«Τύμπανα πολέμου» στη Μέση Ανατολή

Ξημερώματα Παρασκευής ο Ντόναλντ Τραμπ άνοιγε την κερκόπορτα της αβύσσου. Η ιρακινή τηλεόραση μετέδιδε ότι ο πανίσχυρος ιρανός υποστράτηγος Κασέμ Σουλεϊμανί, εθνικός ήρωας στο Ιράν και επικεφαλής της Δύναμης Κουντς των Φρουρών της Επανάστασης στο εξωτερικό, είναι ανάμεσα στους τουλάχιστον οκτώ νεκρούς της αμερικανικής επίθεσης με τρεις ρουκέτες στο διεθνές αεροδρόμιο της Βαγδάτης. Μαζί με αυτόν και ο Αμπού Μάχντι αλ Μουχάντις, δεύτερος τη τάξει της συμμαχίας σιιτικών παραστρατιωτικών οργανώσεων που έχουν ενταχθεί στον ιρακινό στρατό.

Επικίνδυνη κλιμάκωση

Ηταν το τελευταίο κομμάτι του παζλ μιας άκρως επικίνδυνης και πολύμηνης κλιμάκωσης βίας μεταξύ του Ιράν, των πληρεξουσίων του και των Ηνωμένων Πολιτειών στο Ιράκ. Η εξόντωση του Σουλεϊμανί που το αμερικανικό Πεντάγωνο επιβεβαίωνε λίγο αργότερα πως έγινε με εντολή Τραμπ – καθώς τον θεωρούσε ιθύνοντα νου πίσω από τις φιλόδοξες επιδιώξεις του Ιράν στη Μέση Ανατολή – απειλεί να θέσει την εύφλεκτη περιοχή σε ένα ατέρμονο σπιράλ τρόμου και αστάθειας.

Η απάντηση ήρθε άμεσα από την Τεχεράνη που έκανε λόγο για εξαιρετικά επικίνδυνη και άφρονα κλιμάκωση: «Οι Ηνωμένες Πολιτείες φέρουν την ευθύνη για όλες τις συνέπειες της ενέργειας αυτής που βάζει σε περιπέτειες την περιοχή» προειδοποίησε ο υπουργός Εξωτερικών του Ιράν Μοχαμάντ Τζαβάντ Ζαρίφ, ενώ λίγη ώρα αργότερα ο ανώτατος πνευματικός ηγέτης Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ ορκιζόταν εκδίκηση για τον θάνατο ενός «διεθνούς προσώπου της αντίστασης», όπως χαρακτήριζε τον Σουλεϊμανί, κηρύσσοντας τριήμερο πένθος στην Ισλαμική Δημοκρατία.

«Με αυτό το παιχνίδι ο Τραμπ σέρνει τις Ηνωμένες Πολιτείες στην πιο επικίνδυνη κατάσταση στην περιοχή. Οποιος περάσει το πόδι του πέρα από την κόκκινη γραμμή πρέπει να είναι έτοιμος να αντιμετωπίσει τις συνέπειες» έγραψε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ο Χασεμεντίν Ασένα, σύμβουλος του ιρανού προέδρου Χασάν Ροχανί.

Σε σχόλιό της η ιρανική κρατική τηλεόραση ανέφερε ότι η διαταγή του Τραμπ να σκοτώσει τον Σουλεϊμανί ήταν ο πιο εσφαλμένος υπολογισμός των Ηνωμένων Πολιτειών μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο: «Οι άνθρωποι της περιοχής δεν θα επιτρέψουν πλέον στους Αμερικανούς να παραμείνουν εδώ».

Στις πρώτες εκτιμήσεις τους αναλυτές μιλούν για άλλη μια παρακινδυνευμένη και δραστική αλλαγή της αμερικανικής πολιτικής στην περιοχή της Μέσης Ανατολής που ίσως σηματοδοτεί μια κρίσιμη καμπή.

Νωρίς το πρωί της Παρασκευής οι τιμές του μπρεντ σημείωναν άνοδο 4,4% με τον οικονομικό αναλυτή της AxiTrader’s Στίβεν Ινς να μιλάει «για μια επιθετική επίδειξη δύναμης που ίσως προκαλέσει έναν ακόμη πόλεμο στην περιοχή».

Σκηνικό ανάφλεξης

Είχαν προηγηθεί τρεις αεροπορικές επιδρομές των Αμερικανών στις 29 Δεκεμβρίου με στόχο την παραστρατιωτική φιλοϊρανική οργάνωση Κατάιμπ Χεζμπολάχ, ως απάντηση για τον θάνατο αμερικανού εργολάβου του στρατού και τον τραυματισμό τεσσάρων αμερικανών στρατιωτών από επίθεση με ρουκέτες, κοντά στη βάση του Κιρκούκ, την ενδέκατη κατά αμερικανικών στόχων μέσα σε δύο μήνες.

