Πώς «βλέπουν» 10 ειδικοί τις επενδύσεις στην Ελλάδα

Το 2021, σύμφωνα με οικονομολόγους, αναλυτές, κορυφαία στελέχη της αγοράς και του ελληνικού επιχειρείν, αναμένεται να είναι ένα θετικό έτος για τα ελληνικά περιουσιακά στοιχεία. Η ελληνική οικονομία αναμένεται να ανακάμψει μετά την άνοιξη και να σημειώσει ανάπτυξη στην περιοχή του 5%, ενώ το Χρηματιστήριο της Αθήνας θα ξεπεράσει τις 1.000 μονάδες, καθώς το 63% του Γενικού Δείκτη αποτελείται από κυκλικές μετοχές οι οποίες εκτιμάται πως θα αποτελέσουν και τους νικητές της ανάκαμψης της οικονομίας. Το 2021 αναμένεται να είναι μάλιστα μια χρονιά κατά την οποία οι επιχειρήσεις θα αναζητήσουν περισσότερα κεφάλαια μέσω της ελληνικής κεφαλαιαγοράς, καθώς μέρος των 120 δισ. ευρώ των καταθέσεων των νοικοκυριών με το μέσο επιτόκιο στο 0,2% προ φόρων αναμένεται να αναζητήσει και άλλες διεξόδους.

Παράλληλα, τα επιτόκια δανεισμού της χώρας θα παραμείνουν σε ιστορικά χαμηλά, με το spread, τη διαφορά δηλαδή της απόδοσης των ελληνικών 10ετών ομολόγων ως προς τα αντίστοιχα γερμανικά, που σημείωσε τη μεγαλύτερη συρρίκνωση κατά 120 μονάδες βάσης στην ευρωζώνη το 2020, να αναμένεται πως θα μειωθεί άλλες 40 μονάδες βάσης το 2021 (όταν οι αποδόσεις υποχωρούν, οι τιμές των ομολόγων ανεβαίνουν).

Η ευκαιρία

Η εξέλιξη αυτή διευκολύνει τον δανεισμό της χώρας ακόμα και σε αρνητικά επιτόκια και δίνοντας την ευκαιρία στην Ελλάδα να διαμορφώσει την καμπύλη δανεισμού της έτσι ώστε να εξυπηρετεί το δημόσιο χρέος με ελάχιστο κόστος για τα επόμενα πολλά χρόνια.

Παράλληλα οι προοπτικές των ακινήτων φαίνονται θετικές, απόρροια των ροών κεφαλαίων από την ΕΕ που ενισχύουν τις υποδομές, των μηδενικών επιτοκίων που οδηγούν σε υψηλότερες αποδόσεις τους θεσμικούς επενδυτές και χάρη στη στρατηγική τοποθεσία της ίδιας της χώρας.

Για τους αναλυτές, η Ελλάδα έχει τη δυναμική να επιδείξει υψηλές αποδόσεις στην επόμενη πενταετία τόσο σε σχετική όσο και σε απόλυτη βάση προσελκύοντας ξένα επενδυτικά κεφάλαια. Το μεγάλο στοίχημα αφορά την αποτελεσματική αξιοποίηση των 32 δισ. ευρώ του Ταμείου Ανάκαμψης, ενώ αν προστεθούν και οι πόροι από τα διαρθρωτικά ταμεία, την ΚΑΠ και τα εθνικά αναπτυξιακά προγράμματα, τότε τα κεφάλαια που θα εισρεύσουν στη χώρα θα ανέλθουν στα 80 δισ. ευρώ, όσο περίπου είναι και το επενδυτικό κενό που έχει δημιουργεί από την περίοδο της 10ετούς ύφεσης.

Τοποθετήσεις

Μια εικόνα των προοπτικών της Ελλάδας και των ελληνικών περιουσιακών στοιχείων δόθηκε από τις τοποθετήσεις παραγόντων της αγοράς οικονομολόγων, κορυφαίων επενδυτών και αναλυτών, σε πρόσφατο επενδυτικό συνέδριο της Capital Link. Παρά την πανδημία, η εγχώρια αγορά διατήρησε την ελκυστικότητά της λόγω των προσδοκιών ανάπτυξης και των χαμηλών αποτιμήσεων μετά τη βαθιά ύφεση, ανέφερε ο Γιώργος Λινάτσας, διευθύνων σύμβουλος της AXIA Ventures Group, θεωρώντας πως η Ελλάδα στη μετά-πανδημία εποχή αποτελεί επενδυτική ευκαιρία.

