύο μακροχρόνιους εχθρούς των ΗΠΑ, την Κούβα και το Ιράν.

Οι «γέφυρες» και οι επαφές

Αρχές του 2013 μπήκαν μπρος οι «γέφυρες» της μυστικής διπλωματίας με την Κούβα. Στην πρώτη συνομιλία που είχε ο Ομπάμα με τον άρτι διορισθέντα υπουργό Εξωτερικών Τζον Κέρι ανέλυσαν τη δυσαρέσκειά τους με την ως τότε αμερικανική πολιτική προς την Αβάνα. Τον Ιούνιο του 2013 πραγματοποιήθηκε η πρώτη μυστική συνάντηση μεταξύ αμερικανών και κουβανών αξιωματούχων. Οι περισσότερες από τις συνολικά εννέα παρόμοιες συναντήσεις πραγματοποιήθηκαν στον Καναδά (για λόγους μυστικότητας). Στις αρχές του 2014 μπήκε ένα «βαρύ πυροβολικό» στη μυστική αυτή διπλωματία: ο Πάπας Φραγκίσκος, ο πρώτος λατινοαμερικανικής καταγωγής ποντίφικας, που χαίρει σεβασμού τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην Κούβα. Γι’ αυτό μερικές μυστικές συναντήσεις αμερικανών και κουβανών διαπραγματευτών έλαβαν χώρα στην Αβάνα.

Οι διαβουλεύσεις κορυφώθηκαν με ένα 45λεπτο τηλεφώνημα ανάμεσα στον Ομπάμα και τον Ραούλ Κάστρο την Τρίτη –ήταν η πρώτη φορά που αμερικανός και κουβανός πρόεδρος συνομίλησαν από το 1959. Την Τετάρτη οι δύο πρόεδροι ανακοίνωσαν ταυτόχρονα την εξομάλυνση των σχέσεων σε Ουάσιγκτον και Αβάνα.

Το τάιμινγκ είναι επωφελές και για τους δύο. Ο μεν Ομπάμα φροντίζει την υστεροφημία του, ο δε Κάστρο προσπαθεί να τονώσει την οικονομία της Κούβας που πλήττεται λόγω οικονομικών δυσκολιών στους «χρηματοδότες» της, τη Βενεζουέλα και τη Ρωσία.

Η εξομάλυνση των σχέσεων καλωσορίστηκε τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην Κούβα. Αλλωστε πρόσφατη δημοσκόπηση είχε βρει ότι λιγότερο από το 20% των Αμερικανών ήταν αντίθετοι προς τέτοιο ενδεχόμενο.

Κουβανοί και «γεράκια»

Πιο σκληροπυρηνικοί είναι οι 1,5 εκατομμύριο Κουβανοαμερικανοί και οι ιέρακες, κυρίως Ρεπουμπλικανοί αλλά όχι μόνο, του Κογκρέσου. Από τους Κουβανοαμερικανούς, οι γηραιότεροι, που έφυγαν από την Κούβα αμέσως μετά την ανάληψη της εξουσίας από τον Φιντέλ Κάστρο, παραμένουν αντίθετοι προς την προσέγγιση με την Αβάνα. Οι νεότεροι, που εγκατέλειψαν το νησί πιο πρόσφατα ή γεννήθηκαν στις ΗΠΑ, είναι θετικοί.

Το νέο, κατά πλειοψηφία Ρεπουμπλικανικό, Κογκρέσο δεν θα κατορθώσει να αντιστρέψει τη διαδικασία εξομάλυνσης των σχέσεων. Δεν θα άρει βεβαίως το εμπάργκο, αλλά αυτό το αντιπαρέρχεται ο Ομπάμα με μεμονωμένα μέτρα. Θα μπορούσε να μπλοκάρει τα χρήματα για την ίδρυση αμερικανικής πρεσβείας στην Αβάνα ή τον διορισμό του αμερικανού πρέσβη αλλά ο Ομπάμα έχει τη δυνατότητα να ασκήσει βέτο. Επίσης, οι Ρεπουμπλικανοί ιέρακες θα δεχθούν πίεση από αμερικανούς επιχειρηματίες, αγρότες, ταξιδιωτικά γραφεία, πετρελαιοπαραγωγούς και όσους εισάγουν πούρα και ρούμι που επιθυμούν να ξεκινήσουν δουλειές με την Κούβα.