Υποσχέσεις για το μέλλον και παζάρια για την εξουσία στις Βρυξέλλες

Η άτυπη Σύνοδος Κορυφής των «27» στο μαγευτικό Σίμπιου της Ρουμανίας είχε δύο πλευρές. Η πρώτη ήταν η νοσταλγική και οραματική. Η 9η Μαΐου είναι μια ημέρα υψηλότατου συμβολισμού για την Ευρώπη, ακουμπά στη Διακήρυξη Σουμάν του 1950 και στο όραμα για υπέρβαση των διχασμών του παρελθόντος για μια ήπειρο ειρήνης και ευημερίας. Η δεύτερη πλευρά όμως ήταν πιο πρακτική. Αφορούσε τη στρατηγική ατζέντα για την πολιτική περίοδο 2019-2024, αλλά επίσης τη διαμόρφωση των συσχετισμών που θα προκύψουν από τις επικείμενες ευρωεκλογές και τη συζήτηση για την κατανομή των υψηλών αξιωμάτων που θα κορυφωθεί το προσεχές διάστημα. Ιδιαίτερα η συγκεκριμένη συζήτηση θα αποτελέσει μια διαδικασία πολύ επίπονη, ενδεχομένως μακρά, με βαθιά πολιτικά χαρακτηριστικά. Δεν λείπουν όσοι εκτιμούν ότι θα υπάρξουν εκπλήξεις στην επιλογή των προσώπων και ότι ο θεσμός των «κορυφαίων υποψηφίων» (Spitzenkandidaten) θα δεχθεί σοβαρή πίεση από τους ηγέτες.

«Θα δείξουμε αλληλεγγύη ανάμεσά μας σε περιόδους ανάγκης και θα σταθούμε για πάντα ο ένας δίπλα στον άλλον. Μπορούμε και θα μιλήσουμε με μία φωνή» ανέφεραν, μεταξύ άλλων, στη Διακήρυξη του Σίμπιου οι «27» (η απουσία της Βρετανίας λόγω της εσωστρέφειας του Brexit δεν πέρασε απαρατήρητη και η υπόθεση αυτή εξακολουθεί να στοιχειώνει τους υπόλοιπους). «Επαναβεβαιώνουμε την πεποίθησή μας ότι ενωμένοι είμαστε ισχυρότεροι σε έναν όλο και περισσότερο ασταθή και γεμάτο προκλήσεις κόσμο» πρόσθεσαν οι ηγέτες. Η Διακήρυξη του Σίμπιου συνοδευόταν από το περίγραμμα της Στρατηγικής Ατζέντας για την πενταετία 2019-2024 με έμφαση σε τέσσερις πυλώνες: α) στην προστασία των πολιτών και των ελευθεριών, β) στην ανάπτυξη της οικονομικής βάση, γ) στην οικοδόμηση ενός μέλλοντος δικαιότερου και πιο φιλικού στο περιβάλλον και δ) στην προώθηση των συμφερόντων και των αξιών της Ευρώπης στον κόσμο.

Εκτακτη σύνοδος
μετά τις κάλπες

Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ ανακοίνωσε ότι δύο ημέρες μετά την ολοκλήρωση των ευρωεκλογών, στις 28 Μαΐου, θα συγκαλέσει μια έκτακτη Σύνοδο Κορυφής (υπό τη μορφή άτυπου δείπνου) στις Βρυξέλλες με σκοπό να ξεκινήσει επισήμως, διότι στο παρασκήνιο διακινούνται διάφορα σενάρια, η συζήτηση για την πλήρωση των υψηλών κοινοτικών αξιωμάτων. Μία πενταετία μετά την πρώτη εφαρμογή του θεσμού του «Spitzenkandidaten», το 2014, γίνεται ολοένα και πιο σαφές ότι πολλά κράτη-μέλη δεν βλέπουν θετικά την εκχώρηση τόσο μεγάλης εξουσίας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν, αν και όχι ο μοναδικός, ήταν αυτός που μίλησε δημόσια πιο ευθέως από κάθε άλλον, λέγοντας: «Δεν αισθάνομαι ότι δεσμεύομαι καθόλου από την αρχή του Spitzenkadidaten».