Η συμμετοχή ιδιωτικών κεφαλαίων στη συγκέντρωση κατακερματισμένων κλάδων και σε επενδύσεις που σχετίζονται με την πράσινη οικονομία είναι παράδειγμα τέτοιων ευκαιριών, όπως και οι πρόσφατες ανακοινώσεις επενδύσεων από παγκόσμια ονόματα, όπως των Pfizer και Microsoft. Ο ίδιος εκτίμησε πως ο τουρισμός θα ανακάμψει ταχύτερα από ό,τι αναμένεται στη μετα-κορωνοϊό εποχή, ενώ τα κονδύλια της ΕΕ αποτελούν έναν δεύτερο πυλώνα ισχυρής στήριξης της ανάπτυξης, όπως και οι ψηφιακοί νομάδες, οι επαγγελματίες και οι επιχειρήσεις που εγκαθίστανται στην Ελλάδα.

Η πρώτη φορά

Ο Νίκος Σταθόπουλος, Managing Partner της BC Partners, εκτίμησε ότι είναι πιθανώς η πρώτη φορά που πιστεύει πραγματικά ότι η Ελλάδα έχει την ευκαιρία να προσελκύσει ξένες επενδύσεις. «Αυτό αφορά κυρίως την αλλαγή στάσης, τις μεταρρυθμίσεις και όλες τις επενδύσεις που πραγματοποιούνται από την κυβέρνηση για να αλλάξουν την εικόνα της χώρας. Αλλά αυτό δεν είναι απλώς ένα τέχνασμα μάρκετινγκ. Συμβαίνει πραγματικά στην οικονομία και γίνεται πλέον αυτό προφανές σε όλους, ενώ ένα μεγάλο τεστ για ξένους επενδυτές είναι να βλέπουν και τους ντόπιους να επενδύουν στη δική τους οικονομία» ανέφερε ο ίδιος.

«Πιστεύουμε ότι η Ελλάδα θα ανακάμψει ταχύτερα το 2021 και πιστεύουμε ότι πρόκειται να αναπτυχθεί με ισχυρότερο ρυθμό από τις περισσότερες άλλες χώρες της ευρωζώνης τα επόμενα πέντε χρόνια» εκτίμησε και ο Αλέξανδρος Φωτακίδης, της CVC Capital Partners. Η Ελλάδα έχει μπει τώρα για τα καλά στον χάρτη της CVC, ανέφερε ο ίδιος, σημειώνοντας πως πέρα από τις τέσσερις εταιρείες στις οποίες τοποθετήθηκε, αναζητεί και νέες επενδυτικές ευκαιρίες, δεδομένου μάλιστα ότι και το  ασφάλιστρο κινδύνου της χώρας είναι χαμηλότερο, απόρροια και του υποστηρικτικού μακροοικονομικού, πολιτικού και φορολογικού περιβάλλοντος.

Ανάκαμψη

Ο Θεοδόσης Μιχαλόπουλος, διευθύνων σύμβουλος της Microsoft Ελλάδας, Κύπρου και Μάλτας, εκτίμησε ότι μετά από μια μακρά οικονομική κρίση η Ελλάδα βρίσκεται στον δρόμο προς την ανάκαμψη, με τις ψηφιακές τεχνολογίες να αποτελούν σημαντικό παράγοντα ανάπτυξης, καθώς η χώρα έχει τεράστιες δυνατότητες σε διάφορους τομείς, μεταξύ των οποίων είναι ο τουρισμός, η ενέργεια, η γεωργία, η εκπαίδευση, η βιομηχανία, η ναυτιλία, η υγειονομική περίθαλψη και η πολιτιστική κληρονομιά.

«Ενα ισχυρό επενδυτικό αφήγημα σε υποδομές και καθαρή ενέργεια, όχι μόνο θα επανεκκινήσει την ελληνική οικονομία, αλλά θα ενισχύσει την ανάπτυξη και σε άλλους κλάδους, με δεδομένο τον εξαιρετικά υψηλό πολλαπλασιαστή ανάπτυξης» εκτίμησε η Πηνελόπη Λαζαρίδου, General Financial Manager, Executive Board Member της ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ. Στην αγορά εκτιμάται μάλιστα πως στο επίκεντρο αναμένεται να βρεθούν  επενδύσεις που λαμβάνουν υπόψη τους θέματα Περιβάλλοντος, Κοινωνίας και Εταιρικής Διακυβέρνησης (ESG).