Λίγες ώρες αργότερα, φωνάζοντας «Θάνατος στην Αμερική», ένα οργισμένο πλήθος Ιρακινών εισέβαλε στην πρεσβεία των Ηνωμένων Πολιτειών στη βαριά οχυρωμένη περιοχή της Πράσινης Ζώνης στη Δυτική Βαγδάτη, εκτοξεύοντας πέτρες και άλλα αντικείμενα και προκαλώντας εκτεταμένες υλικές ζημιές.

Η Ουάσιγκτον κατηγορούσε ευθέως την Τεχεράνη για την επίθεση αυτή, ρίχνοντας κι άλλο λάδι στη φωτιά: «Αντιδράσαμε αμυνόμενοι στην επίθεση των πληρεξουσίων του Ιράν από την οποία σκοτώθηκε ένας αμερικανός πολίτης και τραυματίστηκαν αμερικανοί και ιρακινοί στρατιώτες. Τώρα, οργανώσεις υποστηριζόμενες από το Ιράν απειλούν την πρεσβεία μας στη Βαγδάτη» έλεγε ο αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Μάικ Πομπέο, καθώς ακύρωνε την προγραμματισμένη περιοδεία σε Κύπρο, Ουκρανία και χώρες της Κεντρικής Ασίας ώστε να μη διακινδυνεύσει την ασφάλεια των αμερικανών πολιτών στη Μέση Ανατολή.

Πολύμηνο μπρα ντε φερ Ουάσιγκτον – Τεχεράνης

Οι Ηνωμένες Πολιτείες και το Ιράν βρίσκονται σε σφοδρή αντιπαράθεση αναφορικά με την άσκηση επιρροής στο Ιράκ, το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης και άλλα θέματα. Ωστόσο οι αμερικανικές αεροπορικές επιδρομές έρχονται σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη συγκυρία για το Ιράκ, όπου η οργή για την ξένη ανάμειξη στα εγχώρια δρώμενα εντείνεται.

Οι λαϊκές διαμαρτυρίες στο Ιράκ έχουν ως βασική αφορμή την οικονομική δυσπραγία, αλλά αναλυτές εκτιμούν ότι υποκινούνται από τον ιρανικό παράγοντα που έχει αναδυθεί ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια ως μια επιθετική δύναμη ισχύος στην ιρακινή ζωή.

Το Ιράν ασκεί ισχυρή επιρροή στην κυβέρνηση της Βαγδάτης, στις επιχειρήσεις και στη θρησκεία. Τα συνδεδεμένα με το Ιράν κόμματα έχουν αποκτήσει σημαντική δύναμη στο Κοινοβούλιο, ιδίως μετά την αποχώρηση του αμερικανικού στρατού το 2009. Και όταν το Ισλαμικό Κράτος εισέβαλε στο Ιράκ το 2014, το Ιράν βοήθησε να σχηματιστούν σιιτικές πολιτοφυλακές με στόχο την καταπολέμησή του.

Οχι πολύ καιρό πριν, οι πληρεξούσιες πολιτοφυλακές του Ιράν στο Ιράκ ήταν εταίροι των Ηνωμένων Πολιτειών στον αγώνα κατά των τζιχαντιστών. Με τον ιρακινό στρατό να λειτουργεί ως ενδιάμεσος το οδήγησαν σε συντριπτική ήττα, ενώ οι πολιτοφυλακές απέκτησαν σημαντική επιρροή. Σήμερα πλέον που η συνεργασία αυτή έχει λήξει, οι πολιτοφυλακές επιθυμούν οι Αμερικανοί να εγκαταλείψουν τη χώρα.

Εκρηξη βίας στο Ιράκ

Εδώ και µήνες η κατάσταση στο Ιράκ είναι εξαιρετικά ασταθής. Από τον περασµένο Οκτώβριο, οπότε οι Ιρακινοί πρωτοβγήκαν στους δρόµους µεγάλων πόλεων για να διαµαρτυρηθούν για τις συνθήκες διαβίωσης, τα πρωτοφανή επίπεδα διαφθοράς και για την ανικανότητα της κυβέρνησης να υλοποιήσει τις µεταρρυθµίσεις, οι ταραχές δεν έχουν κοπάσει. Μέχρι σήµερα, η κυβέρνηση δεν έχει δώσει απαντήσεις στα αιτήµατά τους και ο φόρος αίµατος σοκάρει: πάνω από 500 άνθρωποι έχουν σκοτωθεί σε µια πρωτοφανή βίαιη καταστολή και πάνω από 19.000 πολίτες έχουν τραυµατιστεί σύµφωνα µε την ειδική αποστολή των Ηνωµένων Εθνών στη χώρα.