Η κατάσταση είναι σήμερα διαφορετική σε σχέση με το 2014. Κατ’ αρχήν, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τις προβλέψεις, οι πολιτικές ισορροπίες έχουν μεταβληθεί και το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ) θα είναι μεν πρώτο κόμμα, αλλά με πολύ μειωμένη δύναμη. Επιπλέον, άλλο το πολιτικό βάρος του Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ και άλλο (κάτι που παραδέχονται σε ιδιωτικές τους συνομιλίες ακόμη και στελέχη του ΕΛΚ) το πολιτικό βάρος του Μάνφρεντ Βέμπερ. Δεύτερον, εξίσου αποδυναμωμένοι θα είναι οι Σοσιαλιστές, που παράλληλα δεν έχουν και κάποιον να καθοδηγήσει τις ψήφους τους, όπως είχαν το 2014 τον, έστω άχρωμο, Μάρτιν Σουλτς. Εξίσου άγνωστος είναι στο ευρύ ευρωπαϊκό κοινό ο Φρανς Τίμερμανς, ο επικεφαλής υποψήφιος των Σοσιαλιστών.

Παράλληλα, αυτή τη φορά η πρόθεση είναι να συζητηθεί η πλήρωση όλων των αξιωμάτων σε μια «συμφωνία-πακέτο». Τα αξιώματα είναι τέσσερα: πρόεδρος της Επιτροπής, πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) και ύπατος εκπρόσωπος για την εξωτερική πολιτική. Αναμφίβολα, αυτό θα επιτρέψει το απαραίτητο «πολιτικό αλισβερίσι» και θα ανοίξει τον δρόμο εμφάνισης εναλλακτικών υποψηφιοτήτων, ενώ θα ενισχύσει τον ρόλο των κρατών-μελών έναντι της Ευρωβουλής. Ο κ. Τουσκ κατέστησε επίσης σαφές ότι θα αξιοποιήσει κάθε δυνατότητα που του δίνουν οι Συνθήκες για να μην καθυστερήσει υπερβολικά η διαδικασία επιλογής της νέας Κομισιόν. Το μυστικό κρύβεται στην πρόβλεψη ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο μπορεί, με ενισχυμένη πλειοψηφία και όχι με ομοφωνία, να προτείνει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το πρόσωπο που κρίνει για την προεδρία της Επιτροπής.

Στο τραπέζι
και η Λαγκάρντ

Από εκεί και πέρα αρχίζουν οι υποθέσεις. Σύμφωνα με όσα κυκλοφορούν στα κοινοτικά γραφεία, δεν είναι μόνο ο Μισέλ Μπαρνιέ που θεωρείται, παρασκηνιακά προς το παρόν, μια πολύ σοβαρή εναλλακτική πρόταση (έναντι του κ. Βέμπερ) για την προεδρία της Κομισιόν, θέση για την οποία το Παρίσι επιδεικνύει ενδιαφέρον. Εσχάτως, φαίνεται ότι άλλο ένα όνομα έχει πέσει στο τραπέζι, αν και προς το παρόν ουδείς ομιλεί ανοιχτά. Πρόκειται για την Κριστίν Λαγκάρντ, σημερινή πρόεδρο και διευθύνουσα σύμβουλο του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Η κυρία Λαγκάρντ θεωρείται πρόσωπο υψηλού κύρους, που φυσικά θα μπορούσε, εναλλακτικά, να είναι και διάδοχος του Μάριο Ντράγκι στην ΕΚΤ. Δεν είναι λίγοι όσοι οραματίζονται ένα δίδυμο Κριστίν Λαγκάρντ και Ανγκελα Μέρκελ σε Κομισιόν και Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αντιστοίχως, αν και από τα σχέδια επί χάρτου ως την υλοποίησή τους η απόσταση μπορεί να είναι πολύ μεγάλη. Επιπλέον, αν το κόμμα του κ. Μακρόν χάσει την πρωτιά στις 26 Μαΐου από τη Μαρίν Λεπέν, τα περιθώρια ελιγμών του γάλλου προέδρου θα μειωθούν. Ισχυρό αουτσάιντερ για διάδοχος του κ. Τουσκ παραμένει ο Μαρκ Ρούτε. Ο ολλανδός πρωθυπουργός, οι μετοχές του οποίου έχουν ανεβεί σημαντικά μετά την υποχώρηση της επιρροής της Βρετανίας, θεωρείται από πολλούς ιδανική συμβιβαστική λύση.