Αλλαγές

Στον τομέα της ενέργειας, σύμφωνα με την αγορά, αυτή την εποχή λαμβάνουν χώρα άνευ προηγουμένου αλλαγές, με την Ελλάδα να θεωρείται πως έχει μοναδική θέση σε αυτή τη μετάβαση, δεδομένου ότι είναι μοναδική πηγή ηλιακής και αιολικής ενέργειας, ενώ διαθέτει μια θέση κόμβου φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας στις διασταυρώσεις μεταξύ των αγορών της Μέσης Ανατολής και της Ευρώπης. Οι σχεδιαζόμενες ιδιωτικοποιήσεις των ΔΕΠΑ Υποδομών και η ΔΕΠΑ Εμπορίας, ή και άλλες επερχόμενες, όπως ο ΔΕΔΔΗΕ ή τα Ελληνικά Πετρέλαια, θα οδηγήσουν στην περαιτέρω απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας, ενώ και η ΔΕΗ μετασχηματίζεται σε μια πιο μοντέρνα, κερδοφόρα εταιρεία.

Για την Αλεξάνδρα Κονίδα της HSBC η πανδημία επιτάχυνε την ανάγκη μετάβασης σε μια οικονομία χαμηλού άνθρακα. Το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα προβλέπει σημαντικές επενδύσεις στον τομέα των ΑΠΕ. Τα τελευταία χρόνια έχει σημειωθεί σημαντική αύξηση στις εκδόσεις πράσινων δανείων και δανείων συνδεδεμένων με δείκτες βιωσιμότητας. Στην Ελλάδα παρατηρούμε έντονο ενδιαφέρον για την έκδοση πράσινων ομολόγων αλλά και τη χρηματοδότηση πράσινων έργων.

Προοπτική

«Η Ελλάδα διαθέτει εξαιρετική γεωλογικά προοπτική και ανεκμετάλλευτο ορυκτό πλούτο, που θα μπορούσε να διατηρήσει μια ακμάζουσα εξορυκτική βιομηχανία. Εάν αναπτυχθεί με υπευθυνότητα, θα μπορούσε να είναι ένα βασικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα και ένας βιώσιμος οικονομικός μοχλός για την Ελλάδα για πολλά ακόμη χρόνια» εκτίμησε ο Χρήστος Μπαλάσκας της Eldorado Gold Corporation. Η εξόρυξη θα μπορούσε να προσθέσει ένα επιπλέον 3%-4% στο ΑΕΠ της χώρας μέσω της δημιουργίας θέσεων εργασίας, της αύξησης των φόρων και των εσόδων από τις εξαγωγές.

Η Paulson & Co. σκοπεύει να αυξήσει τις επενδύσεις της στην Ελλάδα στο 2021, ανέφερε ο John Paulson, πρόεδρος και διευθυντής χαρτοφυλακίου της εταιρείας, καθώς η χώρα επωφελείται από μια κυβέρνηση που είναι υπέρ της ανάπτυξης και των επενδύσεων, κάτι που θεωρείται θεμελιώδες για τις επενδύσεις. «Ο πιο άμεσος τρόπος αύξησης της επενδυτικής μας παρουσίας στην Ελλάδα είναι μέσω μετοχών, συμπεριλαμβανομένων τραπεζικών μετοχών, και αυτός θα συνεχίσει να είναι ο πρωταρχικός τομέας που θα εστιάσουμε την προσοχή μας. Επίσης, ένας άλλος τομέας που φαίνεται πολύ ελκυστικός για όλους τους επενδυτές είναι η αγορά ακινήτων. Μετά την οικονομική κρίση, οι τιμές των ακινήτων στην Ελλάδα άρχισαν να αυξάνονται και συνεχίζουν να αυξάνονται ακόμη και την περίοδο της πανδημίας» ανέφερε ο ίδιος.

Περιθώρια

«Βλέπει» σημαντικά περιθώρια για τις ελληνικές τραπεζικές μετοχές καθώς διαπραγματεύονται στο ένα πέμπτο των αποτιμήσεων του ευρωπαϊκού τραπεζικού κλάδου, ενώ και δημόσιες υπηρεσίες κοινής ωφελείας, όπως η EYΔΑΠ,  διαπραγματεύονται στο ένα τρίτο της αποτίμησης των αντίστοιχων ευρωπαϊκών. Κλειδί πάντως για την προσέλκυση διεθνών κεφαλαίων αποτελεί μια ισχυρή εταιρική διακυβέρνηση. Αναφορικά με την αγορά ακινήτων, ο Γεώργιος Χρυσικός, Founder, Managing Partner της Grivalia Management, σημείωσε πως ύστερα από σχεδόν μια δεκαετία ύφεσης και συνεχής πτώσης των αξιών/τιμών, ο τομέας των ακινήτων στην Ελλάδα παρουσίαζε ισχυρά σημάδια ανάκαμψης. Η πανδημία επηρέασε την ακίνητη περιουσία, αλλά ήταν και ο καταλύτης/επιταχυντής των αλλαγών που επρόκειτο να συμβούν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο.

