Μπορεί να υπάρξει μια νέα «στρατηγική του Ελσίνκι» για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις; Το συγκεκριμένο ερώτημα έχει πολλάκις απασχολήσει όσους ασχολούνται με τη σχέση Αθήνας – Αγκυρας τα τελευταία χρόνια και προφανώς την κυβέρνηση Τσίπρα. Αλλωστε, το Ελσίνκι υπήρξε – διαχρονικά – ίσως η πιο δομημένη προσπάθεια διαμόρφωσης μιας ολιστικής προσέγγισης των ελληνοτουρκικών σχέσεων, υπό το πρίσμα της Ευρωπαϊκής Ενωσης και των δικών της σχέσεων με την Τουρκία, ανεξαρτήτως της κριτικής που δέχθηκε. Αναμφίβολα οι συνθήκες δεν είναι οι ίδιες και οι προκλήσεις είναι πλέον διαφορετικές, καθώς οι ευρωτουρκικές σχέσεις διάγουν μια από τις πιο τεταμένες περιόδους τους. Ωστόσο, οι γνωρίζοντες σημειώνουν ότι μόνο μέσω μιας «τριγωνοποίησης», στην οποία η ΕΕ θα είναι μέρος του παιχνιδιού, θα μπορούσε να διαμορφωθεί ένα πλαίσιο «θετικού αθροίσματος», εντός του οποίου η Αθήνα έχει πιθανότητες να αποκομίσει κέρδη. Μόνο αφελείς επιμένουν να υποστηρίζουν ότι η Ελλάδα μπορεί μόνη της να αντιμετωπίσει μακροπρόθεσμα τον τουρκικό αναθεωρητισμό επί κρίσιμων εθνικών θεμάτων. Επιπλέον, η καλλιέργεια στενότερων επαφών με τις Ηνωμένες Πολιτείες μπορεί να λειτουργήσει επιβοηθητικά για τη διατήρηση ηρεμίας στα ελληνοτουρκικά, αλλά καθώς η αμερικανική οπτική για την περιοχή διαθλάται αποκλειστικά μέσα από τον φακό της ασφάλειας δεν είναι επαρκής.
Από την άποψη αυτή η πρόσφατη επίσκεψη του Αλέξη Τσίπρα στην Αγκυρα και η συνάντησή του με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν είναι δυνατόν να κριθούν με τους απλοϊκούς όρους της επιτυχίας ή της αποτυχίας. Είναι σαφές ότι ο βασικός στόχος της ελληνικής πλευράς ήταν να διασφαλιστεί μια αποκλιμάκωση της έντασης που σιγοκαίει διαρκώς τόσο στο Αιγαίο όσο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Ενα «Ελσίνκι Νο 2» δεν βρίσκεται φυσικά προ των πυλών. Πρέπει να διαμορφωθούν οι προϋποθέσεις για κάτι τέτοιο και αυτό θα απαιτήσει πολύ κόπο. Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις δεν είναι σήμερα το ίδιο γραμμικές όσο την περίοδο 1995-2005, όταν το βασικό, αν όχι μοναδικό, ζήτημα ήταν να αξιοποιηθεί η επιθυμία της Αγκυρας για ένταξη στην ΕΕ ως μοχλός πίεσης για την επίλυση των ελληνοτουρκικών διαφορών. Σήμερα έχουν προστεθεί πτυχές, με βασικότερη – αλλά όχι μόνη – το Προσφυγικό, που τις έχουν καταστήσει πολυπαραγοντική εξίσωση. Στο κάδρο πρέπει επίσης να προστεθεί ο «νέος χαρακτήρας» μιας Τουρκίας λιγότερο κοσμικής, με εντονότερα ισλαμικά στοιχεία, αναμεμειγμένης βαθιά στη σύρραξη της Συρίας, επιδιώκουσας να διευρύνει την επιρροή της στη Βαλκανική και τείνουσας να απομακρυνθεί από τη Δύση και να προσεγγίσει τη Μόσχα. Οποιαδήποτε νέα ελληνική στρατηγική οφείλει να εντάξει στον σχεδιασμό όλα αυτά τα στοιχεία.
Περιεχόμενο για συνδρομητές
Το παρόν άρθρο, όπως κι ένα μέρος του περιεχομένου από tovima.gr, είναι διαθέσιμο μόνο σε συνδρομητές.
