Τα βραβεία της ανθρωπιάς

Καλώς ή κακώς, η τελετή απονομής των Οσκαρ του 2022 την περασμένη Κυριακή θα μείνει στην Ιστορία για το χαστούκι του Γουίλ Σμιθ προς τον Κρις Ροκ για χάρη της γυναίκας του πρώτου Τζέιντα Πίνκετ Σμιθ. Oταν ο Σμιθ θεώρησε ότι ο παρουσιαστής της τελετής την προσέβαλε με ένα αστείο που αφορούσε την αλωπεκίασή της, σηκώθηκε από το τραπέζι, πήγε στη σκηνή, τον χτύπησε και επέστρεψε στη θέση του. Η επιεικώς απαράδεκτη κίνηση του Σμιθ, λίγο πριν ανακοινωθεί η νίκη του στην κατηγορία του Οσκαρ Α’ ρόλου για τη «Μέθοδο των Γουίλιαμς» (οπότε ζήτησε συγγνώμη από την Ακαδημία και όχι τον Ροκ), δείχνει επίσης σε ποια κατάσταση έχουν φθάσει πλέον τα διασημότερα κινηματογραφικά βραβεία του κόσμου· γιατί αν αυτό δεν δηλώνει την παρακμή του θεσμού, αναρωτιέται κανείς τι θα μπορούσε να είναι αυτό που τη δηλώνει. Τα Οσκαρ είναι βραβεία που υποτίθεται ότι προάγουν την 7η τέχνη και όχι η αρένα για γρονθοκοπήματα και βρισιές του τύπου «keep my wife out of your fucking mouth» («μην πιάνεις τη γυναίκα μου στο γαμ… στόμα σου») του ενός… καλλιτέχνη προς τον άλλο.

Το παράδοξο βέβαια είναι ότι την ίδια ώρα και στην ακριβώς απέναντι όχθη, η θριαμβευτική βράβευση της ταινίας «CODA» στα εφετινά Οσκαρ δηλώνει μια κίνηση που στις ημέρες μας κρίνεται αναγκαία. Προσωπικά θα την αποκαλούσα κίνηση ανθρωπιάς. Ηταν η μόνη από τις 10 υποψήφιες για το ανώτατο Οσκαρ ταινίες που πραγματευόταν με αμεσότητα, εντιμότητα, προσγειωμένη σκέψη και κρυστάλλινα ξεκάθαρο στόχο ένα τεράστιο πρόβλημα, εκείνο της μειονότητας των ανθρώπων οι οποίοι για κάποιο σωματικό ελάττωμά τους θεωρούνται «προβληματικοί» ενώ στην πραγματικότητα δεν είναι. Η βράβευσή της από τα μέλη της Ακαδημίας έγινε με στόχο τη διοχέτευση ενός θετικού μηνύματος σε μια εποχή που πολλοί το έχουν ανάγκη.

«Παιδί Κωφών Ανηλίκων»

Ας ξεκινήσουμε από τον τίτλο της ταινίας: «CODA» είναι τα αρχικά των λέξεων «Child of Deaf Adults» («Παιδί Κωφών Ανηλίκων») και ένα τέτοιο παιδί είναι το βασικό πρόσωπο της ιστορίας. Η Ρούμπι Ρόσι (Εμίλια Τζόουνς) βρίσκεται μπροστά στη λήψη μιας απόφασης ζωής: καθότι είναι το μόνο παιδί μιας οικογένειας κωφών που ακούει, θα πρέπει να επιλέξει για το πώς θα κινηθεί στη ζωή της. Καθόλου εύκολη απόφαση· το αντίθετο μάλιστα. Μουσικό ταλέντο και ενδεχομένως με λαμπρό μέλλον μπροστά του, η Ρούμπι είναι διχασμένη ανάμεσα στον δρόμο των πανεπιστημιακών σπουδών και στη φροντίδα των δικών της, καθότι η ίδια είναι ο μόνος κρίκος επικοινωνίας του πατέρα, της μητέρας και του αδελφού της με τον έξω κόσμο.

Το «CODA», που σκηνοθέτησε η Σιάν Χέντερ σε δικό της σενάριο (για το οποίο βραβεύτηκε με Οσκαρ), είναι ανακατασκευή της γαλλικής ταινίας «Η οικογένεια Μπελιέ» (2014). Ωστόσο, η αμερικανική προσαρμογή του διαφέρει διότι το καστ αποτελείται από πραγματικούς κωφούς που στην ουσία παίζουν, αν όχι τους εαυτούς τους, μέρη των εαυτών τους τα οποία γνωρίζουν πολύ καλά.