Οι νικητές

Σαφείς νικητές αυτής της κρίσης θα είναι τα Data Centers, τα υπερπολυτελή θέρετρα, τα ενεργειακά πιστοποιημένα ευέλικτα/έξυπνα κτίρια γραφείων, τα retail boxes και τα logistics/ακίνητα αποθήκευσης και τροφοδοσίας. Τα Data Centers είναι το προϊόν του μέλλοντος, καθώς η ζήτηση δεδομένων αυξάνεται εκθετικά. Πολυτελή θέρετρα που προσφέρουν ποιότητα χώρου, αποκλειστικότητα και ασφάλεια, ήταν οι ξεκάθαροι νικητές αυτό το καλοκαίρι και θα συνεχίσουν να προηγούνται. Παρά την τηλεργασία, υπάρχει ακόμα η ανάγκη για χώρους γραφείων υψηλής ποιότητας. Ωστόσο, οι τιμές των παλαιών κτιρίων σαφώς θα μειωθούν καθώς η ζήτηση θα επικεντρώνεται σε βιώσιμες προσφορές. Τα retail boxes, όπως τα σουπερμάρκετ, παρουσίασαν πολύ ισχυρή απόδοση, παρέμειναν ανοιχτά κατά τη διάρκεια του καθεστώτος απαγόρευσης κυκλοφορίας και παρουσίασαν σημαντικά αυξημένο όγκο πωλήσεων. Η ζήτηση ακινήτων logistics/αποθήκευσης και τροφοδοσίας αυξάνεται παράλληλα με τη σημαντική ανάπτυξη του ηλεκτρονικού εμπορίου.

Από την άλλη, κτίρια γραφείων δεύτερης κατηγορίας, ξενοδοχεία που στοχεύουν στον μαζικό τουρισμό και εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τους ταξιδιωτικούς πράκτορες, ξενοδοχεία που βασίζονται σε επαγγελματικά ταξίδια/συνέδρια καθώς και εμπορικά κέντρα παλαιάς γενιάς θα αντιμετωπίσουν δυσκολίες.

Κυρίαρχες τάσεις

Ο Στέλιος Ζαββός, πρόεδρος της Orilina Properties REIC και διευθύνων σύμβουλος της Zeus Capital Management, εκτίμησε πως στη μετά την πανδημία εποχή διαμορφώνονται κάποιες κυρίαρχες τάσεις: Ο τομέας βιομηχανικής-εφοδιαστικής αλυσίδας καθίσταται ιδιαίτερα ενεργός λόγω της εκθετικής ανάπτυξης του ηλεκτρονικού εμπορίου. Ο τομέας των γραφείων θα μπορούσε να προσφέρει σταθερές επενδυτικές επιλογές στοχεύοντας σε ακίνητα κατηγορίας Α με καλές περιβαλλοντικές προδιαγραφές σε σχέση με τα ακίνητα κατηγορίας Β και Γ, τα οποία βρίσκονται υπό πίεση.

Ο τομέας της φιλοξενίας είναι ιδιαίτερα αδύναμος και υπάρχει πολύ περιορισμένη ζήτηση στα καταστήματα λιανικής. Η αγορά των οικιστικών ακινήτων αντιστάθηκε και παρέμεινε σταθερή στις πανδημικές πιέσεις. Εξειδικευμένοι τομείς, όπως η στέγαση των φοιτητών και τα Data Centers, δείχνουν σημάδια δυναμισμού. «Οι προοπτικές των ακινήτων φαίνονται θετικές, καθώς οι κοινοτικοί πόροι επιταχύνουν την ανάκαμψη των τιμών, η ΕΚΤ διατηρεί τα επιτόκια πολύ χαμηλά, με αποτέλεσμα τις υψηλότερες αποδόσεις ακίνητων που γίνονται πιο ελκυστικές για τους θεσμικούς επενδυτές, ενώ και η στρατηγική τοποθεσία της Ελλάδας, το λογικό κόστος και το εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό αρχίζουν να προσελκύουν πολυεθνικές εταιρείες» εκτίμησε ο ίδιος.