Κατ’ αρχάς ο Φρανκ Ρόσι, δηλαδή ο πάτερ φαμίλιας στο «CODA», είναι ο Τρόι Κούτσουρ, τον οποίο μέχρι χθες δεν γνώριζε κανείς αλλά που πλέον είναι κάτοχος του Οσκαρ Β’ ανδρικού ρόλου (στην πρώτη υποψηφιότητά του). Ενα ακόμα συγκινητικό στοιχείο που αξίζει να έχουμε υπ’ όψιν μας είναι ότι ο Κότσουρ δεν είναι «χθεσινός» ηθοποιός. Κωφός από τη γέννησή του (24 Ιουλίου 1968), μεγάλωσε στη Μέσα της Αριζόνα και εμφανίζεται ως ηθοποιός και σκηνοθέτης παραπάνω από 20 χρόνια. Στην καριέρα του δεν έχει πολλές κινηματογραφικές εμφανίσεις (μια χαρακτηριστική είναι δίπλα στον Τζιμ Κάρεϊ στην ταινία «The number 23»), όμως στο θέατρο και δη στο Μπρόντγουεϊ έχει παίξει σε πολλές παραστάσεις και για μια από αυτές κέρδισε το βραβείο Tony.

Η ηθοποιός που υποδύεται την Τζάκι Ρόσι, μητέρα της Ρούμπι στο «CODA», δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις: είναι η Μάρλι Μάτλιν, κωφάλαλη ηθοποιός με μεγάλη εμπειρία στον χώρο της υποκριτικής, η οποία έχει η ίδια κερδίσει το Οσκαρ Α’ γυναικείου ρόλου για την ταινία «Τα παιδιά ενός κατώτερου θεού» (1986) όπου είχε κάνει το ντεμπούτο της. Σήμερα, η 56χρονη Μάτλιν μετρά περισσότερες από 60 εμφανίσεις στο σινεμά και στην τηλεόραση, έχει υπάρξει παραγωγός αλλά και έχει σκηνοθετήσει. Οι τρεις επερχόμενες ταινίες της (δύο έχουν ήδη ανακοινωθεί ότι θα γυριστούν και μία έχει ήδη γυριστεί) είναι οι «Silent knights», «Silent voice» και «Run».

Τέλος, το τρίτο μέλος της οικογένειας Ρόσι που είναι κωφό είναι ο αδελφός της Ρούπι, ο Λίο, τον οποίο υποδύεται ο πραγματικά κωφός ηθοποιός Ντάνιελ Ντουράντ που γεννήθηκε το 1989 στο Ντιτρόιτ του Μίσιγκαν και μεγάλωσε στο Ντουλούθ της Μινεσότα. Το 2008 αποφοίτησε και αφού πρώτα παρακολούθησε μαθήματα υποκριτικής σε διάφορες σχολές, το 2012 μετακόμισε στο Λος Αντζελες για να συμμετάσχει στην παραγωγή του «Cyrano» στο Deaf West Theatre (Θέατρο Κωφών στο Δυτικό Λος Αντζελες). Προς το παρόν έχει παίξει σε μόλις πέντε ταινίες και σειρές, αλλά κάτι μας λέει ότι το μέλλον του μετά τον θρίαμβο του «CODA» θα είναι λαμπρό.

Χωρίς χέρια

Εκτός από τη Μ. Μάτλιν και εφέτος τον Τρόι Κότσουρ, η μοναδική φορά που τα μέλη της Αμερικανικής Ακαδημίας Κινηματογράφου ξεχώρισαν ηθοποιό που υποδύθηκε ρόλο ανθρώπου με το ίδιο πρόβλημα που είχε ο ίδιος ήταν το 1945, όταν ο Χάρολντ Ράσελ απέσπασε το Οσκαρ Β’ ρόλου για τα «Καλύτερα χρόνια της ζωής μας». Η σπουδαία αυτή αντιπολεμική ταινία του Γουίλιαμ Γουάιλερ γυρίστηκε στη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και το θέμα της αφορούσε την προσπάθεια τριών στρατιωτών που επέστρεψαν να συμβαδίσουν με τη νέα τάξη πραγμάτων στην πατρίδα τους από την οποία έλειπαν επί χρόνια. Ο Ράσελ υποδύθηκε έναν ναύτη που έχει χάσει τα χέρια του (έχουν αντικατασταθεί με μεταλλικές δαγκάνες) και ήταν στην πραγματικότητα βετεράνος του ιδίου πολέμου χωρίς χέρια.

Βεβαίως αρτιμελείς και υγιείς ηθοποιοί που έχουν υποδυθεί ήρωες με σωματικά (ή ψυχολογικά) προβλήματα είναι πολλοί και κάποιοι από αυτούς έχουν κάνει θαύματα με τις ερμηνείες τους. Ανάμεσά τους, ενδεικτικά σε μια μεγάλη λίστα, ο Ντάνιελ Ντέι Λούις που υποδύθηκε τον ζωγράφο Κρίστι Μπράουν που ζωγράφιζε με το ένα πόδι στο «Αριστερό μου πόδι», ο Τζέιμι Φοξ και ο Αλ Πατσίνο σε ρόλους τυφλών στις ταινίες «Ray» και «Αρωμα γυναίκας» και η Χόλι Χάντερ ως κωφάλαλη στα «Μαθήματα πιάνου».